یکی از مباحث حقوقی مهم که موضوع بسیاری از مشاوره‌هایی است که با حقوقدانان انجام می‌شود، تقسیم ارث قبل از فوت مورث است. ارث از جمله مباحثی است که در امور حسبی مطالعه می‌شود. مطابق قوانین مربوط به این مبحث، ورثه می‌توانند بعد از پرداخت دیونی که برای متوفی تعیین شده است، با نوشتن تقسیم نامه ارث ، اموال باقیمانده از او را بین خود تقسیم کنند. با این وجود مساله‌ای که ممکن است مطرح شود، امکان تقسیم ارث قبل فوت مورث است.
همانطور که در مطلب فرار از مالیات بر ارث نیز بیان کردیم، انگیزه‌های مختلفی باعث می‌شوند که ورثه برای اطلاع از نحوه تقسیم ارث قبل از مرگ اقدام کنند. نیاز مالی ورثه، عدم پرداخت مالیات، حضور مالک اموال در هنگام تقسیم ارث قبل از فوت و غیره از جمله عواملی هستند که ورثه را تشویق به مطالعه این مبحث می‌کنند.
در این مطلب، این مساله را بررسی می‌کنیم که آیا ورثه می‌توانند با تقسیم ارث قبل فوت ، سهم خود را دریافت کنند به طوری که در آینده، نیازی به تنظیم ورقه تقسیم نباشد؟! علاوه بر این به نکات مهمی همچون طبقات وراث نیز اشاره خواهیم کرد.
ورثه متوفی در هنگام تقسیم ارث قبل مرگ
با توجه به متن ماده ۸۶۲ قانون مدنی ، ورثه شخص فوت شده در سه طبقه مجزا از یکدیگر قرار می‌گیرند. این طبقات را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.
ورثه طبقه اول
وراث طبقه اول در دو درجه قرار می‌گیرند. در صورتی که ورثه حاضر در درجه اول حضور داشته باشند، نوبت به درجه دوم در سهم بردن از اموال متوفی نمی‌رسد. درجات اشاره شده به شرح زیر هستند:
- درجه اول: پدر و مادر متوفی، فرزندان باقیمانده از او
- درجه دوم: اولاد فرزندان متوفی (نوه‌ها)
- درجه سوم: نبیره‌ها
ورثه طبقه دوم
وراث حاضر در این طبقه نیز به همان ترتیب، در دو دسته یا دو درجه متفاوت قرار می‌گیرند:
- درجه اول: جد و جده، برادر و خواهر متوفی
- درجه دوم: پدر و مادر جد و جده، فرزندان برادر و خواهر
ورثه طبقه سوم
در نهایت ورثه حاضر در طبقه سوم و در صورت عدم حضور هیچ یک از ورثه طبقات اول و دوم، از اموال شخص فوت شده سهم می‌برند. این طبقه از وراث همانند ورثه حاضر در سایر طبقات، در دو درجه قرار می‌گیرند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود:
- درجه اول: عمو، عمه، خاله و دایی متوفی
- درجه دوم: فرزندان عمو، عمه، خاله و دایی متوفی
تکلیف ورثه فوت شده قبل از مورث
قبل از بررسی حکم تقسیم ارث قبل از فوت باید به این سوال مهم پاسخ دهیم که تکلیف ورثه فوت شده قبل از مورث چیست؟ آیا آن‌ها نیز از اموال مورث سهم می‌برند یا ورثه آن‌ها می‌توانند برای دریافت سهم الارث مورث فوت شده خود، اقدام کنند؟
در پاسخ به این سوال باید گفت همانطور که در ماده ۸۷۵ قانون مدنی اشاره شده است، شرط وراثت، زنده بودن در حین فوت مورث است. در نتیجه ورثه تنها زمانی از اموال سهم می‌برند که در زمان فوت مورث در قید حیات باشند. با این وجود در خصوص تقسیم ارث قبل از فوت فرآیند دیگری وجود دارد و تقسیم اموال، بیشتر مبتنی بر تمایل مالک آن‌ها است.
