از جمله راه‌هایی که ورثه می‌توانند برای تقسیم ارث در نظر گیرند، تقسیم ارث توسط دادگاه است. در حال حاضر بسیاری از ورثه تقسیم ارث توافقی را ترجیح می‌دهند. با این وجود در اکثر اوقات، این دادگاه‌ها هستند که ورثه را در خصوص میزان تقسیم اموال راهنمایی یا هدایت می‌کنند.
با مراجعه به دادگاه، احکام خاصی مطرح می‌شود که ورثه موظف هستند به آن‌ها توجه داشته باشند. این احکام به ویژه زمانی که هیچ گونه توافقی وجود ندارد، نقش بیشتری را در تقسیم اموال خواهد داشت. بنابراین در ادامه تقسیم ارث از طریق دادگاه را بررسی و هر یک از نکات و احکام مربوط به آن را بیان خواهیم کرد.
تقسیم ارث دادگاه
آغاز تقسیم اموال توسط مرجع قضایی حقوقی، از طریق تقدیم دادخواست تقسیم ماترک انجام می‌شود. در حقیقت هر یک از ورثه شخص فوت شده می‌توانند با در نظر گرفتن ماده ۴ آیین نامه ارائه خدمات الکترونیک قضایی، با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی، برای ثبت دادخواست اقدام کنند.
تقدیم دادخواست و اقدام برای تقسیم، محدودیت زمانی ندارد. به عبارت دیگر ورثه برای تقسیم اموال، می‌توانند در هر زمان اقدام کنند و در خصوص هر یک از اموال نیز، قبل از تقسیم، مالیات بر ارث را به دولت بپردازند.
اشاره کردیم که ورثه موظف به پرداخت مالیات هستند. بدیهی است تقسیم اموال شخص فوت شده، نیاز به رعایت تشریفات خاصی دارد. ورثه وظیفه دارند مجموعه‌ای از اقدامات را انجام دهند و سپس با در دست داشتن اسناد و مدارک لازم، به دادگاه مراجعه کنند.
اقداماتی که ورثه موظف به انجام آن‌ها هستند را در ادامه بررسی می‌کنیم.
دریافت گواهی حصر ورثه
اولین نکته‌ای که قبل از اطلاع از نحوه تقسیم ارث توسط دادگاه باید بدانید، دریافت گواهی حصر ورثه از شورای حل اختلاف است. گواهی اشاره شده، سندی است که نشان می‌دهد وراث متوفی در زمان فوت او چه کسانی بوده‌اند. در حقیقت دادگاه حقوقی صالح با بررسی این سند، اموال را بین وراث صاحب حق، تقسیم خواهد کرد. بنابراین ضروری است که وراث، در اولین گام، به شورای حل اختلاف مراجعه و برای دریافت این سند اقدام کنند.
نکات مهم مربوط به دریافت گواهی
- هر یک از ورثه می‌توانند برای دریافت این گواهی، به شورا مراجعه کنند. البته امکان دریافت وکالت توسط یکی از ورثه برای انجام اقدامات اداری و قضایی وجود دارد.
- شخصی که برای دریافت گواهی اقدام می‌کند، باید مدارکی همچون شناسنامه شخص فوت شده، رونوشت یا کپی شناسنامه ورثه، استشهادیه محضری مبنی بر انحصار وراث به افراد اشاره شده را به شورا تقدیم کنند. همچنین در صورتی که متوفی قبل از تاریخ ۱۳۹۵/۱/۱ از دنیا رفته باشد، ضروری است که ورثه، گواهی مالیات بر ارث را نیز تهیه و به شورا تقدیم کنند.
- شورای صلاحیت دار، مرجعی است که در آخرین محل اقامت متوفی تعیین شده است.
- با انجام اقدامات اشاره شده، شورا، آگهی را در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار منتشر می‌کند. در صورت سپری شدن یک ماه از تاریخ انتشار سند و عدم دریافت اعتراض، گواهی صادر خواهد شد. در صورت وجود اعتراض نیز، صورت جلسه تنظیم می‌شود و به موجب آن، برای حل اختلاف احتمالی، جلسه‌ای با حضور معترض یا معترضین و ورثه شخص فوت شده تشکیل خواهد شد.
اطلاع از نحوه تقسیم ارث در دادگاه در این قسمت ضروری خواهد بود. در حقیقت با طی کردن فرآیند دریافت گواهی است که ورثه می‌توانند برای انجام مراحل تقسیم ارث توسط دادگاه اقدام کنند. البته بهتر است ابتدا طبقات ورثه نیز بررسی و نکات مهم مربوط به آن‌ها نیز بیان شود.
طبقات ورثه در تقسیم ارث از طریق دادگاه
در حال حاضر با در نظر گرفتن متن ماده ۸۶۲ قانون مدنی، ورثه به سه طبقه تقسیم می‌شوند. این طبقات را در سه عنوان جداگانه بررسی می‌کنیم.
طبقه اول وراث
- پدر و مادر متوفی و فرزندان او
- نوه‌ها تا هر قدر که پایین روند.
طبقه دوم وراث
- برادران و خواهران متوفی به همراه جد و جده
- فرزندان برادران و خواهران متوفی
طبقه سوم وراث
- عمو، عمه، خاله، دایی
- فرزندان آن‌ها
در زمینه ورثه به نکات زیر توجه داشته باشید:
- با حضور هر یک از طبقات وراث، نوبت به سهم بردن وراث دیگر نمی‌رسد. بنابراین در صورتی که ورثه در طبقه اول حضور داشته باشند، نوبت به سهم بردن وراث حاضر در طبقات بعد نمی‌رسد.
