تقسیم ارث بین فرزندان اقدامی است که توسط ورثه شخص فوت شده و بعد از پرداخت دیون و واجبات او انجام می‌شود. ورثه طبقه اول، مهم‌ترین وراث متوفیان هستند و در اکثر اوقات، فرزندان هستند که اموال، بین آن‌ها تقسیم می‌شود. با در نظر گرفتن اهمیت این مبحث، قصد داریم میزان سهم قانونی هر یک از فرزندان را در شرایط متفاوت مورد بررسی قرار دهیم. البته توجه داشته باشید که ورثه حق دارند اموال را به صورت توافقی بین خود تقسیم کنند. انجام این مساله، مشروط به اطلاع وراث از میزان سهم قانونی آن‌ها است. بنابراین تقسیم ارث توافقی راهی دیگر برای تقسیم ماترک یا تقسیم ارث شخص فوت شده است.
فرزندان متوفی!
در اولین نگاه ممکن است این فرض را در نظر بگیریم که فرزندان متوفی، افرادی هستند که به سبب ازدواج متوفی با همسر خود، زاده شده‌اند و رابطه نسبی بین آن‌ها وجود دارد. این در حالی است که امروزه فرض‌های متفاوتی برای فرزند معین شده است. فرزندان ممکن است تنها از مادر با یکدیگر ارتباط داشته باشند (امی). گاهی فرزندانی حضور دارند که تنها از پدر با یکدیگر در ارتباط هستند (ابی). در پایان نیز ممکن است علاوه بر فرزندان ابوینی (پدری و مادری)، فرزندان ابی و امی نیز حضور داشته باشند و برای هر کدام از آن‌ها، سهم خاصی تعیین شود.
تقسیم ارث بین فرزندان و همسر
در این قسمت، نحوه تقسیم ارث بین فرزندان و همسر بیان می‌شود. متوفیان ممکن است مرد یا زن باشند. بعد از ازدواج نیز با در نظر گرفتن حضور همسر و فرزندان، میزانی از اموال به همسر و باقیمانده به فرزندان تعلق می‌گیرد. به مواردی که در ادامه ذکر شده است، توجه کنید.
تقسیم ارث در صورت حضور مرد
اگر متوفی زن باشد و علاوه بر فرزندان، همسر او نیز به عنوان یکی از ورثه در قید حیات باشد، به میزان یک چهارم از اموال، به همسر تعلق می‌گیرد. این میزان حتی بر فرضی که فرزندان، حاصل از ازدواج اول متوفی با مردی دیگر هستند، حاکمیت دارد.
تقسیم ارث در صورت حضور زن
در این فرض، متوفی مرد است و همسر او همراه با فرزندان حضور دارند. با حضور فرزندان، به همسر یک هشتم از اموال متوفی تعلق می‌گیرد. سپس باقیمانده اموال بین فرزندان تقسیم خواهد شد. توجه داشته باشید که فرقی ندارد فرزند متعلق به همسر باشد یا نباشد. علاوه بر این اگر متوفی، همسران متعددی داشته باشد، میزان یک هشتم بین آن‌ها به طور مساوی تقسیم خواهد شد. در این فرض تفاوتی وجود ندارد که فرزندان از یک زن متولد شده باشند.
تقسیم ارث بین فرزندان دو زن
حال فرض کنیم متوفی دو همسر دارد و هر یک از زنان نیز فرزندی دارند. اشاره کردیم که حتی اگر دو همسر نیز حضور داشته باشند، تنها یک هشتم از اموال به همسران تعلق خواهد گرفت و هر یک از آن‌ها، سهمی برابر از این میزان را دریافت می‌کنند. حال تکلیف فرزندان دو همسر چیست؟ آیا آن‌ها نیز سهم یکسانی دارند و اموال باید به صورت مساوی بین آن‌ها تقسیم شود؟
پاسخ این سوال منفی است. در ابتدا باید این نکته روشن شود که فرزندانی که متعلق به هر یک از زنان هستند، با متوفی نیز ارتباط دارند یا خیر؟! به عبارت دیگر ممکن است بعضی از فرزندان زنان، حاصل از ازدواج اول آن‌ها باشند یا اصولا هیچ کدام از آن‌ها، در اثر ارتباط متوفی با زنان متولد نشده باشند. در هر کدام از این فروض، حالت سهم بردن فرزندان متفاوت است که در ادامه همین مطلب، به این نکات نیز اشاره می‌کنیم.
تقسیم ارث بین فرزندان ناتنی
منظور از فرزندان ناتنی، افرادی هستند که رابطه نسبی با سرپرستان خود ندارند بلکه اشخاص، سرپرستی این دسته از افراد را با میل خود، به عهده گرفته‌اند. این اصطلاح در خصوص فرزند زن متوفی نیز صادق است. به عنوان مثال فرض کنید مادر علی بعد از فوت شوهر اول، با مرد دیگری ازدواج می‌کند. حال در صورتی که شوهر دوم نیز فوت کند، مبحث تقسیم ارث بین فرزندان ناتنی مطرح خواهد شد.
می‌توان چنین گفت که اصولا امکان در نظر گرفتن سهم الارث برای فرزندان ناتنی وجود ندارد. بنابراین در مثالی که بیان شد، علی نمی‌تواند برای دعوای تقسیم ماترک ، اقدام کند.
