چگونگی توقیف سهم الارث ؛ راهی برای مطالبه دیون و حقوق قانونی!

چگونگی توقیف سهم الارث ، یکی از مهم‌ترین مسائل در مبحث ارث و سهم الارث است. بسیاری از درخواست‌های قضایی، به چگونگی توقیف سهم الارث ارتباط دارند و در نتیجه، سالانه پرونده‌های متعددی در این زمینه، در دادگاه‌ها تشکیل می‌شوند. در این مقاله، به بررسی این مبحث می‌پردازیم و همچنین به مهم‌ترین نکات مربوط به آن، اشاره خواهیم کرد.

مقدمه‌ای درباره چگونگی توقیف سهم الارث

بعد از فوت شخص مورث، اموال او با توجه به آنچه در متن قانون بیان شده است، بین وراث تقسیم خواهد شد. بر اساس ماده ۸۶۲ قانون مدنی، وراث شخص فوت شده در سه طبقه قرار می‌گیرند. این طبقات عبارت‌اند از:

1. طبقه اول: پدر و مادر و فرزندان و فرزندان فرزندان او
2. طبقه دوم: اجداد متوفی و خواهران و برادران و فرزندان آن‌ها
3. طبقه سوم: عمو، عمه، خاله، دایی و فرزندان آن‌ها

اگر وراث طبقه اول، حضور داشته باشند، وراث طبقه دوم را از ارث محروم می‌کنند و به ترتیب این بهره مندی  یک طبقه از ارث به معنای محروم کردن طبقه پایین‌تر است. برای مثال: اگر فردی فوت کند در حالی که فقط یک فرزند و یک خواهر دارد، تمام اموال، به فرزند او می‌رسد و خواهر از ارث سهمی نمی‌برد، زیرا فرزند، وارث طبقه اول است و خواهر، وارث طبقه دوم و ارث بردن وارث طبقه اول باعث محروم کردن وارث طبقه دوم می‌شود.

پدر، مادر، همسر و فرزندان هرگز از ارث محروم نمی‌شوند، مگر در صورتی که وارث، مورث (یعنی کسی که فوت کرده) را به قتل برساند یا اینکه سایر موانع قانونی برای ارث بردن وراث، وجود داشته باشد. همچنین با وجود اینکه همسر شخص متوفی، خارج از این طبقات است، ولی همیشه از اموال همسر خود، ارث می‌برد.

بدهی شخص متوفی به بستانکاران

اگر فردی که فوت کرده است، به سایر اشخاص، بدهی داشته باشد اما قبل از فوت خود، آن‌ را به اشخاص بستانکار، پرداخت نکرده باشد، بعد از فوت او و قبل از قسمت کردن اموال، تکلیف بدهی‌های متوفی مشخص می‌شود. اگر بدهی متوفی پرداخت شد و از ماترک (یعنی دارایی فردی که فوت کرده شامل تمام اموال منقول و غیر منقول) مالی باقی بماند، بین وراث تقسیم خواهد شد.

همچنین در صورتی که شخص متوفی، در وصیت خود، بخشی از اموال را به عنوان بدهی به دیگران واگذار کند، میزان تعیین شده توسط متوفی، اگر تا یک سوم میزان ماترک باشد، نافذ است و در نتیجه نیازی به اجازه وراث نیست و بدهی از آن پرداخت می‌شود. درصورتی که میزان تعیین شده توسط متوفی، بیش از یک سوم باشد، وراث می‌توانند وصیت مازاد بر یک سوم را بپذیرند یا اینکه رد کنند. به هر حال، وراث، تا زمانی که بدهی‌های متوفی را پرداخت نکنند، نمی‌توانند اموال متوفی را بین خود تقسیم کنند.

طبق قانون امور حسبی، وراث ملزم نیستند که بیش‌تر از میزان ترکه به بستانکاران چیزی دهند و اگر ترکه متوفی برای پرداخت دیون او کافی نباشد، ترکه بین تمام بستانکاران به نسبت طلبی که داشتند تقسیم می‌شود.

همچنین وراث باید ثابت کنند که اموال ایشان کمتر از میزان طلب بستانکاران است. اگر نتوانند این مورد را اثبات کنند،  برای جلب رضایت بستانکاران باید به نسبت سهمی که انحصار وراثت برایشان تعیین کرده، از اموال خودشان بپردازند.

