مالیات بر ارث

مالیات بر ارث را می‌توان به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع درآمد ساز برای دولت معرفی کرد. در حقیقت مالیات‌ها بخش عمده‌ای از درآمدهای دولت را فراهم می‌کنند و هر ساله مشاهده می‌کنیم که این مبالغ، در قانون بودجه کشور درج می‌شوند. مالیات‌هایی که توسط دولت دریافت می‌شوند، در دو دسته کلی زیر قرار می‌گیرند:

  1. مالیات‌های مستقیم
  2. مالیات‌های غیر مستقیم

مالیات‌های مستقیم دیونی هستند که به صورت مستقیم و از طریق تقدیم اظهارنامه از اشخاص دریافت می‌شوند. بنابراین اشخاصی همچون ورثه که اظهارنامه مالیات بر ارث را به اداره امور مالیاتی تقدیم می‌کنند، به طور مستقیم میزان مالیات را به دولت می‌پردازند. در مقابل پرداخت مالیات‌هایی همچون مالیات بر ارزش افزوده به صورت غیر مستقیم انجام می‌شود. غیر مستقیم بودن نیز به این دلیل است که این مالیات‌ها از راه‌های دیگر همچون فروش کالاها و غیره از مودیان دریافت می‌شود.

سوالات زیادی ممکن است در خصوص مالیات بر ارث مطرح شود که در ادامه به مهم‌ترین موارد آن‌ها اشاره می‌کنیم:

  1. مالیات بر ارث به چه چیزهایی تعلق میگیرد ؟
  2. چه قانونی نسبت به میزان مالیات حاکمیت دارد؟
  3. مالیات بر ارث به چه کسانی تعلق میگیرد ؟
  4. مالیات بر ارث چگونه محاسبه میشود ؟
  5. مالیات بر ارث چه موقع باید پرداخت شود ؟
  6. مالیات بر ارث کجا پرداخت میشود ؟

در ادامه به تمامی سوالات بالا و سوالات احتمالی دیگر پاسخ می‌دهیم.

مالیات بر ارث چیست ؟!

در ابتدای متن توضیحاتی کلی در خصوص مالیات‌ها را بیان کردیم. در این قسمت و در پاسخ به سوال مالیات بر ارث چیست ، به طور اختصاصی این دین قانونی را بررسی خواهیم کرد. به طور کلی بعد از فوت متوفی، مجموعه‌ای از دیون به اموال متوفی تعلق می‌گیرد. این دیون در ماده ۸۶۹ قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته‌اند. به موجب ماده اشاره شده: «حقوق و دیونی که به اموال میت تعلق می‌گیرد و باید قبل از تقسیم آن پرداخت شود، به شرح زیر است:
۱: قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق است به اعیان ترکه مثل عینی که متعلق رهن است.
۲: دیون و واجبات مالی متوفی.
۳: وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آنها.»

مالیات ارث نیز در بین این دیون قرار می‌گیرد. در نتیجه تا زمانی که پرداخت نشود، امکان تقسیم ارث توسط ورثه وجود نخواهد داشت. بنابراین با در نظر گرفتن شرایطی که تعیین شده است، ورثه می‌توانند درخواست پرداخت مالیات بر ارث متوفی را مطرح کنند.

مالیات بر ارث به چه چیزهایی تعلق میگیرد ؟

به طور کلی تمام اموال متوفیان مشمول مالیات بر ارث خواهد بود. البته استثنائاتی وجود دارد که در مبحث معافیت مالیات ارث اشاره کردیم. با این وجود در این قسمت به مهم‌ترین این استثنائات اشاره خواهیم کرد:

  1. مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی که مورد استفاده قرار نگرفته است.
  2. بیمه‌های تامین اجتماعی
  3. وجوه بازنشستگی و انجام وظیفه
  4. پس انداز دوران خدمت و مزایایی که به دوران پایان خدمت مربوط است.
  5. کلیه مبالغی که توسط موسسات بیمه یا کارفرمایان تعیین شده است.
  6. کلیه اموالی که به دولت یا موسساتی که به دولت ارتباط دارند، وقف شده‌اند.
  7. اثاثیه منزل شخص فوت شده (منزلی که در آن ساکن بوده است.)
  8. بیمه‌های عمر و زندگی
  9. انواع خساراتی که به موجب فوت یا دیه به ورثه شخص فوت شده تعلق می‌گیرد.

