صلح نامه سهم الارث از جمله مهم‌ترین اسناد حقوقی در زمینه تقسیم ارث است که امروزه به یک ابزار پر کاربرد برای انتقال سهم الارث تبدیل شده است. قانون گذار، اختیار تصمیم گیری در خصوص اموال باقیمانده بعد از فوت متوفی را در اختیار ورثه قرار داده است. البته منظور از اموال باقیمانده، دارایی خالص شخص متوفی است که ورثه می‌توانند با استفاده از تقسیم نامه ارث آن را بین خود تقسیم کنند. اما دارایی خالص در حقوق ما به چه معنا است؟
سوال مهمی است و ضروری است که شما به عنوان یکی از ورثه یا حتی نمایندگان قانونی و قراردادی آن‌ها به آن توجه داشته باشید. خالص شدن دارایی به این معنا است که ابتدا کلیه حقوق و دیون نسبت به اموال باقیمانده از متوفی مورد توجه قرار گیرد. در حقیقت تا قبل از توجه به دیون و حقوق، اموال متوفی از یک شخصیت حقوقی برخوردار هستند و تا زمانی که این شخصیت وجود دارد، ورثه نمی‌توانند نسبت به تقسیم یا انتقال اموال به وسیله نمونه صلح نامه سهم الارث اقدام کنند.
با در نظر گرفتن این مقدمات، مفهوم، قوانین و نکات حاکم بر این سند قانونی را بررسی می‌کنیم.
صلح نامه سهم الارث چیست ؟
در نظام حقوقی ما راه‌های متعددی برای انتقال اموال تعیین شده است. روزانه قراردادهای زیادی را مشاهده می‌کنیم که به واسطه آن‌ها، کالاها و خدمات، موضوع معامله قرار می‌گیرند. مبایعه نامه رایج‌ترین این قراردادها است. همچنین مشاهده می‌کنیم که بسیاری از افراد، به دلایل متعددی، اموالی را به سایر اشخاص می‌بخشند. در اینجا عقد هبه به عنوان یک عقد قانونی، می‌تواند مورد استفاده اشخاص قرار گیرد.
اما چرا در میان این قراردادها، عقد صلح بیشتر از سایر عقود مورد توجه قرار می‌گیرد؟ هدف از تنظیم فرم صلح نامه سهم الارث چیست؟ آیا قانون گذار ورثه را از تنظیم سایر عقود منع کرده است؟ آیا سایر عقود شرایطی دارند و ورثه برای آسودگی خاطر، صلح نامه را تنظیم می‌کنند؟ پاسخ به این سوالات را در ادامه بررسی می‌کنیم.
چرا نمونه فرم صلح نامه سهم الارث را تنظیم کنم؟
قانون گذار هیچ گونه منعی را در خصوص استفاده از سایر عقود تعیین نکرده است اما عقد صلح شرایط خاصی دارد که با در نظر گرفتن این شرایط، ورثه تشویق به تنظیم این عقد می‌شوند. اولین نکته‌ای که باید از آن مطلع شویم، هدف از تنظیم عقد است. شما به عنوان وارث، چه هدفی از تنظیم عقد صلح دارید؟ آیا قصد دارید سهم قانونی خود را به سایر ورثه یا حتی به سایر اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی (انسان‌ها یا شرکت‌های تجاری) منتقل کنید؟ آیا مورث هستید و می‌خواهید تکلیف اموال را قبل از فوت معین کنید؟ همه این فروض می‌توانند موضوعات و اهمیت جداگانه‌ای را برای نمونه متن صلح نامه سهم الارث به همراه داشته باشند. وضعیت‌های مختلف را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
نمونه متن صلح نامه سهم الارث قبل از فوت
به این سند در مطلب تقسیم ارث قبل از فوت اشاره کردیم. در مکالمات روزمره، مردم، به اشتباه، تقسیم ارث در زمان حیات را با تقسیم اموال بعد از وفات، هم معنا می‌دانند. این در حالی است که مفهوم ارث بعد از فوت مورث تحقق پیدا می‌کند و در نتیجه، شرایط قانونی ارث نیز نسبت به این عقد حاکم نخواهد بود. در نتیجه مالک با تنظیم این سند، اموال خود را با اختیار خود و با توجه به سهمی که برای هر یک از ورثه در نظر گرفته است، به آن‌ها منتقل می‌کند.
با تنظیم این عقد، از هر گونه اختلاف و سوء استفاده احتمالی در آینده و بعد از فوت مورث، جلوگیری می‌شود. از طرف دیگر بسیاری از ورثه، دغدغه مالیات بر ارث را دارند. به همین دلیل با تنظیم این عقد، از پرداخت مالیات در زمان تقسیم اموال جلوگیری خواهد شد. به این نکته نیز در مطلب فرار از مالیات بر ارث اشاره کرده‌ایم.