- در خصوص درجات ورثه نیز به همین ترتیب خواهد بود. اعدادی که در زیر هر عنوان بیان شد، درجات ورثه هستند. در صورتی که ورثه در درجات اول هر طبقه حضور داشته باشند، نوبت به سهم بردن درجات بعد نخواهد رسید. البته سهم بردن نوه در فرضی که هیچ یک از فرزندان متوفی در قید حیات نباشند، امکان پذیر است.
مراحل تقسیم ارث توسط دادگاه
همانطور که در ابتدای مطلب نیز اشاره کردیم، برای تقسیم ارث دادگاه ، ورثه موظف هستند دادخواست تقسیم را تنظیم و به مرجع صالح تقدیم کنند. البته برای تقدیم دادخواست، ضرورتی به حضور تمام ورثه وجود ندارد. در حقیقت هر یک از ورثه‌ای که مشخصات او در گواهی حصر ورثه ذکر شده است، حق تقدیم دادخواست را دارد. در صورتی که دادخواست به صورت دقیق و کامل و به دور از هر گونه نقص تنظیم شود، دادگاه زمانی را برای ورثه تعیین می‌کند. در غیر این صورت، با توجه به نوع نقص، دادخواست رد یا توقیف خواهد شد.
نحوه تقسیم ارث در دادگاه
برای مراجع قضایی مهم است که بدانند آیا ورثه برای تقسیم اموال شخص فوت شده با یکدیگر به توافق رسیده‌اند؟ اگر بین ورثه توافقی وجود داشته باشد، دادگاه با تنظیم صورت مجلس، توافقات بین ورثه را ثبت می‌کند. سپس این سند را در اختیار ورثه قرار می‌دهد تا با امضا خود، آن را تایید کنند.
در صورتی که توافقی وجود نداشته باشد، اموال به ترتیب زیر تقسیم خواهد شد:
- تقسیم به تساوی
- تقسیم به تعدیل
- تقسیم به رد
- صدور دستور فروش و تقسیم بها
منظور از موارد اشاره شده چیست؟
در شرایطی که ارزش کل اجزای مال، با یکدیگر مساوی باشند، دادگاه با در نظر گرفتن سهام قانونی تعیین شده، برای تقسیم اقسام مساوی مال اقدام می‌کند. این مساله به خصوص در هنگام تقسیم زمین مطرح می‌شود. حال ممکن است بخشی از مال نسبت به بخش دیگر ارزش بیشتری داشته باشد. در این صورت، بحث تعدیل مطرح می‌شود. در تعدیل، ارزش مال مورد توجه قرار می‌گیرد. سپس با توجه به ارزش و سهم ورثه، بخش بیشتری از اموال به یکی از ورثه و بخش کمتر و با ارزش‌تر به وارث دیگر تعلق می‌گیرد.
در صورتی که امکان تعدیل وجود نداشته باشد، تقسیم ارث توسط دادگاه از طریق رد مال انجام خواهد شد. در شرایطی که مال قابل تعدیل نباشد اما متوفی اموال دیگری نیز داشته باشد، دادگاه سهم وارث را از محل سایر اموال تعیین می‌کند. به عنوان مثال اگر زمین به یکی از ورثه تقدیم می‌شود و ارزش آن، پانصد میلیون تومان است اما به شخص دیگر، خودرویی تعلق گرفته است که سیصد میلیون تومان ارزش دارد، دویست میلیون باقیمانده از سایر اموال به شخص تقدیم خواهد شد.
در نهایت، مشاهده می‌کنیم که دادگاه، با صدور دستور فروش، ملک را به مزایده می‌گذارد. البته ورثه می‌توانند برای انتقال مال اقدام و سپس بهای مال را با توجه به سهام قانونی، بین خود تقسیم کنند.
هزینه تقسیم ارث توسط دادگاه
ممکن است این سوال مطرح شود که هزینه تقسیم ارث توسط دادگاه چقدر است؟ آیا دادگاه بخشی از اموال موضوع تقسیم را به نفع دولت ثبت و ضبط می‌کند؟ آیا مبلغ خاصی برای رسیدگی به دعوا تعیین شده است؟ دادگاه حق دریافت حق الزحمه خود از اموال شخص فوت شده را ندارد. به عبارت دیگر زمانی که تقسیم ارث توسط دادگاه انجام می‌شود، دادگاه تنها هزینه‌های دادرسی یا هزینه‌های جزئی مربوط به ثبت دادخواست و غیره را از شما دریافت می‌کند. میزان هزینه دادرسی نیز در همان ابتدا به ورثه اعلام و از آن‌ها دریافت می‌شود. بنابراین هیچ گونه نگرانی در خصوص دریافت سهم از اموال متوفی وجود ندارد.
پیشنهاد ما
شما می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی مرجع تخصصی ارث (دادازما) بهره مند شوید. تقسیم ارث توسط دادگاه ارتباط زیادی با مسائل شکلی حقوق امروز دارد و وکلای متخصص بیش از سایر اشخاص می‌توانند شما را در حل مسائل حقوقی یاری دهند. برای استفاده از خدمات مشاوره، بر روی لینک قبل بزنید.
همچنین شما می‌توانید تنظیم اسناد حقوقی و اوراق قضایی اعم از تقسیم نامه ارث ، لایحه تقسیم ماترک ، وصیت نامه تقسیم ارث ، دادخواست و غیره را به ما بسپارید. برای استفاده از این خدمات نیز می‌توانید بر روی تنظیم اوراق قضایی بزنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!