صلح نامه بخشش سهم الارث یکی از اسناد حقوقی مهم و کاربردی است که توسط یکی از ورثه و برای انتقال سهم قانونی خود به سایر وراث یا اشخاص ثالث تنظیم می‌شود. بخشش سهم الارث ممکن است با اهداف متفاوتی محقق شود. در بسیاری از اوقات مشاهده می‌کنیم که ورثه، سهم الارث را به مادر خود می‌بخشند تا با وجود فقدان حضور پدر، بتواند با آسایش، زندگی خود را ادامه دهد.
همچنین ممکن است بعضی از وراث با اهداف خیر و برای یاری رساندن به سایر ورثه، سهم الارث خود را به آن‌ها ببخشند. از سوی دیگر در صورت بدهکاری یکی از ورثه نسبت به شخص دیگر یا حتی با هدف قدردانی از یکی وراث، امکان بخشیدن سهم الارث از طریق نمونه متن بخشش سهم الارث وجود دارد.
در این مطلب قصد داریم به نکات مهم مربوط به صلح نامه بخشش سهم الارث اشاره کنیم. ابتدا مفهوم آن را بررسی می‌کنیم و سپس قانون حاکم بر آن را شرح خواهیم داد.
اهمیت صلح نامه بخشش سهم الارث
از صد سال گذشته تا به امروز، نظام حقوقی ما با تغییرات بنیادینی مواجه شده است. شاید قبل از این زمان، اشخاص می‌توانستند به صورت شفاهی یا حتی با یک برگه غیر رسمی، مالی را به شخص دیگری انتقال دهند یا ببخشند.
این در حالی است که به دلیل مشکلات پدید آمده در این زمینه و احتمال کلاهبرداری و سوء استفاده از اشخاص، نظام حقوقی ما استفاده از عقود را مورد توجه قرار داد. در حال حاضر بخش قابل توجهی از حقوق، به مبحث حقوق قراردادها اختصاص دارد و قانون نیز به طور مفصل به این اسناد حقوقی اشاره داشته است.
اما چرا تنظیم نمونه متن بخشش سهم الارث به شیوه‌ای دقیق، اهمیت دارد؟ بدیهی است ورثه می‌توانند سهم الارث خود را از طریق اسنادی همچون مبایعه نامه و هبه نامه نیز به یکدیگر منتقل کنند اما حقوقدانان بیشتر به صلح نامه بخشش سهم الارث تاکید می‌کنند. علت تاکید، شرایط قانونی است که برای عقد صلح در نظر گرفته شده است و اهمیت این سند قانونی نیز در همین نکته خلاصه می‌شود.
تکلیف انتقال دهنده چیست؟!
شما به عنوان وارث، در صورتی که از عقد بیع برای انتقال سهم الارث استفاده کنید، موظف هستید در قبال بخشش سهم الارث، عوض یا بهایی را در مقابل آن تعیین کنید. همچنین بعضی از اختیارات قانونی در خصوص عقد بیع تعیین شده است که لازم نیست برای بخشش سهم الارث نیز مورد توجه قرار گیرد.
از سوی دیگر هبه نیز عقدی است که بدون دریافت یا پرداخت عوض تنظیم می‌شود. این در حالی است که وارث انتقال دهنده ممکن است ضمن قرارداد، حقی را به عنوان عوض برای خود در نظر گیرد. از سوی دیگر شخص انتقال دهنده در این عقد (در خصوص خویشاوندان)، هر زمان که بخواهد، می‌تواند به مال منتقل شده خود رجوع کند. بنابراین این اطمینان نیز برای انتقال گیرنده وجود نخواهد داشت که بتواند به صورت مادام العمر مالک سهم الارث باشد.
نکات بالا اهمیت تنظیم صلح نامه بخشش سهم الارث را بیان می‌کنند. در واقع وارث انتقال دهنده با تنظیم عقد صلح می‌تواند از اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری کند و به شیوه‌ای مطمئن سهم الارث را به شخص دیگری انتقال دهد. همچنین با توجه به لازم بودن این عقد، طرفین یقیین خواهند داشت که جز در مواردی که قانون تعیین کرده است، امکان فسخ یا بطلان قرارداد وجود نخواهد داشت.
