ابطال تقسیم نامه زمین ؛ بررسی راه‌های قانونی و قطعی برای بهم زدن عقد تقسیم!

ابطال تقسیم نامه زمین یکی دیگر از مباحث مرتبط با تقسیم نامه زمین است که به چگونگی بهم زدن عقد تقسیم ارتباط دارد. به طور کلی نکاتی که در مطلب ابطال تقسیم نامه ارث بیان کردیم، می‌توانند در اینجا نیز کاربرد داشته باشند. به هر حال در این مطلب، قصد داریم به راه‌های رایج برای باطل کردن عقد اشاره کنیم.

انگیزه ابطال تقسیم نامه زمین کشاورزی

بسیاری از اوقات مشاهده می‌کنیم که وراث شخص فوت شده، تقسیم نامه ارث را بین خود تنظیم و سهام خود را در آن تعیین می‌کنند. با این وجود، بعد از تقسیم ارث زمین کشاورزی ، ممکن است ورثه، نسبت به سهم تعیین شده، اعتراض داشته باشند. در این صورت تکلیف چیست؟ آیا این دسته از وراث می‌توانند به راحتی برای ابطال تقسیم نامه زمین اقدام کنند؟ پاسخ این سوالات را در ادامه همین نوشتار بررسی می‌کنیم.

اصل لازم الاتباع بودن عقد

همانطور که در مطالب دیگر نیز بیان کرده‌ایم، عقد تقسیم، در مجموعه عقد صلح قرار می‌گیرد. عقد صلح نیز با استناد به ماده ۷۶۰ قانون مدنی، یک عقد لازم است. البته اصل لازم الاتباع بودن عقود ممکن است این معنا را به همراه داشته باشد که اشخاص موظف هستند به تعهداتی که در آن‌ها وجود دارد، پایبند باشند. این تعریف ممکن است تمام عقود را شامل شود. اما لازم بودن یک عقد، به معنای عدم امکان بهم زدن عقد است. بنابراین راه‌های ابطال تقسیم نامه زمین کشاورزی را با توجه به این ویژگی حقوقی، بررسی خواهیم کرد.

روش‌های بهم زدن تقسیم نامه زمین کشاورزی

مهم‌ترین و بهترین روش‌ها برای بهم زدن عقد، به شرح زیر هستند.

توافق وراث (اقاله تقسیم نامه زمین)

برای بهم زدن عقد اشاره شده، ورثه می‌توانند با اتفاق نظر، برای اقاله آن اقدام کنند. در این صورت، اعتبار تقسیم نامه ارث از بین می‌رود و زمین همچنان به حالت اشاعه باقی خواهد ماند. به عبارت دیگر وضعیتی که قبل از تنظیم عقد وجود داشت، مجددا تحقق می‌یابد. توجه داشته باشید که اگر عملیات تفکیک انجام شده است و در نتیجه هر بخش از زمین، سند جداگانه‌ای دارد، می‌توانید انحلال عقد خود را به اداره ثبت گزارش دهید. اداره ثبت، با در نظر گرفتن این مساله، اسناد تنظیم شده یا صورت مجلس تفکیکی را باطل خواهد کرد.

فسخ عقد

نمی‌توان عنوان ابطال تقسیم نامه زمین کشاورزی را برای فسخ عقد نیز در نظر گرفت. ماهیت ابطال و فسخ عقد، با یکدیگر متفاوت است. حتی اقاله نیز روشی است که ماهیتی جداگانه دارد. به هر حال، هر یک از این راه‌ها، می‌توانند در بهم زدن عقد، تاثیر داشته باشند.

در صورتی که طرفین، در متن تقسیم نامه، حق فسخ تعیین کرده باشند، با توجه به شرایط عقد، می‌توانند برای بهم زدن عقد اقدام کنند. علاوه بر خیار فسخ، امکان فسخ عقد به وسیله خیار تدلیس نیز وجود دارد. منظور از تدلیس، ارتکاب عملیات فریب کارانه است که منجر به تنظیم یا امضای عقد می‌شود.

 ابطال تقسیم نامه زمین توسط مراجع قضایی

ابطال تقسیم نامه زمین ممکن است توسط مرجع قضایی انجام شود. البته موارد ابطال توسط قانون گذار محدود شده است. به هر حال در سه فرض زیر، می‌توان برای ابطال تقسیم نامه زمین کشاورزی اقدام کرد:

1. در تقسیم زمین شخص فوت شده، اشتباهی محقق شده باشد. در این صورت، به دلیل اشتباه در شخص یا موضوع طرف مصالحه، امکان ابطال تقسیم نامه زمین کشاورزی وجود دارد.
2. در فرضی که عقد تقسیم، تنظیم شده باشد و اشخاص دیگر، به دلیل عدم توجه وراث به حق ارتفاق و حق انتفاع، ضرر کنند، امکان ابطال تقسیم نامه زمین کشاورزی وجود خواهد داشت.
3. در صورتی که زمین اشخاص دیگری نیز موضوع تقسیم قرار گیرد، صاحبان نفع می‌توانند برای ابطال تقسیم نامه زمین اقدام کنند.
4. در صورتی که ورثه از میزان سهم قانونی خود اطلاع نداشته باشند و سپس نسبت به میزان خاصی با سایر وراث به توافق برسند، امکان ابطال تقسیم نامه وجود دارد. زیرا در این صورت، دریافت سهم قانونی که جزء قوائد آمره است، رعایت نمی‌شود. (مانند زمانی که وارث گمان کند سهم او یک چهارم است و در نتیجه سهم کمتری دریافت کند اما بعدا متوجه شود که سهم او بسیار بیشتر بوده است.)

نکات مهم مربوط به ابطال تقسیم نامه زمین

1. دادگاه صالح برای رسیدگی به ابطال تقسیم نامه زمین کشاورزی ، دادگاه حقوقی محل وقوع مال غیر منقول است.
2. ابطال تقسیم نامه زمین کشاورزی یک دعوای غیر مالی است. بنابراین احکام مربوط به این دعاوی، نسبت به آن اجرا خواهد شد.
3. بعد از صدور رای مبنی بر ابطال تقسیم نامه زمین ، نیاز نیست که شخص شاکی، برای صدور اجراییه نیز اقدام کند. اجراییه مخصوص احکام اعلامی است. این در حالی است که ماهیت حکم ابطال، تاسیسی است. (منظور از اعلامی، وجود وضعیتی در گذشته است که دادگاه با صدور رای خود، آن را اعلام می‌کند. این در حالی است که منظور از تاسیسی، به وجود آوردن یک وضعیت جدید توسط مرجع قضایی است، به عنوان مثال مساله ابطال، قبل از صدور حکم، وجود نداشته است.)
4. مراجع ثبتی برای ابطال اسناد تنظیم شده و صدور اسناد جدید، تابع دستور مراجع قضایی هستند. مراجع قضایی نیز بعد از صدور حکم ابطال تقسیم نامه زمین ، برای صدور این دستور نیز اقدام می‌کنند.

پیشنهاد ما

شما می‌توانید از خدمات مشاوره‌ای تیم حقوقی دادازما (مرجع تخصصی ارث) بهره مند شوید. با ثبت درخواست، سوالات و مباحث خود را مطرح و راهکارهای حقوقی را دریافت کنید. برای استفاده از این خدمات، بر روی مشاوره حقوقی تلفنی بزنید.