تقسیم ارث بین فرزندان در زمان حیات
در مطلب تقسیم ارث قبل از فوت ، توضیحات مفصلی را در این خصوص مطرح کردیم. در اینجا این نکته کلی را بیان می‌کنیم که شخص می‌تواند اموال خود را با در نظر گرفتن شرایط خاصی به فرزندان یا هر کس دیگر انتقال دهد. بنابراین اگرچه مفهوم تقسیم ارث بین فرزندان در زمان حیات معنا ندارد اما اشخاص با توجه به نکات قانونی و راه حل‌های موجود، می‌توانند برای تقسیم اموال خود اقدام کنند.
تقسیم ارث بین فرزندان چگونه است ؟
در این بخش از نوشتار، قصد داریم به احکام و شرایط تقسیم ارث بین فرزندان اشاره کنیم. در بندهای قبل، موقعیت‌های مختلفی را در نظر گرفتیم که فرزندان در آن‌ها حضور دارند. اکنون به طور اختصاصی نحوه ی تقسیم ارث بین فرزندان را مورد بررسی قرار می‌دهیم و هر یک از شرایط قانونی آن را بیان می‌کنیم.
نحوه تقسیم ارث بین فرزندان دختر و پسر
به طور کلی فرزندان به سه حالت زیر طبقه بندی می‌شوند:
- یا تمام فرزندان دختر هستند.
- یا تمام فرزندان پسر هستند.
- بعضی پسر و بعضی دختر هستند.
علاوه بر طبقه بندی اشاره شده، حالات دیگری نیز وجود دارند که به شرح زیر هستند:
- ممکن است تمام فرزندان ابی یا ابوینی باشند.
- ممکن است تمام فرزندان امی باشند.
- ممکن است بعضی از فرزندان امی و بعضی از فرزندان ابوینی یا ابی باشند.
اشاره کردیم که منظور از فرزندان امی، افرادی هستند که مادری واحد دارند اما آن مادر، با شخص دیگری ازدواج کرده است و از آن فرد نیز صاحب فرزندی است. در فرضی که فرزندان، پدر و مادر واحدی داشته باشند، به آن‌ها لقب ابوینی تعلق می‌گیرد. همچنین در صورتی که فرزندان تنها از پدر با یکدیگر ارتباط داشته باشند، به عنوان ابی شناخته می‌شوند. برای اطلاع دقیق‌تر، به مثالی که در ادامه بیان می‌شود، توجه کنید:
علی فرزند سارا و افشین است. افشین بعد از مدتی فوت می‌کند و سارا بعد از سال‌ها با نیما ازدواج می‌کند. از طرفی نیما نیز در گذشته با شیدا ازدواج کرده و حاصل ازدواج او، دختری به نام سهیلا است. بعد از ازدواج سارا و نیما، فرزند دیگری به دنیا می‌آید و زوجین، نام فرزند را ساناز می‌گذارند. در این فرض، لقب قانونی تعلق گرفته به فرزندان به شرح زیر است:
- علی: فرزند امی
- سهیلا: فرزند ابی
- ساناز: فرزند ابوینی
سهم ورثه
توجه داشته باشید که در احکام تقسیم ارث بین فرزندان ، تفاوتی بین امی یا ابوینی بودن وجود ندارد. در حقیقت این مساله مربوط به جایی است که شخصی فوت کند و ورثه او، خواهران و برادران باشند. بنابراین فرزندان به هر حال از اموال مورث سهم می‌برند. البته دقت کنید که فرزند حتما باید با متوفی نسبت داشته باشد. مثال قبل را مد نظر قرار دهید. اگر نیما فوت کند، فرزند سارا و افشین (علی)، نمی‌تواند برای دریافت سهم اقدام کند. به همین ترتیب فرزند نیما و شیدا (سهیلا)، نمی‌تواند از اموال سارا، سهمی را دریافت کند. البته چون ساناز فرزند ابوینی است و با سارا و نیما ارتباط نسبی دارد، از اموال هر یک از آن‌ها، سهم خواهد داشت.
طریقه تقسیم ارث بین فرزند دختر و پسر
بعد از تقدیم سهم سایر ورثه، نوبت به سهم بردن فرزندان می‌رسد. میزان سهم با توجه به شرایط تقسیم ارث بین فرزندان محاسبه خواهد شد. این شرایط به شرح زیر هستند:
- اگر تمام فرزندان دختر باشند، در تقسیم ارث بین فرزندان ، اموال به صورت مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود.
- اگر تمام فرزندان پسر باشند، در تقسیم ارث بین فرزندان ، اموال به صورت مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود.
- اگر فرزندان پسر و دختر باشند، در تقسیم ارث بین فرزندان ، اموال به نسبت پسر دو برابر دختر، بین ورثه تقسیم خواهد شد.
پیشنهاد ما
دادازما به عنوان مرجع تخصصی ارث شما را در تنظیم تقسیم نامه ارث یا تهیه یک سند قانونی همراهی می‌کند. شما می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی تیم ما استفاده کنید و با طرح مباحث و سوالات خود، به هدفی که در نظر دارید، برسید. برای بهره مندی از این خدمات، بر روی لینک قبل بزنید.
جهت دریافت نمونه عقد تقسیم، بر روی عکس زیر بزنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!