تقسیم ماترک مادر بین فرزندان از جمله مهم‌ترین مباحث حقوقی در حوزه ارث و سهم الارث است. امروزه تقسیم ماترک مادر با توجه به متن قانون تقسیم ماترک انجام می‌شود و در نتیجه تنها برخی از خویشاوندان یا نزدیکان مادر، از اموال او سهم می‌برند. در حقیقت حضور افراد نزدیک‌تر به مادر همچون فرزندان، همسر، پدربزرگ و مادربزرگ، باعث شده است تا برخی از افراد همچون دایی، خاله، برادرزاده‌ها و خواهرزاده‌ها از اموال شخص متوفی، سهمی نداشته باشند.
در این نوشتار قصد داریم به نحوه تقسیم ماترک مادر بین فرزندان و به طور کلی به نحوه تقسیم ماترک مادر میان همه وراث اشاره کنیم. در ادامه نکات مرتبط با این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
وراث مادر چه کسانی هستند؟
به طور کلی با توجه به ماده ۸۶۲ قانون مدنی، وراث متوفی به سه طبقه تقسیم می‌شوند:
- وراث طبقه اول، که پدر و مادر، فرزندان و اولاد فرزندان (نوه‌ها) را شامل می‌شود.
- وراث طبقه دوم، که برادران، خواهران، فرزندان ایشان و جد و جده را شامل می‌شود.
- وراث طبقه سوم، که عمه، خاله، دایی، عمو و فرزندان آن‌ها را شامل می‌شود.
نکات مهم!
توجه داشته باشید که در صورت حضور تنها یکی از ورثه از هر طبقه، وراث طبقه دیگر از اموال شخص متوفی ارث نمی‌برند؛ به عنوان مثال در صورتی که برای تقسیم ماترک مادری ، در طبقه اول یک فرزند پسر حضور داشته باشد و در عین حال در طبقه دوم، دو برادر و سه خواهر نیز در قید حیات باشند، اموال مادر پس از کسر دیون، به تنها فرزند او و همچنین شوهر (درصورتی که در قید حیات باشد) خواهد رسید و در نتیجه سایر وراث در طبقات دوم و سوم از ارث ایشان محروم می‌باشند. در این مثال، فرزند، حاجب نام دارد و عمل انجام شده، حجب نامیده می‌شود.
همچنین همانطور که ذکر کردیم، پدر و مادر شخص متوفی نیز در کنار فرزندان ارث می‌برند. علاوه بر این در صورتی که فرزندان مادر، بعد از مرگ او فوت کرده باشند، سهم الارث آن‌ها به فرزندان خود یا نوه متوفی خواهد رسید. به همین ترتیب در صورتی که نوه نیز حضور نداشته باشد، ماترک، میان نبیره و… تقسیم می‌شود.
بنابراین با توجه به این اوصاف، تقسیم ماترک مادر بین فرزندان مانع از سهم بردن پدربزرگ و مادربزرگ نخواهد بود. همچنین پدربزرگ و مادربزرگ نیز حاجب فرزندان متوفی نیستند و در نتیجه با حضور آن‌ها، فرزندان با توجه به متن قانون از اموال مادر خود سهم می‌برند. به نظر می‌رسد مهم‌ترین نکته‌ای که وجود دارد این است که با وجود فرزندان مادر، نوه‌ها و نبیره‌ها سهم الارث نخواهند داشت.
در حقیقت نوه‌ها در صورتی ارث می‌برند که همه فرزندان شخص متوفی در زمان مرگ او، فوت کرده باشند. در غیر این صورت ماترک میان فرزند یا فرزندان و همچنین پدربزرگ و مادربزرگ، به صورت قانونی تقسیم می‌شود.
نحوه تقسیم ماترک مادر بین فرزندان و سایر وراث
نحوه تقسیم ماترک مادر میان وراث با توجه به شرایط و میزان سهم الارث هر یک از وراث متفاوت است. بسیاری از این شرایط، در متن قانون ذکر شده است و در ادامه، مهم‌ترین آن‌ها را بیان می‌کنیم.
- در صورتی که پدربزرگ تنها وارث مادر باشد. در این فرض، شخص متوفی فرزندی ندارد و مادر متوفی نیز فوت کرده است. بنابراین تمام ماترک یا اموال باقیمانده از متوفی به پدربزرگ تعلق می‌گیرد.