چگونگی توقیف سهم الارث

درباره چگونگی توقیف سهم الارث باید گفت: سهم الارثی که به وارث می‌رسد، جزئی از اموال او محسوب می‌شود. اگر شخص وارث که به او سهم الارث رسیده، خودش یک بدهی دارد و اموالی نداشته باشد که بتواند بدهی‌ خود را از طریق فروش آن پرداخت کند، در این صورت بستانکار برای دریافت طلب خود، می‌تواند سهم الارث او را توقیف کند. در حقیقت، فرد بستانکار، امکان توقیف سهم الارث وارث را دارد و می‌تواند به عنوان ذی نفع، سهم الارث وارث را از طریق دادگاه توقیف کند. بستانکار، از این طریق می‌تواند طلب خود را از ماترک متوفی و از سهم الارث شخصی که بدهی دارد، برداشت کند. بر خلاف تصور عموم، لزومی ندارد گواهی انحصار وراثت را یکی از وراث درخواست کنند.

در صورتی که شخصی از تقسیم ارث شخص دیگر، منفعتی به دست آورد، او هم می‌تواند به شورای حل اختلاف مراجعه کند و تقاضای صدور گواهی وراثت را مطرح کند. با توجه به اینکه بستانکار، نافع محسوب می‌شود، این حق را دارد که برای وصول طلب خود، اقدام کند.

چگونگی توقیف سهم الارث قبل از انحصار وراثت

بستانکار به عنوان کسی که نافع از تقسیم اموال است، برای توقیف سهم قانونی وارث، بعد از تنظیم دادخواست، به دادگاه آخرین محل اقامت متوفی مراجعه می‌کند. سپس، با گرفتن دستور موقت و معرفی اموال متوفی، اقدامات لازم برای توقیف را به انجام می‌رساند. سپس برای دریافت گواهی وراثت و مراحل دیگر وارد عمل شده و امکان توقیف سهم الارث قبل از انحصار وراثت را به دست می‌آورد. اگر بستانکار پلاک ثبتی و آدرس ملک متوفی را داشته باشد، از طریق اجرای احکام دادگاهی که تقاضای توقیف مال را در آن مطرح کرده است، اقدام می‌کند.

آیا سهم الارث قابل توقیف است ؟

با چگونگی توقیف سهم الارث قبل از انحصار وراثت آشنا شدیم. همچنین به این نکته نیز اشاره کردیم که افراد بستانکار (اعم از همسر و سایرین)، می‌توانند سهم الارث شخص وارث را توقیف کنند. همسر فردی که به او سهم الارث می‌رسد، برای دریافت حق قانونی خود، توقیف سهم مرد را از دادگاه تقاضا می‌کند. در اینجا، زن، اختیار قانونی دارد و به همین ترتیب، می‌تواند سهم الارث همسر خود را توقیف کند.

در مواردی که شخص بستانکار از وارث طلب دارد و وارث نیز، هنوز بدهی خود را پرداخت نکرده است، این حق برای فرد بستانکار، به عنوان منتفع از سهم الارث وارث، ایجاد می‌شود که برای جلوگیری از واگذاری این سهم الارث، دستور موقت را دریافت کند و در نتیجه اقدامات لازم برای توقیف سهم الارث بدهکار را به انجام رساند. بنابراین در پاسخ به چگونگی توقیف سهم الارث، باید چنین گفت که مدعیان، باید علاوه بر تنظیم دادخواست، گواهی فوت، گواهی وراثت و گواهی مالیات بر ارث را به دادگاه ارائه دهند. در این صورت، دادگاه اموال را شناسایی و توقیف می‌کند و به میزان طلب بستانکار، از سهم الارث شخص مورد نظر، بدهی را پرداخت خواهد کرد.

چه کسانی حق دارند تقاضای تقسیم اموال را مطرح کنند؟

علاوه بر وراث، ولی یا وصی شخص فوت شده (شخصی که توسط متوفی تعیین شده است تا مفاد وصیت را به انجام رساند)، می‌توانند از دادگاه تقاضا کنند تا اموال متوفی به صورت قانونی تقسیم شود. اگر یکی از وراث متوفی محجور باشد، قیم او درخواست تقسیم ترکه می‌دهد. امین شخصی که غایب است هم می‌تواند این درخواست را داشته باشد. اگر متوفی شریکی در اموال منقول و غیر منقول داشته است، شریک او برای تعیین تکلیف اموال، تقاضای تقسیم اموال را مطرح می‌کند.

پیشنهاد ما

شما می‌توانید با دریافت مشاوره از کارشناسان حقوقی مرجع تخصصی ارث (دادازما)، شانس خود را در دریافت حق قانونی خود و کسب رای از دادگاه افزایش دهید. تیم حقوقی ما با اطلاع از قوانین و راهکارهای حقوقی به شما کمک می‌کنند تا بهترین عملکرد را در حل مسائل حقوقی خود داشته باشید. برای بهره مندی از این خدمات بر روی مشاوره حقوقی تلفنی بزنید. همچنین شما می‌توانید تنظیم اوراق قضایی خود را به ما بسپارید. برای این اقدام نیز می‌توانید بر روی لینک قبل بزنید.