نمونه فرم صلح نامه سهم الارث بعد از فوت
اهمیت این فرم بسیار واضح است! بعد از فوت و پرداخت دیون، ورثه می‌توانند از دو راه برای تقسیم اموال بین خود اقدام کنند:
- تقسیم ارث توافقی با تنظیم عقد صلح
- تقسیم ارث با مراجعه به دادگاه
یکی از اصول مهم در حقوق قراردادها، اصل حاکمیت اراده است. به موجب این اصل، طرفین مختار هستند شرایط و نکات حاکم بر قراردادها را تعیین کنند و مفاد آن‌ها را مورد توافق قرار دهند. بنابراین حتی در زمانی که ورثه برای تقسیم اموال به دادگاه مراجعه می‌کنند، قاضی ابتدا این مساله را بررسی می‌کند که آیا توافقی بین ورثه شخص فوت شده وجود دارد یا خیر. اگر توافقی وجود داشته باشد، دادگاه همان توافق را مبنا قرار می‌دهد. در غیر این صورت، به سایر روش‌های قانونی مراجعه می‌کند.
در نتیجه اعتبار صلح نامه بعد از فوت با در نظر گرفتن نکات بالا مشخص می‌شود. ورثه می‌توانند بدون هر گونه دردسر و ناکامی و برای حفظ روابط خانوادگی، از این سند، به عنوان یک سند توافقی استفاده کنند و با اراده آزاد، سهم خود را تعیین کنند. البته توجه داشته باشید که کلیه ورثه باید این سند قانونی را امضاء کنند. در غیر این صورت، سند تنظیم شده، اعتبار نخواهد داشت.
انتقال سهم قانونی به سایر اشخاص
در نهایت کاربرد مهم نمونه صلح نامه سهم الارث ، انتقال سهم قانونی از سوی یکی از ورثه به سایر وراث یا حتی اشخاص ثالث است. بعد از از بین رفتن شخصیت حقوقی اموال به واسطه خالص شدن آن‌ها، هر یک از ورثه می‌توانند با استفاده از نمونه متن صلح نامه سهم الارث ، سهم خود را به سایر اشخاص انتقال دهند.
توجه داشته باشید که این انتقال می‌تواند بعد یا قبل از تقسیم اموال صورت گیرد. در صورتی که وارث، بیشتر از میزان سهم قانونی یا مورد توافق را به شخص دیگری انتقال دهد، نسبت به مازاد، فروشنده فضولی است و نفوذ عقد نسبت به مازاد بر مقدار، وابسته به رضایت سایر ورثه است. علاوه بر این ورثه می‌توانند از شخص انتقال دهنده به جرم فروش مال غیر، در دادگاه کیفری شکایت کنند.
قوانین حاکم
تا این قسمت از مطلب مربوط به نمونه فرم صلح نامه سهم الارث به نکات مهم مربوط به این سند قانونی اشاره کردیم. اهمیت تنظیم صلح نامه را مورد بررسی قرار دادیم و گفتیم که برای جلوگیری از هر گونه اختلاف، تنظیم دقیق این سند الزامی است. اما نکته بعدی که باید به آن توجه شود، قوانین حاکم بر این سند قانونی است. علاوه بر این، نمونه صلح نامه سهم الارث ویژگی‌های قانونی خاصی نیز دارد که آن‌ها را نیز بیان خواهیم کرد.
قانون مدنی
قانون مدنی به عنوان قانون مادر در نظام حقوقی ایران، به شرایط حاکم بر نمونه فرم صلح نامه سهم الارث اشاره کرده است. در بحث قبل به اصل حاکمیت اراده اشاره کردیم و گفتیم که اشخاص می‌توانند هر آنچه را مد نظر دارند در متن قرارداد خود بیان کنند مگر آنکه قانون گذار آن‌ها را منع کرده باشد. قانون مدنی نیز این نکته را در ماده ۱۰ بیان کرده است. به موجب این ماده، طرفین قرارداد می‌توانند با اراده خود، کلیه تعهدات و شرایط قرارداد را تعیین کنند، مگر آن دسته از شروط و تعهداتی که مخالف قانون یا نظم عمومی باشد.
همچنین این قانون، به صورت کاملا واضح به احکام مربوط به عقد صلح اشاره می‌کند. ابتدا در ماده ۷۵۲، تعریفی از این عقد ارائه و سپس مواد ۷۵۳ الی ۷۷۰ را به شرح شرایط این سند اختصاص می‌دهد. به موجب ماده ۷۵۲، صلح ممکن است یا در مورد رفع نزاع موجود یا جلوگیری از نزاع احتمالی در مورد معامله یا غیر از آن واقع شود. در نتیجه عقد صلح زمانی تنظیم می‌شود که طرفین قصد داشته باشند نزاعی را از بین ببرند یا از وقوع آن جلوگیری کنند. تقسیم اموال توسط ورثه نیز یک موضوع رایج برای چنین عقدی است.