- در صورتی که مادربزرگ تنها وارث مادر باشد. در این مورد، پدربزرگ فوت کرده است و شخص متوفی نیز فرزندی ندارد. بنابراین تمام اموال به مادربزرگ تعلق می‌گیرد.
- برای تقسیم ماترک مادری ، تنها دختر شخص متوفی حضور داشته باشد. در این صورت پدربزرگ و مادربزرگ فوت کرده‌اند و شخص متوفی نیز فرزند پسر ندارد. بنابراین تمام اموال مادر به تنها دختر او تعلق می‌گیرد. (در صورتی که وارث، تنها یک پسر باشد نیز به همین ترتیب عمل می‌شود.)
- در صورتی که فرزندان دختر و پسر حضور داشته باشند. پدربزرگ و مادربزرگ در قید حیات نیستند و کلیه اموال، میان هر یک از این افراد، با توجه به متن قانون تقسیم خواهد شد.
به این نکته مهم نیز توجه داشته باشید که شوهر به هر حال از همسر خود سهم می‌برد. بنابراین در صورتی که هر یک از شرایط ذکر شده وجود داشته باشد، سهم شوهر، به او تعلق می‌گیرد.
میزان سهم الارث وراث هنگام تقسیم ماترک مادر
هر کدام از ورثه با توجه به قانون مدنی دارای سهم مشخصی می‌باشند. در ادامه به میزان سهم الارث وراث متوفی اشاره می‌کنیم و همچنین سهم شوهر را نیز مورد بررسی قرار می‌دهیم.
پدربزرگ و مادربزرگ
با توجه به ماده ۹۰۸ قانون مدنی، میزان سهم پدربزرگ و مادربزرگ با وجود حضور فرزندان متوفی، هر کدام یک ششم خواهد بود. همچنین در صورتی که پدربزرگ و مادربزرگ حضور داشته باشند اما متوفی فرزندی نداشته باشد، میزان سهم مادربزرگ یک سوم و پدربزرگ دو سوم خواهد بود.
فرزندان دختر و پسر
نحوه تقسیم ماترک مادر بین فرزندان به این شکل است که فرزندان پسر دو برابر فرزندان دختر ارث می‌برند. به میزان سهم الارث فرزندان، در ماده ۹۰۷ قانون مدنی اشاره شده است.
نوه
چنانچه بیان کردیم، در صورتی که هیچ یک از فرزندان متوفی در زمان فوت او زنده نباشند، سهم الارث به نوه‌ها تعلق می‌گیرد. توجه داشته باشید که فوت یکی از فرزندان بعد از فوت مادر و در این صورت سهم بردن نوه با آنچه بیان کردیم متفاوت است. در صورتی که یکی از فرزندان بعد از مادر خود فوت کند، در هنگام تقسیم ماترک مادر میان وراث، فرزندان دختر یا پسر شخص فوت شده، سهم پدر خود را به جای او دریافت می‌کنند.
به عنوان مثال در صورتی که شخص شماره یک، یکی از وراث باشد و بعد از مادر خود فوت کند، فرزندان شخص شماره یک سهم الارث او را از اموال مادر ایشان به دست می‌آورند. میزان سهمی که به ایشان می‌رسد، به اندازه میزان سهم شخص شماره یک از اموال مادرش خواهد بود. با توجه به جنسیت شخص شماره یک، سهم الارث او با در نظر گرفتن سهم قانونی پسر و دختر (۲ به ۱)، به فرزندان او تعلق می‌گیرد.
شوهر
میزان سهم شوهر از اموال همسر، در صورت نبود فرزند یا نوه، یک دوم و در صورت وجود فرزند یا نوه (پسر یا دختر)، یک چهارم است. همانطور که بیان کردیم، شوهر به هر حال از همسر خود ارث می‌برد و وراث طبقه اول، در مقام حاجب قرار نمی‌گیرند.
فرآیند تقسیم ماترک مادر
در پایان به فرآیند تقسیم ماترک مادر بین فرزندان و سایر وراث و همچنین وضعیت وراث محجور اشاره می‌کنیم.
انحصار وراثت
وراث در ابتدا باید به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند و دادخواست انحصار وراثت را تنظیم کنند. پس از ثبت دادخواست اشاره شده، پرونده به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی ارسال می‌شود. بعد از آنکه مندرجات پرونده بررسی شد، شورا گواهی مربوطه را صادر می‌کند که در نتیجه صدور این گواهی، تمامی وراث مادر و سهم هر یک از آن‌ها مشخص می‌شود.
تصفیه ترکه
در این قسمت، دادگاه کلیه دیون شخص متوفی را تعیین می‌کند و این دیون، از ماترک او کسر می‌شود. از جمله دیونی که باید از ماترک متوفی جدا شود، بدهی به طلبکاران، هزینه‌های کفن و دفن، مالیات و… خواهد بود. در واقع در این مرحله، وراث یا شخص وصی باید از دادگاه تقاضا کنند تا ترکه را تصفیه کند. دادگاه نیز برای تصفیه بدهی‌های شخص متوفی، مدیر تصفیه مربوط به پرداخت بدهی را تعیین می‌کند و سپس نظارت بر عملکرد این مدیر، توسط دادگاه انجام می‌شود.
تحریر ترکه
پس از آنکه کلیه دیون مادر از ماترک او تصفیه شد، وراث باید تمام اموال باقیمانده از ایشان را شناسایی و تعیین کنند و تکلیف اموالی را که احتمال خراب شدن و از بین رفتن آن‌ها زیاد است، مشخص کنند. این کار نیز در شورای حل اختلاف انجام می‌شود.
مهر و موم ترکه
برای جلوگیری از هرگونه تصرف در اموال توسط وراث مادر یا سایر افراد و همچنین از بین بردن هرگونه دغدغه خاطر در خصوص آسیب دیدن این اموال، هر یک از ورثه می‌توانند از دادگاه تقاضا کنند که تا زمان پایان فرآیند تقسیم ماترک مادر بین فرزندان ، اموال را در اختیار گیرد و امنیت آن‌ها را تامین کند. به این اقدامات، مهر و موم ترکه گفته می‌شود. دادگاه با توجه به شرایط حاکم بر پرونده مورد نظر، ممکن است تا پایان فرآیند تقسیم ماترک، برخی از اموال را توقیف یا حتی پلمپ کند.
تقسیم ماترک مادری
پس از پرداخت کلیه دیون و همچنین انجام کلیه اقدامات مربوط به انحصار وراثت، اموال با توجه به میزان سهم درج شده در گواهی مربوطه، میان وراث تقسیم می‌شود.
وراث محجور
اقدامات لازم برای دریافت سهم الارث وراثی که محجور هستند، توسط قیم آن‌ها انجام می‌شود. قیم موظف است دادخواست انحصار وراثت را به شورای حل اختلاف تقدیم کند و در فرآیند تقسیم ماترک مادری نیز حضور داشته باشد.
پیشنهاد ما
شما می‌توانید با ثبت درخواست، تنظیم اوراق قضایی خود را به مرجع تخصصی ارث (دادازما) واگذار کنید. همچنین می‌توانید مباحث و سوالات خود را با وکلای ما به اشتراک بگذارید و در مقابل پاسخ‌ها و راهکارهای حقوقی را دریافت کنید. برای بهره مندی از خدمات مشاوره نیز می‌توانید بر روی مشاوره حقوقی تلفنی بزنید.
قراردادهای مورد نیاز شما
در انتهای مطلب تقسیم ماترک مادر به قراردادهایی اشاره می‌کنیم که توسط کاربران متعدد دادازما مورد استفاده قرار گرفته است. شما می‌توانید با در نظر گرفتن توضیحات مربوط به هر یک از عقود، نسبت به تهیه عقد مورد نیاز خود اقدام کنید.
انتقال اموال قبل از فوت مورث
در صورتی که مورث در قید حیات است و قصد دارد قسمتی از اموال یا تمام آن‌ها را به سایر اشخاص انتقال دهد، می‌تواند از عقد زیر استفاده کند. با تهیه این عقد، امکان انتقال اموال به وراث و سایر اشخاص وجود دارد. توجه به این نکته نیز ضروری است که در اکثر اوقات، این عقد برای جلوگیری از اختلافات احتمالی در آینده یا عدم پرداخت مالیات بر ارث تنظیم می‌شود. برای تهیه این قرارداد، بر روی عکس زیر بزنید.
تقسیم اموال بعد از فوت
موضوع این عقد، در همین مطلب مورد بررسی قرار گرفت. بنابراین در صورتی که انحصار وراثت و سایر اقدامات به درستی انجام شده است، می‌توانید برای تقسیم اموال اقدام کنید.
انتقال سهم الارث
اگر تصمیم دارید برای انتقال سهم الارث خود به سایر اشخاص اقدام کنید، می‌توانید از عقد زیر استفاده کنید. تنظیم این عقد نیز ممکن است بین وراث یا اشخاص ثالث انجام شود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!