مالیات بر ارث اموال غیر منقول از جمله مالیات‌های مهم موضوع قانون مالیات‌های مستقیم است. وراث شخص فوت شده موظف هستند قبل از تقسیم اموال مورث خود، برای پرداخت مالیات بر ارث و سایر دیون قانونی اقدام کنند. در حقیقت تا زمانی که وراث برای پرداخت دیون متوفی اقدام نکنند، حق تقسیم اموال او را ندارند. به همین دلیل به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین دیونی که وراث موظف به پرداخت آن‌ها هستند، این دسته از مالیات‌ها است.
منظور از اموال غیر منقول چیست؟
به طور کلی مطابق ماده ۱۲ قانون مدنی اموال غیر منقول اموالی هستند که قابلیت انتقال را از مکانی به مکان دیگر ندارند. البته ممکن است اشخاص بتوانند این دسته از اموال را به مکان دیگری انتقال دهند اما احتمال معیوب شدن آن یا آسیب رسیدن به آن زیاد است.
همچنین در ماده ۱۳ قانون مدنی به مصادیق اموال غیر منقول اشاره شده است. مطابق این ماده اراضی و ابنیه، آسیا و هر چه که در بنا نصب شده باشد یا جزء بنا محسوب می‌شود غیر منقول است.
اگرچه بسیاری از اموال در دسته اموال غیر منقول قرار می‌گیرند اما آنچه که امروز در مبحث مالیات بر ارث اموال غیر منقول بحث می‌شود، عمدتا در خصوص اموالی همچون مالیات بر ارث زمین ، مالیات بر ارث خانه ، مالیات بر ارث آپارتمان و غیره است. بنابراین انواع املاک، مهم‌ترین موضوع ما در این مقاله هستند.
مالیات بر ارث اموال غیر منقول
همانطور که اشاره کردیم، مالیات نوعی دین قانونی است که بعد از فوت، به بسیاری از اموال شخص فوت شده تعلق می‌گیرد. بنابراین قبل از تقسیم اموال شخص فوت شده، این دین قانونی، به مدیون (دولت) پرداخت می‌شود. بدیهی است وراث موظف هستند مجموعه‌ای از دیون قانونی را بعد از فوت پرداخت کنند. به عنوان مثال مهریه همسر متوفی، طلب طلبکاران و همچنین انواع مالیات بر ارث یکی از رایج‌ترین دیونی است که از اموال شخص فوت شده دریافت می‌شود.
قوانین مالیاتی حاکم بر مالیات بر ارث اموال غیر منقول
در حال حاضر دو متن قانونی وجود دارد که بر اساس آن‌ها، میزان مالیات بر ارث اموال غیر منقول محاسبه می‌شود. این متون قانونی به شرح زیر هستند:
- قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۶۶
- اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۹۴
قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۶۶ برای اموال متوفیانی کاربرد دارد که قبل از تاریخ ۱۳۹۵/۱/۱ فوت کرده‌اند. بنابراین ورثه‌ای که مورث خود را قبل از تاریخ ذکر شده از دست داده‌اند، وظیفه دارند میزان مالیات را با توجه به این قانون محاسبه کنند. در مقابل کلیه متوفیانی که بعد از تاریخ مذکور فوت کرده‌اند، وظیفه دارند مطابق متن قانون اصلاح شده در سال ۱۳۹۴، مالیات بر ارث اموال مورث را محاسبه و پرداخت کنند.
چه تفاوت‌هایی بین متن هر یک از این قوانین وجود دارد؟
هر یک از قوانین اشاره شده، درصدهایی را به عنوان مالیات بر ارث بیان کرده‌اند. با این وجود شیوه محاسبه میزان مالیات در هر یک از آن‌ها متفاوت است. به بعضی از تفاوت‌هایی که بین قانون سابق و قانون اصلاح شده وجود دارند، اشاره می‌کنیم.
در متن قانون اصلاح شده، درصدی کلی نسبت به مالیات بر ارث اموال غیر منقول و مالیات بر ارث سایر اموال شخص فوت شده در نظر گرفته می‌شود. به عبارت دیگر وراث موظف هستند ارزش معاملاتی کل اموال شخص فوت شده را محاسبه کنند و سپس با در نظر گرفتن این ارزش، درصد تعیین شده را از آن کسر کنند. این در حالی است که در متن قانون اصلاح شده، برای هر یک از اموال شخص متوفی درصد جداگانه‌ای تعیین شده است؛ به عنوان مثال محاسبه مالیات بر ارث اموال غیر منقول با توجه به درصد مشخصی انجام می‌شود.
همچنین مطابق متن قانون سابق وراث موظف هستند اظهارنامه مالیاتی را حداکثر تا شش ماه بعد از فوت مورث، به اداره امور مالیاتی تقدیم کنند. این در حالی است که زمان تقدیم اظهارنامه در متن قانون جدید، حداکثر یک سال است. توجه داشته باشید که اگر وراث، مشمول قانون سابق باشند و سند مربوطه را حداکثر تا زمان اشاره شده به اداره امور مالیاتی تقدیم نکنند، برای آن‌ها جریمه مالیات بر ارث در نظر گرفته می‌شود. این در حالی است که اصولا وراث مشمول قانون اصلاح شده، مسئولیتی در قبال پرداخت این جریمه ندارند بلکه اگر در زمان تعیین شده برای تقدیم این سند اقدام نکنند، از مزایای مندرج در ماده ۲۶ قانون مالیات‌های مستقیم محروم خواهند بود.
ادامه تفاوت‌های قوانین مالیاتی
وراث موظف هستند میزان مالیات کل اموال شخص فوت شده را با توجه به متن قانون سابق، در زمانی واحد به دولت پرداخت کنند. در غیر این صورت امکان دریافت گواهی حصر ورثه وجود نخواهد داشت. این در حالی است که مطابق متن قانون اصلاح شده، این امکان برای وراث وجود دارد که بتوانند مالیات بر ارث هر یک از اموال را قبل از تقسیم، به دولت پرداخت کنند. به عنوان مثال در صورتی که ورثه تصمیم بگیرند که اموال غیر منقول شخص فوت شده را بین خود تقسیم کنند اما برنامه‌ای برای سایر اموال نداشته باشند، می‌توانند تنها مالیات بر ارث اموال غیر منقول را به دولت پرداخت کنند.
میزان مالیات بر ارث اموال غیر منقول
همانطور که گفتیم، قانون سابق و قانون اصلاح شده، درصدهایی را برای این نوع مالیات در نظر گرفته‌اند. در تعیین این درصدها، دو معیار مد نظر شخص قانون گذار بوده است:
- طبقات وراث: وراث شخص فوت شده به سه طبقه تقسیم می‌شوند. در طبقه اول وراثی همچون فرزندان، پدر و مادر قرار می‌گیرند. در طبقه دوم، مهم‌ترین اشخاص، برادر، خواهر، خواهر زاده و برادر زاده هستند. در نهایت در طبقه سوم، اقوامی همچون خاله، عمو، دایی، عمه و فرزندان آن‌ها قرار می‌گیرند.
- میزان ارزش معاملاتی اموال: اهمیت این نکته بیشتر در متن قانون سابق مشهود است. در این قانون، چهار محدوده ارزشی برای تعیین مالیات بر ارث اموال غیر منقول و سایر اموال شخص فوت شده در نظر گرفته می‌شود.
در این بخش از نوشتار خود، قصد داریم به میزان مالیات با توجه به هر یک از متون قانونی اشاره کنیم. همچنین در ادامه شیوه پرداخت مالیات بر ارث اموال غیر منقول را بیان خواهیم کرد.
قانون سابق!
در بند قبل، به این نکته اشاره کردیم که میزان ارزش معاملاتی اموال در تعیین میزان مالیات بر ارث اموال غیر منقول و سایر اموال شخص فوت شده اهمیت دارد و قانون گذار نیز ۴ محدوده ارزشی را در این خصوص تعیین کرده است. این محدوده‌ها به شرح زیر هستند:
- ارزش معاملاتی تا سقف ۵ میلیون تومان
- ارزش معاملاتی حداقل ۵ میلیون تومان و حداکثر ۲۰ میلیون تومان
- ارزش معاملاتی حداقل ۲۰ میلیون تومان و حداکثر ۵۰ میلیون تومان
- ارزش معاملاتی مازاد بر ۵۰ میلیون تومان
با در نظر گرفتن شرایطی که در جامعه وجود دارد، به نظر می‌رسد ارزش اموال غیر منقول، بیشتر از ۵۰ میلیون تومان باشد. بنابراین حتی اگر تنها مالی که برای وراث باقی مانده است، یکی از انواع اموال غیر منقول باشد، ارزش آن در دسته چهارم قرار می‌گیرد. میزان مالیات را با توجه به این محدوده و همچنین هر یک از طبقات وراث بیان می‌کنیم. فراموش نکنید که این میزان مالیات، تنها با توجه به محدوده چهارم ارزش‌ها بیان می‌شود.
- ورثه طبقه اول: این دسته از وراث موظف هستند به میزان ۳۵ درصد از ارزش معاملاتی اموال را به دولت پرداخت کنند.
- ورثه طبقه دوم: در صورتی که وراث حاضر در طبقه اول حضور نداشته باشند، میزان مالیاتی که به وراث طبقه دوم تعلق می‌گیرد، ۴۵ درصد خواهد بود. میزان مالیات اشاره شده، از ارزش معاملاتی اموال شخص فوت شده کسر خواهد شد.
- ورثه طبقه سوم: در نهایت اگر وراث شخص فوت شده در طبقه سوم قرار گیرند، مالیات بر ارث اموال غیر منقول و سایر اموال متوفی، به میزان ۶۵ درصد محاسبه و پرداخت می‌شود.
قانون اصلاح شده!
آنچه در قانون اصلاح شده معیار است، هر یک از طبقات وراث است. در این قانون، به درصدهای خاص و جداگانه‌ای اشاره شده است و بر خلاف متن قانون سابق، احکام خاصی در ارتباط با ارزش معاملاتی اموال بیان نشده است.
بنابراین توجه داشته باشید که میزان درصد مالیاتی که در ادامه بیان می‌کنیم، نسبت به کلیه اموال غیر منقول و با توجه به هر ارزشی اعمال می‌شود. این درصدها به شرح زیر هستند:
- طبقه اول وراث: وراث حاضر در طبقه اول موظف هستند به میزان ۷/۵ درصد از ارزش معاملاتی مال را به عنوان مالیات بر ارث اموال غیر منقول به دولت پرداخت کنند.
- طبقه دوم وراث: این دسته از وراث نیز موظف هستند به میزان ۱۵ درصد از ارزش مال مربوطه را به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند.
- طبقه سوم وراث: این دسته از وراث نیز وظیفه دارند ۳۰ درصد از ارزش تعیین شده را بابت مالیات بپردازند.
شیوه پرداخت مالیات بر ارث اموال غیر منقول
ابتدا وراث موظف هستند لیست کاملی از دارایی شخص فوت شده را به اداره امور مالیاتی تقدیم کنند. توجه داشته باشید که لیست مربوطه، باید شامل اموال شخص فوت شده و بدهی‌های او باشد. همچنین مخارج کفن و دفن و واجبات شرعی موضوع ماده ۲۶ قانون مالیات‌های مستقیم باید در لیست مربوطه ذکر شوند. علاوه بر این در صورتی که شخص فوت شده وصیت نامه نیز داشته باشد، وراث موظف هستند آن را به ورقه اظهار ضمیمه کنند و ورقه را به همراه سایر اسناد، به اداره امور مالیاتی ارائه دهند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!