ویژگی‌های صلح نامه بخشش سهم الارث
عقد صلحی که برای بخشش سهم الارث در نظر گرفته شده است، دو ویژگی مهم دارد که در این مطلب، آن‌ها را بررسی کنیم. این دو ویژگی به شرح زیر هستند:
- نمونه متن بخشش سهم الارث عقدی معین است.
- صلح نامه بخشش سهم الارث عقدی لازم است.
معین بودن
در حال حاضر عقود به دو دسته معین و غیر معین تقسیم می‌شوند. عقود معین عقودی هستند که قانون گذار، شرایط و نکات حاکم بر آن‌ها را در متن قوانین بیان کرده است. در مقابل نسبت به عقود غیر معین، نکات قانونی خاصی وجود ندارد و توافقات طرفین معیار خواهد بود. البته این نکته را در نظر داشته باشید که اصول کلی حاکم بر قراردادها و شرایط اساسی آن‌ها (همچون مواردی که در ماده ۱۹۰ قانون مدنی بیان شده است)، در خصوص این قراردادها نیز باید مورد توجه قرار گیرند.
نمونه متن بخشش سهم الارث نیز یک عقد معین است. در واقع بخشی از مواد قانونی به این سند حقوقی اختصاص دارد و طرفین این عقد موظف هستند متن را با در نظر گرفتن قانون تنظیم کنند. البته این به معنای عدم توجه به توافق ورثه نیست اما این توافق به هر حال نباید مخالف با نکات قانونی تعیین شده باشد.
لازم بودن
ماده ۱۸۵ قانون مدنی به لازم بودن عقود اشاره کرده است. مطابق این ماده، عقد لازم آن است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشند مگر در مواردی که قانون گذار تعیین کرده است. همچنین قانون گذار به طور اختصاصی در ماده ۷۶۰ این قانون بیان کرده است که صلح عقد لازم است اگر چه در مقام عقود جایز واقع شده باشد و از بین نمی‌رود مگر در مواردی که خیار فسخ وجود داشته باشد یا طرفین نسبت به بهم خوردن آن، با یکدیگر به توافق برسند.
قانون حاکم بر تنظیم صلح نامه بخشش سهم الارث
قانون مدنی ایران مهم‌ترین قانونی است که در سال‌های ۱۳۰۷ و ۱۳۱۴ شمسی توسط مجلس شورای ملی به تصویب رسیده است. قانون گذار در متن این قانون به شرایط و احکام عقد صلح اشاره می‌کند. قبل از بررسی مواد کاربردی قانون مدنی در خصوص صلح نامه بخشش سهم الارث ، تعریف تعیین شده در ماده ۷۵۲ این قانون را بررسی خواهیم کرد. مطابق این تعریف، صلح ممکن است در مورد رفع نزاع موجود یا جلوگیری از نزاع احتمالی در مورد معامله و غیر آن واقع شود.
به نظر می‌رسد قانون گذار، قصد بیان کاربرد بیشتر این عقد را داشته است. در حقیقت در مطلب صلحنامه سهم الارث اشاره کردیم که ورثه می‌توانند با استفاده از این سند، برای تقسیم اموال متوفی بین خود اقدام کنند. بنابراین نباید گمان کنیم که استفاده از این سند در انتقال سهم الارث امکان پذیر نیست.
در ادامه نکات قانونی و شرایط حاکم بر نمونه متن بخشش سهم الارث را بررسی می‌کنیم.
اهلیت طرفین
اهلیت یکی از مهم‌ترین شروط برای صحت هر عقدی است. قانون گذار در صدر ماده ۱۹۰ به این شرط مهم توجه داشته است. همچنین به طور اختصاصی در خصوص عقد بیع در ماده ۳۴۵، در خصوص عقد هبه در ماده ۷۹۶ و در نهایت در خصوص عقد صلح در ماده ۷۵۳ به اهلیت اشاره کرده است. اما منظور از اهلیت چیست؟
در نظام حقوقی ما دو نوع اهلیت وجود دارد که به ترتیب در مواد ۹۵۶ و ۹۵۸ قانون مدنی مورد توجه قرار گرفته‌اند. این موارد عبارت‌اند از:
- اهلیت تمتع: این اهلیت با زنده متولد شدن انسان آغاز و تا زمان مرگ همراه او خواهد بود.