تقسیم ارث قبل از فوت
نحوه تقسیم ارث قبل از مرگ با آنچه که بیشتر ورثه گمان می‌کنند متفاوت است. همانطور که در ابتدای متن نیز بیان کردیم، بعد از فوت شخص، ورثه می‌توانند با یکدیگر به توافق برسند و تقسیم نامه ارث را نیز تنظیم کنند و در نهایت امضاء و اثر انگشت بزنند. علاوه بر تقسیمی که از طریق توافق ورثه انجام می‌شود، امکان تقسیم اموال توسط مراجع قضایی نیز وجود دارد. در حقیقت هر یک از ورثه حق دارند تقاضای تقسیم اموال شخص فوت شده را در دادگاه آخرین محل اقامت متوفی مطرح کنند.
در خصوص تقسیم ارث قبل مرگ تقسیم اموال به گونه دیگری است. در واقع قبل از فوت، ورثه حق تقسیم اموال شخص فوت شده را ندارند و نمی‌توانند مباحث مربوط به ارث که در متن قانون مدنی و قانون امور حسبی بیان شده است را معیار قرار دهند. البته امکان انتقال اموال از راه دیگری وجود دارد. در حقیقت بسیاری از مالکان، اموال خود را قبل از فوت، با استفاده از صلح عمری به هر کسی که تمایل دارند انتقال می‌دهند و از این طریق، از وجود اموال و در نتیجه تعلق گرفتن مالیات بر آن‌ها جلوگیری می‌کنند.
صلح عمری چیست؟
صلح عمری عقدی قانونی است که با استفاده از آن، مالکیت اموال به سایر اشخاص منتقل می‌شود، بدون آنکه حق انتفاع آن، تا زمان حیات انتقال دهنده، به آن‌ها واگذار شود. فرض کنید شخصی با استفاده از این عقد، املاک خود را به ورثه انتقال می‌دهد. با وجود انتقال این دسته از اموال، همچنان امکان استفاده برای او وجود دارد، زیرا مطابق قانون، حق بهره مندی تا زمان مرگ، برای او فراهم است.
حکم تقسیم ارث قبل از فوت با استفاده از روش‌های دیگر
در صورتی که ورثه با استفاده از روش‌های دیگر، اموال شخص را بین خود تقسیم کنند، حکم تقسیم ارث قبل از فوت چیست؟ به عنوان مثال اگر ورثه برای نگارش تقسیم نامه اقدام یا اقرار نامه‌ای مبنی بر دریافت سهم الارث را امضاء کنند، آیا بعد از فوت نیز این عقود همچنان معتبر هستند؟
بدیهی است قبل از فوت مورث، مالکیت اموال به وراث شخص تعلق ندارد تا نسبت به آن، حق تصرف داشته باشند. به عبارت دیگر حتی اگر ورثه اموال را بین خود تقسیم کنند یا یکی از ورثه با نگارش متن اقرار، سهم خود را از اموال دریافت کند، این اسناد از نظر قانون اعتباری نخواهند داشت، چرا که مالکیت اموال تقسیم شده بین ورثه، متعلق به شخص دیگری (مورث) است. در نتیجه اگر ورثه اموال را تحت عنوان سهم به یکدیگر منتقل کنند، هر یک از آن‌ها می‌توانند بعد از فوت نیز نسبت به سهم الارث اعتراض داشته باشند و به طور مجدد، سهم دریافت کنند.
پیشنهاد متخصصان حقوقی!
مشاوره حقوقی تلفنی یکی از انواع خدماتی است که متخصصان حقوقی دادازما به کاربران خود ارائه می‌دهند. با استفاده از این خدمات، می‌توانید پاسخ سوالات حقوقی خود را به دست آورید و از این طریق، برای دستیابی به اهداف خود، اقدام کنید. جهت بهره مندی از این خدمات، بر روی لینک قبل بزنید. همچنین می‌توانید تنظیم اختصاصی عقود خود را به وکیل ارث دادازما واگذار کنید. برای ثبت درخواست تنظیم عقد اختصاصی، بر روی تنظیم اوراق قضایی بزنید.
جهت دریافت نمونه عقد تقسیم قبل از فوت، بر روی عکس زیر بزنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!