بنابراین همانطور که در مباحثی مانند مالیات بر ارث زمین کشاورزی ، مالیات بر ارث منزل مسکونی ، مالیات بر ارث خودرو و غیره اشاره کردیم، میزان مالیات با توجه به قانون حاکم، از ورثه دریافت خواهد شد.

قانون حاکم بر درصد مالیات بر ارث

تا به امروز دو متن قانونی توسط مجلس ایران به تصویب رسیده است که هر یک از قوانین اشاره شده، مخاطبان خاص خود را دارند. این قوانین به شرح زیر هستند:

  1. قانون تصویب شده در سال ۱۳۶۶
  2. قانون تصویب شده در سال ۱۳۹۴

متن اول که در سال ۱۳۶۶ به تصویب رسیده است، برای ورثه متوفیانی کاربرد دارد که قبل از تاریخ ۱۳۹۵/۱/۱ فوت کرده‌اند. این در حالی است که ورثه اشخاصی که بعد از تاریخ ذکر شده از دنیا رفته‌اند، می‌توانند از متن دوم استفاده کنند. در حقیقت قانون گذار در سال ۱۳۹۴، درصدها و شرایط حاکم بر متن قانون سابق را برای متوفیان بعد از تاریخ اشاره شده تغییر داد تا با انجام این اقدام، از فرار از مالیات بر ارث جلوگیری کند. با در نظر گرفتن توضیحاتی که در خصوص این قوانین و همچنین مالیات ارث بیان کردیم، تفاوت هر یک از متون را بررسی خواهیم کرد.

تفاوت قوانین حاکم بر مالیات بر ارث

  1. قانون سابق با در نظر گرفتن هر یک از طبقات وراث و همچنین ارزش اموال شخص فوت شده، درصدهای ثابتی را تعیین کرده است. به عبارت دیگر در این متن، برای کلیه اموال، یک درصد تعیین شده است که با توجه به میزان ارزش تمام آن‌ها، مالیات بر ارث محاسبه و به دولت پرداخت می‌شود. این در حالی است که قانون اصلاح شده (متن سال ۱۳۹۴)، برای هر یک از اموال شخص فوت شده درصدهای جداگانه‌ای را در نظر گرفته است. بنابراین ورثه می‌توانند میزان مالیات را با توجه به درصدهای اختصاصی محاسبه کنند.
  2. مطابق قانون سابق، ورثه موظف هستند حداکثر تا شش ماه بعد از فوت متوفی برای تقدیم ورقه اظهار اقدام کنند. در غیر این صورت جریمه مالیات بر ارث برای آن‌ها در نظر گرفته می‎‌شود. این در حالی است که قانون اصلاح شده این مهلت را به یک سال تغییر داده است. البته در صورت عدم تقدیم ورقه اظهار در مهلت اشاره شده، ورثه نمی‌توانند از کسر واجبات عبادی و مالی موضوع ماده ۲۶ این قانون استفاده کنند.

ادامه نکات مربوط به تفاوت قوانین

  1. مطابق قانون سابق، تا زمانی که ورثه برای پرداخت مالیات ارث اقدام نکنند، نمی‌توانند برای دریافت گواهی حصر ورثه، اقدامات لازم را انجام دهند. این در حالی است که ورثه مشمول قانون اصلاح شده می‌توانند برای دریافت گواهی اشاره شده اقدام و سپس در زمان تقسیم مال یا اموال، مالیات تعیین شده را پرداخت کنند. به همین دلیل است که به مالیات بر ارث معین شده در قانون سابق، مالیات بر ارث انحصار وراثت نیز گفته می‌شود.
  2. امتیاز ویژه‌ای که قانون برای ورثه مشمول قانون اصلاح شده در نظر گرفته است، امکان پرداخت مالیات هر یک از اموال به صورت جداگانه است. بنابراین ورثه می‌توانند با توجه به نیاز خود، مالیات یکی از اموال را پرداخت و برای تقسیم آن اقدام کنند. متاسفانه قانون گذار، این ویژگی را برای ورثه تابع قانون سابق، در نظر نگرفته بود.