مطابق ماده ۷۵۳ و مانند هر عقد دیگری، برای حفظ اعتبار صلح نامه بعد از فوت ، ورثه باید اهلیت معاملاتی داشته باشند. به عبارت دیگر نباید در میان ورثه، محجور (موضوع ماده ۱۲۰۷ قانون مدنی) حضور داشته باشد. در غیر این صورت، حضور ولی یا قیم با در نظر گرفتن شرایط خاص و همچنین تقسیم ارث توسط دادگاه الزامی است. در خصوص شخص بالغ نیز، به دلیل آنکه به سبب تقسیم ارث، شخص مالک سهم الارث می‌شود، با در نظر گرفتن تبصره ۲ ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی، باید رشد وارث بالغ، ثابت شود.
سایر نکات تعیین شده در قانون مدنی
از سوی دیگر به موجب ماده ۷۶۲ قانون مدنی، در صورتی که در دو طرف مصالحه یا در مورد صلح اشتباهی ایجاد شود، صلح باطل است. به عنوان مثال در صورتی که ورثه اشتباه کنند و به شخصی که وارث حقیقی نیست، سهمی انتقال دهند، به دلیل اشتباه در شخصیت طرف مصالحه، عقد تنظیم شده باطل خواهد بود. همچنین در صورتی که در خصوص موضوع مصالحه، اشتباهی محقق شود، همین حکم نسبت به نمونه صلح نامه سهم الارث اجرا خواهد شد، مانند زمانی که طرفین گمان می‌کنند سکه‌های منتقل شده به وارث، سکه طلا است اما بعد از مدتی مشخص شود که آن سکه‌ها، بدلی بوده است.
به این نکته مهم توجه کنید که اشتباه ناشی از جهل است. به عبارت دیگر اگر جهلی وجود نداشته باشد، مبحث اشتباه نیز منتفی خواهد شد. در مثال قبل، اگر سایر ورثه از بدلی بودن سکه‌ها اطلاع داشته باشند اما وانمود کنند که آن سکه‌ها طلا هستند، این مساله مصداق اشتباه نیست بلکه به موجب ماده ۷۶۴ قانون مدنی، تدلیس (تقلب) محسوب شده و شخص فریب خورده می‌تواند با استفاده از خیار فسخ، برای فسخ صلح نامه اقدام کند.
در نهایت نیز باید به ماده ۷۶۳ قانون مدنی اشاره کنیم. مطابق این ماده، عقد صلح به اکراه نافذ نیست. به عنوان مثال در صورتی که یکی از برادران، خواهر را تهدید کند که اگر نمونه متن صلح نامه سهم الارث را امضاء نکند، شوهر خواهر را به قتل می‌رساند، اکراه محقق شده است.
در واقع اکراه با در نظر گرفتن شرایط اکراه شونده همراه خواهد بود و معیار این مساله نیزعرف است. به عبارت دیگر اکراه باید نسبت به شخص اکراه شونده و سایر اشخاصی که مطابق عرف، شرایط او را دارند، اثر گذار باشد و شخص اکراه شونده نیز نتواند با اکراه به وجود آمده مقابله کند.
نتیجه اکراه
در فرض وجود اکراه، عقد غیر نافذ خواهد شد. به عبارت دیگر تا زمانی که اکراه شونده اذن به اجرای قرارداد را ندهد، امکان لازم الاجرا شدن آن وجود نخواهد داشت. توجه داشته باشید که اجبار شخص، در صورتی که به طور کامل قصد او را از بین ببرد، مفهوم اکراه را نخواهد داشت. در این موارد، اصولا قصدی وجود نداشته است تا عقد به وجود آید. در نتیجه می‌توان گفت عقد از همان ابتدا باطل بوده است، مانند زمانی که شخصی به اجبار و خارج از اراده فرد بی سواد، انگشت او را به عنوان تایید، بر روی نمونه فرم صلح نامه سهم الارث بزند.
پیشنهاد ما
دادازما به عنوان مرجع تخصصی ارث در تلاش است با استفاده از خدمات کارشناسان و مشاوران حقوقی مجرب، شما را در حل مسائل حقوقی مربوط به ارث یاری دهد. شما می‌توانید با ثبت درخواست در صفحه مشاوره حقوقی تلفنی ، از این خدمات بهره مند شوید. همچنین می‌توانید تنظیم صلح نامه خود را به ما واگذار کنید. برای ثبت درخواست، بر روی تنظیم اوراق قضایی بزنید.
با توجه به توضیحاتی که بیان شد، می‌توانید سند مورد نیاز خود را با مطالعه توضیحات زیر، دریافت کنید.
اگر قصد دارید قبل از فوت، اموال را بین خود تقسیم کنید، می‌توانید سند زیر را مورد استفاده قرار دهید. با تهیه این سند، می‌توانید آن را برای هر یک از ورثه و به صورت جداگانه تنظیم کنید.
اگر قصد نوشتن تقسیم نامه ارث را دارید و می‌خواهید اموال متوفی را بین خود تقسیم کنید، می‌توانید سند زیر را تهیه کنید.
در نهایت، اگر می‌خواهید سهم الارث خود را به سایر اشخاص انتقال دهید، سند زیر، دقیقا مناسب شما است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!