توقیف سهم الارث بدهکار یکی از روش‌های معمول، برای مطالبه طلب از وراث متوفی است. امروزه، حجم بالایی از بدهکاری‌ها را در جامعه خود مشاهده می‌کنیم. عدم وصول چک، عدم پرداخت مطالبات، عدم ادای دین و غیره، زمینه مطالبه طلب، از اموال بدهکار را فراهم کرده است.
با این وجود، بسیاری از مواقع مشاهده می‌شود که شخص بدهکار، اموال خاصی ندارد تا برای پرداخت بدهی خود، در اختیار شخص طلبکار قرار دهد. بنابراین مالی برای پرداخت بدهی وجود نخواهد داشت و در نتیجه احتمال اقامه دعوا توسط شخص طلبکار و در نتیجه مجازات بدهکار به علت داشتن بدهی، وجود دارد.
با در نظر گرفتن این شرایط، امروزه قانونگذار راه مناسبی را برای مطالبه طلب یا دین، برای شخص طلبکار قرار داده است که در این مقاله قصد داریم به طور دقیق، آن را بررسی کنیم.
توقیف سهم الارث بدهکار ، راهی قانونی است که در حال حاضر برای مطالبه طلب از شخص بدهکار، پیش بینی شده است. با وجود اینکه سهم الارث وارث، یادگاری است که از اموال مورث او باقی می‌ماند اما قانون گذار، با در نظر گرفتن اهمیت وفای به عهد و پرداخت دیون، مطالبه آن توسط طلبکار را قانونی دانسته است.
در ادامه، مفهوم توقیف سهم الارث بدهکار ، توسط شخص دائن (طلبکار) را بررسی می‌کنیم و فرآیند مطالبه دین از راه توقیف سهم الارث را شرح خواهیم داد.
توقیف سهم الارث بدهکار !
این تجربه برای بسیاری از افراد شناخته شده است که مالی را از شخص دیگری دریافت می‌کنند و تعهد می‌دهند که مثل همان مال را مجددا به شخص قرض دهنده، بازگردانند. با این وجود، ممکن است مدیون برای پرداخت بدهی خود، در زمان تعیین شده، اقدامی را به انجام نرساند یا اینکه از شخص دائن، مهلت درخواست کند. همچنین این امکان وجود دارد که شخص دائن، برای بدهکار، مهلت دیگری را نیز در نظر بگیرد، اما شخص مدیون، مجددا دین خود را به شخص طلبکار، پرداخت نکند.
با این اوصاف، سوالی پدید می‌آید مبنی بر اینکه طلبکار، چه گزینه‌هایی برای مطالبه دین خود دارد؟
در این شرایط، معمولا شخص طلبکار به شورای حل اختلاف یا دادگاه حقوقی مراجعه می‌کند و از مرجع ذی صلاح درخواست می‌کند که شخص مدیون را به پرداخت طلب، ملزم کند.
اکثر طلبکاران برای مطالبه دین خود، از این راه اقدام می‌کنند. حال تصور کنید شخصی از شخص دیگر، طلبکار است و شخص بدهکار نیز یک فقره چک به شخص دائن، اعطا کرده است. هنگامی که شخص طلبکار قصد دارد دین خود را از طریق چک مربوطه مطالبه کند، سرمایه کافی در حساب بانکی مدیون وجود ندارد و بانک نیز چک را برگشت می‌زند.
در همین زمان، یکی از اطرافیان بدهکار فوت می‌کند و بعد از فوت، بخشی از اموال او به شخص بدهکار منتقل می‌شود. در اینجا سوالی پیش می‌آید که آیا این طلبکار، می‌تواند برای توقیف سهم الارث بابت چک برگشتی، اقدام کند؟ اگر پاسخ به این سوال مثبت است، نحوه توقیف سهم الارث بدهکار چگونه خواهد بود؟
یا در قالب سوال دیگر، آیا طلبکار می‌تواند تقاضای انحصار وراثت بدهد یا حتی قبل از تقسیم اموال، توقیف سهم الارث محکوم علیه را درخواست کند؟
در ادامه، مباحثی را مطرح می‌کنیم که می‌توانند پاسخگوی این دسته از سوالات باشند.
تقسیم اموال و توقیف سهم قانونی وارث!
همانطور که به تفصیل در مبحث تقسیم ماترک متوفی بیان شد، بعد از تصفیه دیون و پرداخت حقوق تعیین شده در قانون امور حسبی، اموال باقیمانده، بین وراث متوفی تقسیم خواهد شد. این تقسیم با توجه به سهم قانونی یا به صورت توافقی، انجام می‌شود و مالکیت هر قسم از اموال، بعد از تقسیم، به هر یک از وراث تعلق می‌گیرد.
طلبکاران وراث نیز می‌توانند سهم الارث وارثی را که مد نظر دارند، با توجه به دلایل قانونی خود، توقیف کنند. بدیهی است که شخص طلبکار برای مطالبه دین خود، می‌تواند اقدامات لازم را در خصوص توقیف سهم الارث احتمالی وارث، به انجام رساند.
حال با در نظر گرفتن این اوصاف، دو حالت را می‌توان تصور کرد. این دو حالت، با دو عنوان جداگانه، ذکر خواهد شد.