مالیات بر ارث متوفی

مالیات بر ارث به چه کسانی تعلق میگیرد ؟

در ماده ۸۶۲ قانون مدنی به سه طبقه از وراث اشاره شده است. بنابراین پرداخت مالیات بر ارث متوفی و سایر دیون به عهده ورثه موضوع این ماده قانونی است. البته قبل از اشاره به ورثه حاضر در این طبقات باید به این نکته توجه کنید که ورثه ملزم به پرداخت دیون بیش از اموال متوفی نیستند. به عبارت دیگر الزام حقوقی و قانونی برای پرداخت مالیات از اموال ورثه وجود ندارد. تنها در صورتی که اموال متوفی به اندازه کافی در دسترس باشد، اداره امور مالیاتی میزان مالیات خود را دریافت خواهد کرد.

طبقات وراثی که مشمول مالیات بر ارث هستند، را در ادامه بررسی می‌کنیم.

طبقه اول

  1. پدر و مادر و فرزندان متوفی
  2. نوه‌ها تا هر قدر که پایین روند.

طبقه دوم

  1. برادران و خواهران متوفی به همراه جد و جده
  2. فرزندان برادران و خواهران

طبقه سوم

  1. عمو، عمه، خاله و دایی متوفی
  2. فرزندان عمو، عمه، خاله و دایی

مالیات بر ارث چه موقع باید پرداخت شود ؟

مالیات بر ارث چه زمانی پرداخت میشود ؟ این سوال مهم نیز بارها توسط اشخاص مطرح شده و کارشناسان ما نیز به آن‌ها اینگونه پاسخ می‌دهند: ورثه مشمول قانون سابق وظیفه دارند تا قبل از دریافت گواهی حصر ورثه، میزان مالیات تمام اموال را به دولت پرداخت کنند. در صورت عدم پرداخت، اصولا امکان دریافت گواهی حصر ورثه و در نتیجه تقسیم هیچ یک از اموال وجود نخواهد داشت و چون ورثه، برای دریافت وجوه موجود در بانک یا تقسیم اموال نیاز به دریافت گواهی مذکور دارند، مجبور به پرداخت مالیات تمام اموال در یک زمان خواهند بود.

اما ورثه‌ای که مشمول قانون اصلاح شده هستند می‌توانند تا قبل از تقسیم یا انتقال هر یک از اموال، پرداخت مالیات خود را به تاخیر اندازند. به همین دلیل است که معمولا شاهد هستیم که افراد، ابتدا مالیات بر ارث حساب بانکی متوفی را پرداخت می‌کنند تا بتوانند با استفاده از مبلغ موجود در حساب متوفی، میزان مالیات احتمالی سایر اموال را نیز بپردازند یا اصولا از میزان وجه موجود به صورت جدا از سایر اموال، استفاده کنند.

مالیات بر ارث چگونه محاسبه میشود ؟

پاسخ این سوال مشابه پاسخ سوالات زیر است:

  1. مالیات بر ارث چند درصد است ؟
  2. مالیات بر ارث چقدر است ؟
  3. مالیات بر ارث چه مقدار است ؟
  4. مالیات بر ارث چگونه حساب میشود ؟
  5. مالیات بر ارث چگونه پرداخت میشود ؟

بنابراین این پرسش‌ها را در این مطلب و با در نظر گرفتن هر یک از طبقات ورثه بررسی می‌کنیم. البته همانطور که گفتیم، شیوه محاسبه با در نظر گرفتن قوانین سابق و اصلاح شده متفاوت است. بنابراین هر یک از قوانین و درصدهایی که در آن‌ها تعیین شده است را بررسی می‌کنیم.

مالیات ارث در قانون سابق

با توجه به طبقات ورثه، درصدها در ادامه بیان می‌شود.

طبقه اول

  1. در صورتی که ارزش اموال حداکثر ۵ میلیون تومان باشد: ۵ درصد.
  2. اگر ارزشی بین ۵ تا ۲۰ میلیون تومان وجود داشته باشد: ۱۵ درصد.
  3. در صورتی که کل اموال، ارزشی بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون تومان داشته باشند: ۲۵ درصد.
  4. در صورتی که ارزش اموال، مقادیری بیش از ۵۰ میلیون تومان داشته باشند: ۳۵ درصد.

طبقه دوم

  1. اگر ارزش اموال حداکثر ۵ میلیون تومان باشد: ۱۵ درصد.
  2. اگر ارزش اموال، مقادیری بین ۵ تا ۲۰ میلیون تومان باشد: ۲۵ درصد.
  3. در صورتی که ارزش اموال، بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون تومان باشد: ۳۵ درصد.
  4. اگر ارزش کل اموال بیشتر از ۵۰ میلیون تومان باشد: ۴۵ درصد.

طبقه سوم

  1. ارزش اموال حداکثر ۵ میلیون تومان: ۳۵ درصد.
  2. ارزش اموال حداقل ۵ میلیون تومان و حداکثر ۲۰ میلیون تومان: ۴۵ درصد.
  3. ارزش اموال حداقل ۲۰ میلیون تومان و حداکثر ۵۰ میلیون تومان: ۵۵ درصد.
  4. ارزش اموال مازاد بر ۵۰ میلیون تومان: ۶۵ درصد.

مالیات ارث در قانون اصلاح شده

اشاره کردیم که قانون اصلاح شده برای هر یک از اموال درصدهای جداگانه‌ای را در نظر گرفته است. مهم‌ترین اموال را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

  1. مالیات املاک: وراث طبقه اول: ۵/۷ درصد. وراث طبقه دوم: ۱۵ درصد. وراث طبقه سوم: ۳۰ درصد.
  2. مالیات خودرو: وراث طبقه اول: ۲ درصد. وراث طبقه دوم: ۴ درصد. وراث طبقه سوم: ۸ درصد.
  3. انواع سپرده‌ها، اوراق و سود سهم: وراث طبقه اول: ۳ درصد. وراث طبقه دوم: ۶ درصد. وراث طبقه سوم: ۱۲ درصد.
  4. سهام و سهم الشرکه خارج از بورس: وراث طبقه اول: ۶ درصد. وراث طبقه دوم: ۱۲ درصد. وراث طبقه سوم: ۲۴ درصد.
  5. سهام داخل در بورس: وراث طبقه اول: ۰/۵ درصد. وراث طبقه دوم: ۱ درصد. وراث طبقه سوم: ۲ درصد.
  6. سایر اموال و حقوق مالی: وراث طبقه اول: ۱۰ درصد. وراث طبقه دوم: ۲۰ درصد. وراث طبقه سوم: ۴۰ درصد.
  7. اموال خارج از کشور: وراث طبقه اول: ۱۰ درصد. وراث طبقه دوم: ۲۰ درصد. وراث طبقه سوم: ۴۰ درصد.

مالیات بر ارث کجا پرداخت میشود ؟

برای مالیات بر ارث به کجا مراجعه کنیم ؟ این سوال نیز مانند سایر سوالات مطرح شده با اهمیت است. در پاسخ به این سوال می‌توان چنین گفت که اصولا اداره دارایی یا سازمان امور مالیاتی کشور، میزان مالیات بر ارث را محاسبه و از ورثه دریافت می‌کند. لازم به ذکر است صدور کلیه اوراق همچون فرم ۱۹ مالیات بر ارث نیز توسط همین سازمان صادر خواهد شد.

پیشنهاد ما

شما می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی تیم متخصص ارث دادازما بهره مند شوید. همچنین می‌توانید تنظیم اوراق قضایی خود را به ما بسپارید. برای بهره مندی از این خدمات بر روی لینک‌های قبل بزنید.

4 پاسخ
    • سید علیرضا زارع مویدی
      سید علیرضا زارع مویدی گفته:

      وقت بخیر.
      با در نظر گرفتن میزان ارزش مال و همچنین سال فوت پدر شما، میزان مالیات ۳۵ درصد خواهد بود. البته این ۳۵ درصد نسبت به کل اموال متوفی محاسبه خواهد شد.

      پاسخ
  1. لاله
    لاله گفته:

    سلام. می‌خواستم بدانم برای ملک پدرم که سه میلیارد ارزش دارد، چقدر باید مالیات پرداخت کنیم تا بتوانیم گواهی مالیاتی را بگیریم و انحصار وراثت را انجام بدیم؟

    پاسخ
    • سید علیرضا زارع مویدی
      سید علیرضا زارع مویدی گفته:

      وقت بخیر.
      برای دریافت گواهی حصر ورثه، ضرورتی به دریافت گواهی مالیات بر ارث نیست. این الزام، برای ورثه متوفیانی کاربرد داشت که قبل از سال ۱۳۹۵ فوت کرده بودند. بنابراین می‌توانید برای دریافت گواهی به شورای حل اختلاف مراجعه کنید، اما به طور کلی به میزان ۷/۵ درصد از ارزش روز ملک بابت مالیات کسر خواهد شد.

      پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟
نظری بدهید!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *