انحصار وراثت

انحصار وراثت یک اقدام حقوقی مهم در راستای حمایت از وراث شخص فوت شده است. مطابق قانون انحصار وراثت ، هر یک از وراث، بعد از فوت مورث، می‌توانند روند انحصار وراثت را طی کنند تا از این طریق، یک سند حقوقی تنظیم شود. مرگ، رویدادی طبیعی است که به همراه خود، مجموعه‌ای از الزامات حقوقی را به همراه دارد. از جمله این الزامات، دنبال کردن روال انحصار وراثت است. در مطلب امروز، مفهوم انحصار وراثت را بررسی می‌کنیم. همچنین به این سوال پاسخ می‌دهیم که چه زمانی انحصار وراثت لازم است و چرا باید این اقدام را به انجام رسانیم؟ افزون بر این مطالب، به نکات مهم دیگر نیز اشاره خواهیم کرد.

انحصار وراثت چیست ؟

در ابتدا باید این سوال را مطرح کنیم که منظور از انحصار وراثت چیست ؟ در صورتی که پاسخ این سوال مشخص شود، به راحتی می‌توانیم معنی انحصار وراثت و هدف از دنبال کردن آن را متوجه شویم. انحصار وراثت، عبارت است از انجام مجموعه‌ای از فعالیت‌های حقوقی همچون جمع آوری اسناد، مراجعه به ادارات و مراجع قضایی و در نهایت صدور سندی خاص توسط مرجع صالح به رسیدگی. در نتیجه دنبال کردن راهنمای انحصار وراثت ، سندی توسط شورای حل اختلاف صادر خواهد شد.

در این سند، به جدول انحصار وراثت اشاره شده است. این جدول، مشخصات هر یک از وراث را پوشش داده است و همچنین نسبت وراث با متوفی را مشخص می‌کند. از طرف دیگر بعد از جستجوی انحصار وراثت و دریافت سند اشاره شده، می‌توانید از میزان سهام قانونی که به هر یک از ورثه شخص فوت شده تعلق دارد، مطلع شوید. در نتیجه لیست انحصار وراثت ، شامل موارد زیر است:

  1. مشخصات وراث
  2. نسبت آن‌ها با متوفی
  3. سهم قانونی آن‌ها

دلیل انحصار وراثت چیست ؟

اگر انحصار وراثت نکنیم با مشکل مواجه خواهیم شد؟ مسائل متعددی وجود دارد که وابسته به وجود این سند هستند. به عبارت دیگر بدون وجود این سند، امکان انجام مجموعه‌ای از اقدامات حقوقی وجود ندارد. با مشاهده همین موارد، ضرورت انحصار وراثت و لزوم دریافت سند آن مشخص می‌شود؛ به عنوان مثال زمانی که ورثه، قصد دارند تقسیم ارث را به انجام رسانند، اولین قدم، دریافت سند موضوع این مطلب است. همچنین در فرضی که ورثه، برای انتقال سهم یا فروش سهم الارث ، به ادارات دولتی مختلف یا مراجع حقوقی همچون دفاتر ثبت اسناد و املاک مراجعه می‌کنند، باید این سند را نیز به همراه داشته باشند. همه این موارد، به خوبی نشان دهنده لزوم انحصار وراثت است. بنابراین قبل از هر گونه اقدام نسبت به اموال متوفی، برای دریافت این سند اقدام کنید.

اسناد لازم برای انحصار وراثت چیست؟

جمع آوری اسناد لازم در دسته شرایط انحصار وراثت قرار می‌گیرد. به هر حال در صورتی که قصد دارید برای دریافت سند موضوع این نوشتار اقدام کنید، ابتدا باید اسناد اشاره شده را از مراجع مختلف تهیه کنید.

مجموعه این اسناد، به شرح زیر هستند:

  1. گواهی فوت (به عنوان جایگزین شناسنامه متوفی)
  2. شهادت محضری
  3. عقدنامه یا رونوشت
  4. شناسنامه وراث
  5. وصایا
  6. فرم ۱۹ انحصار وراثت برای وراثی که مورثین خود را قبل از تاریخ ۱۳۹۵/۱/۱ از دست داده‌اند. ( فرم ۱۹ مالیات بر ارث )

دریافت گواهی فوت!

اولین اقدامی که باید توسط ورثه انجام شود، دریافت گواهی فوت متوفی است. همانطور که در ابتدای متن نیز اشاره کردیم، این گواهی، جایگزین شناسنامه شخص فوت شده است و در نتیجه صدور آن توسط سازمان ثبت احوال، شناسنامه متوفی، باطل خواهد شد. این گواهی به درخواست هر یک از ورثه شخص فوت شده تنظیم خواهد شد. همچنین بر اساس ماده ۲۲ قانون ثبت احوال، اشخاصی که در کشوری دیگر مقیم هستند، می‌توانند خبر فوت را به نمایندگان یکی از کنسولگری‌های جمهوری اسلامی ایران اعلام کنند. علاوه بر این، امکان مراجعه مستقیم این اشخاص به سازمان اشاره شده نیز وجود دارد.

توجه داشته باشید که به همراه داشتن مجموعه‌ای از اسناد و تقدیم آن‌ها به سازمان ثبت احوال یا کنسولگری ایران الزامی است. این اسناد نیز به شرح زیر هستند:

  1. شناسنامه شخص فوت شده
  2. کارت ملی
  3. گواهی بیمارستان یا استشهادیه‌ای که توسط دو نفر از افراد حاضر در زمان فوت، تنظیم می‌شود.

توجه کنید که مهلت تعیین شده برای ثبت درخواست گواهی فوت، حداکثر ۱۰ روز بعد از فوت متوفی است. البته در صورتی که نمی‌توانید اسناد بالا را در زمان تعیین شده، تهیه کنید، می‌توانید مراتب را به سازمان ثبت احوال اطلاع دهید. سپس برای تهیه این اسناد، اقدام کنید.

عقدنامه

این مرحله از جمع آوری اسناد، ارتباط زیادی با بحث انحصار وراثت و مهریه زن دارد. در حقیقت با ارائه عقدنامه، نه تنها وراثت همسر بلکه میزان مهریه او نیز مد نظر مرجع صادر کننده سند قرار می‌گیرد.

شناسنامه وراث

در حالت عادی، شما موظف هستید شناسنامه سایر وراث را نیز به همراه داشته باشید. در شرایطی که انجام اقدامات توسط نماینده یکی از وراث انجام می‌شود، معمولا در جمع آوری شناسنامه‌ها، مشکلی تحقق نمی‌یابد. اما در صورتی که به دلیل اختلاف نظر وراث، دریافت شناسنامه از آن‌ها امکان پذیر نباشد، راه حل مناسب، درخواست استعلام از شورای حل اختلاف است. شورا تقاضای استعلام را به اطلاع سازمان ثبت احوال می‌رساند و سازمان نیز اطلاعات لازم را به شورا ارائه می‌دهد.

وصایا

اطلاع از وصایایی که به وسیله متوفی تنظیم می‌شود، اقدام دیگری است که توسط ورثه انجام خواهد شد. این وصایا باید به همراه سایر اسناد، در اختیار شورای حل اختلاف قرار گیرد. توجه داشته باشید که این اسناد، ممکن است به صورت رسمی تنظیم شده باشند. برای اطلاع از تنظیم یا عدم تنظیم این سند توسط متوفی، می‌توانید به اداره ثبت اسناد و املاک مراجعه کنید و درخواست استعلام دهید.

فرم ۱۹ انحصار وراثت

گواهی مالیات بر ارث یا فرم اشاره شده باید توسط وراثی تقدیم شود که مورثین خود را قبل از سال ۱۳۹۵ از دست داده‌اند. این دسته از اشخاص، ابتدا باید مالیات بر ارث کلیه اموال را به دولت پرداخت کنند. بعد از پرداخت وجه، اداره دارایی فرم اشاره شده را به وراث تقدیم می‌کند و وراث نیز می‌توانند برای ثبت درخواست انحصار وراثت در دفتر خدمات قضایی اقدام کنند.

راهنمای انحصار وراثت

چگونه انحصار وراثت کنیم ؟

با مطالعه مطالب بالا متوجه شدیم که چه زمانی انحصار وراثت لازم است ! به طور کلی بعد از جمع آوری اسناد اشاره شده، می‌توانید برای اطلاع از نحوه انحصار وراثت اقدام کنید. حال با بیان دو عنوان جداگانه، چگونگی انحصار وراثت را بررسی می‌کنیم.

انحصار وراثت در دفتر خدمات قضایی

در صورتی که قصد دارید درخواست خود را ثبت کنید، مراجعه به یکی از این دفاتر الزامی است. این دفاتر، درخواست شما را به شورای حل اختلاف اعلام می‌کنند و مبلغی نیز بابت حق الزحمه رسیدگی توسط این دفتر و شورای حل اختلاف از شما دریافت خواهد شد.

رسیدگی توسط شورای حل اختلاف

شورای حل اختلاف بعد از بررسی شرایط انحصار وراثت ، رسیدگی به موضوع درخواست شما را آغاز می‌کند. شیوه رسیدگی این شورا با در نظر گرفتن ارزش اموال شخص فوت شده متفاوت است. در فرضی که ارزش اموال، بالغ بر ۵۰ میلیون تومان باشد، انتشار یک آگهی در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار الزامی است. این انتشار توسط شورای حل اختلاف و برای اطلاع سایر اشخاص از وضعیت ایجاد شده انجام می‌شود. هدف اصلی از انجام این اقدام، احترام به حق اعتراض طلبکاران یا اشخاصی است که مدعی وراثت از اموال شخص فوت شده هستند. به هر حال آگهی اشاره شده، به مدت ۳۰ روز اعتبار خواهد داشت. بعد از گذشت این مدت، سند موضوع این مطلب، صادر خواهد شد.

این در حالی است که اگر ارزش اموال، کمتر از ۵۰ میلیون تومان باشد، ضرورتی به انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار وجود نخواهد داشت. شورا پرونده را بررسی و در نهایت سند موضوع درخواست شما را صادر می‌کند.

جواب انحصار وراثت چقدر طول میکشد ؟

پرسش بالا مساله مهمی است که اغلب، توسط وراث شخص فوت شده مطرح می‌شود. ارائه پاسخ دقیق به این سوال، وابسته به پاسخ سوالی دیگر است: انحصار وراثت چگونه انجام میشود ؟ همانطور که اشاره کردیم، شیوه انجام این کار در فرضی که ارزش اموال بالاتر یا پایین‌تر از ۵۰ میلیون تومان است متفاوت است. به همین علت نیز مشاهده می‌کنیم که در فرض اول، صدور سند، معمولا ۳۰ تا ۴۰ روز بعد از زمان ثبت درخواست انجام خواهد شد اما در حالت دوم، سند بین ۷ تا ۱۰ روز تنظیم می‌شود و در دسترس ورثه قرار خواهد گرفت. به حالت دوم از صدور سند، انحصار وراثت فوری نیز گفته می‌شود.

انحصار وراثت در صورت فوت یکی از وراث

این احتمال وجود دارد که یکی از ورثه حاضر در زمان فوت مورث، از دنیا برود و در زمان دریافت سند، در قید حیات نباشد. در این صورت تکلیف سایر ورثه چیست؟ همانطور که می‌دانیم، شرط وراثت، زنده بودن در زمان فوت مورث است. به این مساله در ماده ۸۷۵ قانون مدنی اشاره شده است. حال در فرضی که یکی از ورثه، بعد از فوت از دنیا برود، تکلیف چیست؟

در فرضی که اشاره کردیم، وراث، موظف هستند مشخصات وارث فوت شده را در متن سند بیان کنند. همچنین ورثه وارث فوت شده نیز وظیفه دارند برای این شخص، همین سند را دریافت کنند. تنها در این صورت است که امکان دریافت سهم الارث به قائم مقامی از وارث فوت شده وجود خواهد داشت. به عبارت دیگر سهم این وارث، به وراث باقی مانده از او تعلق می‌گیرد.

پیشنهاد ما

استفاده از راهنمایی‌ها و خدمات حقوقی متخصصان دادازما، می‌تواند به شما در حل مسائل حقوقی و دریافت راهکارهای قضایی یاری رساند. شما می‌توانید به راحتی با یک وکیل ارث مشورت کنید و سوالات حقوقی خود را با این شخص متخصص در میان بگذارید. برای بهره مندی از خدمات مشاوره‌ای، بر روی مشاوره حقوقی تلفنی بزنید.

همچنین می‌توانید تقسیم نامه ارث را از طریق عکس زیر دریافت کنید.

نمونه تقسیم نامه ارث

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟
نظری بدهید!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *