یکی از مباحث مهم تقسیم ارث یا فروش سهم الارث ، چگونگی فروش سهم الارث محجور توسط وراث است. این احتمال وجود دارد که ورثه بخواهند برای فروش مال ارثی اقدام کنند تا از این طریق، بهای مال فروخته شده را بین خود تقسیم کنند. در این صورت، آیا در خصوص محجور حاضر در بین ورثه نیز محدودیتی وجود دارد؟ آیا با حضور صغیر، نمی‌توان به راحتی برای فروش اموال اقدام کرد؟ این مسائل را در ادامه بررسی خواهیم کرد. البته قبل از بررسی، لازم است توضیحاتی را در خصوص محجورین ارائه کنیم.
محجورین چه کسانی هستند؟
در اصطلاح حقوقی، به شخصی که دچار ویژگی‌های خاصی است به طوری که قانون گذار، اجازه انجام فعالیت‌های حقوقی خاص را به او نمی‌دهد، محجور گفته می‌شود. به عبارت دیگر با حجر شخص، امکان انجام بعضی از اقدامات مهم حقوقی مانند ازدواج، معامله و غیره از او سلب خواهد شد. بنابراین حتی اگر بخواهد این اقدامات حقوقی را به انجام رساند، باید سرپرست قانونی و در بسیاری از اوقات، مقامات قضایی حضور داشته باشند.
طبقات محجورین
به طور کلی قانون مدنی، محجورین را در سه طبقه قرار داده است. این طبقات را به ترتیب بررسی می‌کنیم.
صغار
در حقوق ایران و در شرع، به سن بلوغ پسران و دختران اشاره شده است. به طور کلی پسرانی که هنوز به سن ۱۵ سال تمام قمری نرسیده‌اند و دخترانی که هنوز ۹ سال تمام قمری را به دست نیاورده‌اند، صغیر محسوب می‌شوند. در قانون مدنی نیز در خصوص سن ازدواج، به همین اعداد اشاره شده است اما در خصوص اقداماتی همچون فروش سهم الارث صغیر ، رسیدن به ۱۸ سال تمام ضروری است، مگر آنکه رشد فرد برای تصرف در اموال حقوقی ثابت شود. به این مساله در تبصره ۲ ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی اشاره شده است.
اشخاص غیر رشید
به اشخاصی غیر رشید می‌گویند که نتوانند به صورت عقلایی در اموال خود تصرف کنند. بنابراین فروش سهم الارث محجور در فرضی که غیر رشید باشد، باید با حضور سرپرست قانونی و رعایت مصلحت او انجام شود. در غیر این صورت، اقدام حقوقی انجام شده معتبر نخواهد بود. توجه کنید که به شخص غیر رشید، سفیه نیز گفته می‌شود.
مجانین
به شخصی مجنون می‌گویند که قوه عقل و درک نداشته باشد. در اصطلاح حقوقی به این دسته از اشخاص، مختل المشاعر نیز گفته می‌شود. تشخیص جنون شخص، به نظر پزشکی قانونی بستگی دارد. به عبارت دیگر مرجع قضایی صالح، قرار کارشناسی صادر می‌کند و وظیفه تشخیص جنون را به عهده پزشکی قانونی می‌سپارد.
مقدمات فروش سهم الارث محجور
بر اساس ماده ۲۰۵ قانون امور حسبی : «در صورتی که بین ورثه غایب یا محجور باشد و همچنین در فرضی که وارث متوفی معلوم نباشد، در موقع برداشتن مهر و موم، ترکه باید تحریر شود.»
در ماده بالا، به دو نکته مهم اشاره شده است:
- ضرورت مهر و موم ترکه قبل از فروش سهم الارث محجور
- ضرورت تحریر ترکه قبل از فروش سهم الارث محجور
این موارد، برای حمایت از حقوق محجورین در نظر گرفته شده است. بنابراین هر کدام از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
مهر و موم قبل از فروش سهم الارث محجور
منظور از مهر و موم، انجام اقدامات حقوقی خاص برای جلوگیری از افراط و تفریط در اموال شخص فوت شده است. این اقدام، گاهی با درخواست اشخاص (مانند ماده ۱۶۷ قانون امور حسبی) و گاهی بدون درخواست آن‌ها (مانند ماده ۱۶۸ همان قانون) به انجام می‌رسد. به نظر می‌رسد مصداق محجورین، بند اول ماده ۱۶۷ است، آنجا که قانون گذار بیان می‌کند: هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آن‌ها می‌توانند برای درخواست مهر و موم اموال اقدام کنند.
در خصوص مهر و موم اموالی که بین مالکین آن‌ها محجورین حضور دارند، در فرضی که ولی، وصی یا قیم حضور نداشته باشد، دادرس بعد از مهر و موم، مراتب را به دادستان اعلام می‌کند تا برای تعیین قیم اقدام کند. بنابراین درخواست مهر و موم اموال قبل از فروش سهم الارث صغیر یا سایر محجورین، توسط سرپرست قانونی انجام خواهد شد.
تحریر قبل از فروش سهم الارث محجور
ماده ۲۰۶ قانون امور حسبی، تحریر را تعریف کرده است. در حقیقت منظور از تحریر، تعیین مقدار اموال و دیونی است که به متوفی تعلق داشته است. این اقدام نیز توسط مرجع قضایی صالح و با حضور سرپرست قانونی انجام می‌شود. البته در صورتی که صغیر یا سایر محجورین، سرپرست قانونی نداشته باشند و بعد از مدتی سرپرست اعلام شود، این شخص می‌تواند ظرف مدت ۱۰ روز برای تحریر اقدام کند. توجه داشته باشید که مرجع صالح برای رسیدگی به این موارد، دادگاه حقوقی آخرین محل اقامت متوفی است. به این مساله در ماده ۱۶۳ قانون امور حسبی اشاره شده است.
نحوه فروش سهم الارث محجور
در فرضی که سرپرست قانونی برای محجور تعیین شده و اقدامات بالا نیز انجام شده باشد، سرپرست می‌تواند با در نظر گرفتن خیر و صلاح شخص، برای فروش سهم الارث محجور نیز اقدام کند. البته برای فروش سهم الارث محجور ، علاوه بر حضور سرپرست، حضور مقام قضایی نیز ضروری است. بنابراین اگر سرپرست قانونی هستید، حداقل نمی‌توانید اموال غیر منقول محجور را بدون کسب اجازه از دادستان یا نماینده او به فروش برسانید. در غیر این صورت، عنوان معامله فضولی برای این اقدام در نظر گرفته می‌شود. همچنین عنوان فروش مال غیر به فروش سهم الارث محجور تعلق می‌گیرد و در نتیجه اقدام انجام شده توسط سرپرست، قابل شکایت توسط سایر ورثه، محجور (در آینده) یا حتی دادستان خواهد بود. البته به نظر می‌رسد فروش اموال محجور، در فرضی که منقول باشند، با در نظر گرفتن مصلحت محجور، بدون اشکال است و اصولا اثر حقوقی نیز خواهد داشت.
پیشنهاد ما
استفاده از خدمات مشاوره‌ای مرجع تخصصی ارث (دادازما)، راهی برای ارتباط با وکیل ارث و دریافت راهکارهای قانونی از این شخص متخصص است. بنابراین برای استفاده از خدمات مشاوره‌ای و مطرح کردن سوالات خود، می‌توانید بر روی مشاوره حقوقی تلفنی بزنید و درخواست خود را ثبت کنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!