توقیف سهم الارث بدهکار قبل از فوت مورث
ممکن است سوالی مطرح شود مبنی بر اینکه در صورت زنده بودن مورث، آیا شخص طلبکار می‌تواند سهم الارث وارث را توقیف کند؟
بدیهی است قبل از فوت، هنوز حقی به نام ارث، برای وراث، ایجاد نشده است. در حقیقت، اموال مربوطه در اختیار شخص مورث است و در نتیجه هر گونه تصمیم گیری در خصوص اموال نیز توسط همین شخص انجام می‌شود.
بنابراین طلبکار نمی‌تواند سهم الارث بدهکار را توقیف کند، به دلیل اینکه مورث زنده است و هنوز اموالی به عنوان ارث، برای وراث وجود ندارد. مالکیت اموال در این صورت، هنوز به مورث تعلق دارد و بدیهی است که طلبکار نیز نمی‌تواند اموال شخص دیگری را برای مطالبه دین خود توقیف کند.
توقیف سهم الارث بدهکار قبل از صدور گواهی حصر وراثت
اگرچه حق توقیف از سوی قانون گذار برای شخص بدهکار، در نظر گرفته شده است، اما دائن نمی‌تواند قبل از دریافت گواهی انحصار وراثت، برای توقیف سهم الارث محکوم علیه اقدام کند. البته طلبکار نیز به عنوان شخصی که از تقسیم اموال سهم می‌برد، می‌تواند درخواست صدور گواهی مربوطه را در دفتر خدمات الکترونیک قضایی مطرح کند. بنابراین حتی اگر وراث، حاضر نباشند برای دریافت گواهی انحصار وراثت اقدام کنند، شخص طلبکار می‌توانند دادخواست مربوط به این گواهی را تنظیم و به ثبت برساند.
نحوه توقیف سهم الارث بدهکار بعد از صدور گواهی انحصار وراثت
در این قسمت از نوشتار، به بررسی نحوه توقیف سهم الارث بدهکار ، می‌پردازیم. پس از صدور گواهی فوق الذکر توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی، بدیهی است که شخص طلبکار می‌تواند اموال مورث را به دادگاه معرفی کند. در این صورت، دادگاه، مراتب را بررسی می‌کند و در نتیجه دستور توقیف سهم الارث شخص بدهکار را صادر خواهد کرد.
امکان فرار از دین توسط بدهکار!
به هر حال این امکان وجود دارد که شخص بدهکار، قبل از توقیف سهم الارث احتمالی خود، سهم مربوطه را به شخص دیگری همچون برادر، خواهر، مادر و… انتقال دهد. در این صورت طلبکار باید ثابت کند که معامله شخص مدیون، با انگیزه و هدف فرار از دین انجام شده است. بدیهی است ادعای انجام معامله با انگیزه فرار از دین توسط شخص طلبکار، تنها زمانی پذیرفته می‌شود که مدیون یا شخص بدهکار (وارث)، به غیر از سهم الارث خود، مالی برای پرداخت بدهی نداشته باشد. به عبارت دیگر، در صورتی این ادعا توسط دادگاه پذیرفته می‌شود که بعد از انتقال سهم الارث، مالی برای ادای دین، باقی نماند و در نتیجه دائن از هیچ راهی نتواند بدهی خود را از مدیون، مطالبه کند.
وکلا به شما توصیه می‌کنند!
در حال حاضر توقیف سهم الارث اقدامی مرسوم در جامعه حقوقی ما است. استفاده از این روش در دریافت حق قانونی بسیار موثر است و به شخص کمک می‌کند تا بدون صرف زمان و هزینه زیاد، برای دریافت طلب اقدام کند. با این وجود انجام اقدامات قضایی مربوط به توقیف، وابسته به میزان اطلاعات حقوقی اشخاص است. وکلا و کارشناسان حقوقی دادازما به عنوان وکلای متخصص در مرجع تخصصی ارث در تلاش هستند تا راه حل‌هایی حقوقی را برای حل مشکلات شما پیش بینی و در این مسائل، شما را همراهی کنند. آنچه وکلا به شما توصیه می‌کنند، در پیشرفت اقدامات شما موثر است. برای بهره مندی از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی آن‌ها، بر روی لینک قبل بزنید.
سلام. من ضمانت خواهرم را برای پرداخت مبلغ چک به عهده گرفتم و طلبکار به من مراجعه کرد. من هم وجه را پرداخت کردم اما زمانی که به خواهرم مراجعه کردم، گفتند نباید پرداخت می‌کردی!!! الان پدر ما فوت کرده‌اند. آیا من می‌توانم برای توقیف سهم ایشان اقدام کنم؟
وقت بخیر.
ضامن و صادر کننده چک، موظف هستند وجه چک را به شخص طلبکار، پرداخت کنند. بنابراین خواهر شما نمی‌تواند به بهانه عدم مشورت یا عدم اطلاع رسانی از سوی شما، از پرداخت وجه به شما خودداری کند. با مراجعه به دادگاه می‌توانید شخص را به پرداخت مبلغ چک ملزم یا برای توقیف سهم الارث ایشان اقدام کنید.