- اهلیت استیفاء: با وجود اینکه هر انسانی به موجب اهلیت تمتع از حقوق مدنی برخوردار است اما هیچ کس نمی‌تواند حقوق خود را اجرا کند، مگر آنکه اهلیت استیفاء داشته باشد.
سوالی که مطرح می‌شود این است که معیار اهلیت استیفاء برای تنظیم صلح نامه بخشش سهم الارث چیست؟ پاسخ این سوال در ماده ۲۱۱ قانون مدنی ذکر شده است. در این ماده اشاره شده است که اشخاص، برای آنکه اهلیت داشته باشند، باید بالغ، عاقل و رشید باشند. ماده ۲۱۲ این قانون نیز اشاره کرده است که معامله با اشخاصی که بالغ، عاقل یا رشید نیستند، به واسطه فقدان اهلیت باطل است. بنابراین هیچ یک از طرفین عقد نباید محجور (موضوع ماده ۱۲۰۷) باشند. البته تنظیم نمونه متن بخشش سهم الارث در صورتی که با رضایت و صلاحدید ولی یا قیم همراه باشد، ایرادی نخواهد داشت. همچنین انتقال سهم الارث توسط ولی یا قیم وارث محجور به شخص دیگر، زیر نظر دادگاه و با در نظر گرفتن مصلحت محجور انجام خواهد شد.
صلح نامه بخشش سهم الارث به همراه عوض یا بدون عوض
در ابتدای مطلب اشاره کردیم که قانون گذار اجازه داده است صلح نامه بخشش سهم الارث به صورت عوض دار یا بدون عوض تنظیم شود. بنابراین ممکن است وارث در قبال انتقال سهم الارث، عوضی را از شخص مقابل دریافت کند. البته معمولا نمونه متن بخشش سهم الارث بدون تعیین عوض، تنظیم می‌شود. به هر حال به جایز بودن تعیین عوض در ماده ۷۵۷ قانون مدنی اشاره شده است.
اشتباه
قانون گذار در ماده ۱۹۹ قانون مدنی، رضای حاصل در نتیجه اشتباه یا اکراه را مانع از نفوذ معامله دانسته است. عدم نفوذ ناشی از اکراه را در ادامه بررسی خواهیم کرد اما منظور از نفوذ ناشی از اشتباه چیست؟
عدم نفوذ در دو معنا به کار می‌رود:
- معنای خاص: منظور از معنای خاص، غیر قابل اجرا بودن قرارداد تا زمانی است که شخص ذی نفع، اجازه دهد تا قرارداد اجرا شود. به عبارت دیگر نفوذ عقد و قابلیت اجرای آن، منوط به اجازه شخص است و در صورت عدم اجازه، قرارداد از همان ابتدا باطل بوده است.
- معنای عام: این معنا علاوه بر معنای خاص، باطل شدن عقد را نیز شامل می‌شود.
بنابراین منظور از عدم نفوذ ناشی از اشتباه که در ماده ۱۹۹ بیان شده است، بطلان قرارداد است، چنانچه در ماده ۷۶۲ نیز به صراحت بیان شده است که اگر در طرف مصالحه یا در مورد صلح اشتباهی واقع شده باشد، صلح باطل است. حال منظور از اشتباه در شخص یا مورد صلح چیست؟
ماده ۲۰۱ اشاره می‌کند که اشتباه در شخص طرف به صحت معامله خللی وارد نمی‌آورد مگر در مواردی که شخصیت طرف عقد، علت اصلی عقد باشد. به عنوان مثال در صورتی که فرهاد بخواهد سهم الارث خود را به علی فرزند محمد ببخشد اما به اشتباه و طی صلح نامه بخشش سهم الارث ، سهم الارث را به علی فرزند مهدی منتقل کند، اشتباه در شخص طرف مصالحه محقق شده است.
همچنین در صورتی که وارث بودن شخص اهمیت داشته باشد و شخص وارث با گمان اینکه انتقال گیرنده نیز وارث بوده است، سهم الارث را منتقل کند اما در واقع این شخص وارث نباشد، صلح نامه به دلیل اشتباه در شخص، باطل خواهد بود.
سایر نکات مربوط به اشتباه
علاوه بر اشتباه در شخص، اشتباه در مورد صلح نیز سبب بطلان عقد است. بنابراین در فرضی که طرفین گمان می‌کنند سکه‌های موضوع عقد صلح، سکه‌های عتیقه هستند اما در آینده مشخص شود که سکه‌ها، قدیمی نبوده است، به دلیل اشتباه، عقد باطل خواهد شد.
توجه کنید که جهل، عنصر مهم در تحقق اشتباه است. در صورتی که جهل وجود نداشته باشد، اشتباه محقق نمی‌شود بلکه می‌توان به استناد تدلیس، نسبت به فسخ قرارداد اقدام کرد. در ادامه و در قسمت تدلیس به این مسائل اشاره خواهیم کرد.
اکراه
ماده ۷۶۳ به صراحت اعلام می‌کند که صلح با اکراه نافذ نیست. منظور از عدم نفوذ، معنای خاص این اصطلاح است که در بخش اشتباه به آن اشاره کردیم. مفهوم اکراه در ماده ۲۰۲ بیان شده است که عبارت است از: «اکراه با اعمالی به وجود می‌آید که مؤثر در شخص با شعوری باشد و او را نسبت به جان، مال یا آبروی خود تهدید کند به نحوی که قابل تحمل نباشد. در مورد تشخیص اکراه، شخصیت، اخلاق، مرد یا زن بودن شخص باید در نظر گرفته شود.»
در نتیجه در صورتی که شخصی، فرد دیگری را تهدید کند که صلح نامه بخشش سهم الارث را به امضاء برساند و شخص تهدید شونده و اشخاص همانند او در آن شرایط نیز تحت تاثیر قرار گیرند و نتوانند نسبت به تهدید دفاع کنند، اکراه محقق شده است. در نتیجه عقد، تا زمانی که شخص تهدید شده، اجرای آن را اجازه ندهد، اثر حقوقی نخواهد داشت.
تدلیس
به عنوان بحث پایانی مربوط به عقد صلح، باید به ماده ۷۶۴ قانون مدنی اشاره کنیم. در این ماده، برای شخص فریب خورده از سوی طرف دیگر قرارداد، خیار فسخ تعیین شده است. در بخش اشتباه به موضوع عدم جهل طرفین و پدید آمدن حق فسخ ناشی از تدلیس اشاره کردیم. در فرض سکه‌ها اگر شخص انتقال دهنده وانمود کند که این سکه‌ها عتیقه است در حالی که اطلاع دارد سکه‌ها عتیقه نیستند، شخص دریافت کننده می‌تواند برای فسخ قرارداد اقدام کند.
پیشنهاد ما
مطلب امروز به صلح نامه بخشش سهم الارث به عنوان یکی از عقود کاربردی در نظام حقوقی ما اختصاص داشت. تنظیم دقیق این عقد، از وقوع اختلافات و دعاوی احتمالی در آینده جلوگیری می‌کند. همچنین به واسطه تنظیم این قرارداد، اهداف اخلاقی و اجتماعی ناشی از صحت عقد همچون حفظ روابط خانوادگی و غیره، مورد توجه قرار می‌گیرد.
بنابراین شما به عنوان وارث متصالح، می‌توانید تنظیم صلح نامه خود را به ما بسپارید. برای ثبت درخواست تنظیم قرارداد توسط تیم حقوقی ما بر روی تنظیم اوراق قضایی بزنید. همچنین می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی تیم مجرب ما بهره مند شوید. برای استفاده از این خدمات نیز می‌توانید بر روی لینک قبل بزنید.
«به منظور دریافت نمونه عقد بخشش سهم الارث، بر روی عکس زیر بزنید.»
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!