بعد از دریافت اسنادی همچون گواهی حصر ورثه یا حتی انجام اقداماتی مانند تقسیم ارث ، ممکن است ورثه، برای فروش سهم الارث خود اقدام کنند. به همین دلیل است که تصمیم گرفتیم موضوع مطلب امروز را به مراحل فروش سهم الارث و شرایط حاکم بر آن، اختصاص دهیم. در مبحث امروز، مسائل متعددی را بررسی می‌کنیم. در این مطلب، به فروض مختلفی اشاره خواهیم کرد و همچنین شرایطی که وجود آن‌ها برای صحت فروش الزامی است را بیان می‌کنیم.
چرا فروش سهم الارث ؟!
با توجه به وضعیت امروز خانواده‌ها و نیاز به سرمایه برای تامین معاش، معمولا مشاهده می‌کنیم که ورثه، سهم الارث خود را به سایر اشخاص، انتقال می‌دهند. این انتقال، ممکن است به وسیله قرارداد فروش سهم الارث انجام شود.
علاوه بر علت بالا، بسیاری از اوقات مشاهده می‌کنیم که یکی از ورثه، تصمیم دارد سهم الارث خود را بفروشد و بهای آن را صرف اقدامات تجاری همچون سرمایه گذاری در شرکت‌ها و غیره کند. طرف معامله این شخص نیز ممکن است سایر وراث شخص فوت شده باشند، به عنوان مثال گاهی اوقات، وراث دیگر تصمیم ندارند برای فروش مال ارثی اقدام کنند. در این صورت، وارثی که قصد فروش را دارد، بهای سهم خود را دریافت و سهم را به آن اشخاص تقدیم می‌کند.
فروش سهم الارث قبل از تقسیم ترکه
تقسیم ماترک زمانی انجام می‌شود که هر یک از ورثه، قصد دارند برای دریافت سهم قانونی خود اقدام کنند. بعد از انجام این اقدام، مالکیت ورثه از حالت اشاعه به حالت مفروز تغییر می‌کند و انتقال سهم الارث نیز به آسانی انجام می‌شود.
حال در فرض فروش سهم الارث بعد از انحصار وراثت ، هر یک از ورثه می‌توانند برای انتقال سهم الارث خود (که حالت اشاعه دارد)، اقدام کنند. با انجام این اقدام، شخص دریافت کننده، به عنوان شریک جدید معرفی می‌شود و حقوق همان وارث انتقال دهنده را نیز خواهد داشت.
فروش سهم الارث بدون انحصار وراثت
حال تصور کنید ورثه برای دریافت گواهی اشاره شده اقدام نکرده‌اند. آیا می‌توانند فروش سهم الارث قبل از انحصار وراثت را به انجام رسانند؟
در این گواهی، مشخصات هر یک از وراث و سهم قانونی آن‌ها بیان می‌شود. بنابراین تا قبل از دریافت این گواهی، به درستی مشخص نیست که وراث شخص فوت شده، چه کسانی هستند. همچنین تا زمانی که این گواهی دریافت نشود، امکان انجام اقداماتی همچون پرداخت هزینه کفن و دفن، پرداخت دیون و ادای حقوق متوفی و همچنین پرداخت مالیات بر ارث نیز وجود نخواهد داشت. بنابراین هیچ یک از وراث نمی‌توانند برای فروش سهم الارث قبل از انحصار وراثت اقدام کنند.
فروش سهم الارث بدون اجازه سایر وراث
دو حالت متفاوت قبل را به یاد آورید:
- زمانی که وارث، قبل از تقسیم اموال، برای فروش سهم خود (که حالت اشاعه دارد)، اقدام می‌کند.
- زمانی که سهم هر یک از ورثه را به آن‌ها تقدیم کرده‌اند و در نتیجه یکی از آن‌ها، قصد دارد سهم الارث خود را به شخص دیگری انتقال دهد.
در هیچ یک از حالت‌های اشاره شده، لازم نیست که ورثه برای دریافت اجازه از سایر وراث اقدام کنند. در حقیقت هر یک از ورثه با در نظر گرفتن قاعده تسلیط و قاعده ید، می‌توانند سهم الارث خود را به صورت مستقل به سایر اشخاص انتقال دهند. اجازه گرفتن از سایر ورثه زمانی لازم است که شخص بخواهد برای فروش سهم سایر اشخاص نیز اقدام کند، به عنوان مثال اگر یکی از وراث، بدون اجازه از سایر آن‌ها، اموال متوفی را به فروش رساند، اقدام این شخص، مصداق فروش مال غیر است و در نتیجه سایر اشخاص ذی نفع، می‌توانند نسبت به فروش، اعتراض داشته باشند. بنابراین فروش سهم الارث سایر ورثه بدون اجازه و رضایت آن‌ها، امکان پذیر نخواهد بود.
فروش سهم الارث قبل از فوت مورث
این مساله، ارتباط مستقیمی با مطالب تقسیم ارث در زمان حیات و تقسیم ارث قبل از فوت دارد. سوال اصلی چنین است: آیا می‌توان قبل از وفات مورث، برای فروش سهم اقدام کرد؟
در پاسخ به این سوال می‌توان گفت که اصولا تا قبل از فوت مورث، هنوز مفهوم ارث مطرح نشده است. بنابراین مالکیت اموال، به مورث تعلق دارد و اگر او بخواهد، می‌تواند اموال را به هر شخصی که تمایل دارد (حتی خود ورثه) انتقال دهد. البته اگر مورث، مالی را به وارث منتقل کند، شخص وارث می‌تواند آن را به فروش رساند.
شرایط فروش سهم الارث
در هنگام فروش سهم الارث، باید مجموعه‌ای از شرایط وجود داشته باشند. این شرایط در متن ماده ۱۹۰ قانون مدنی، مورد اشاره قرار گرفته‌اند. بر اساس این ماده، شرایط لازم برای صحت معامله، به پنج مورد زیر طبقه بندی می‌شوند:
- قصد
- رضا
- اهلیت
- معین بودن موضوع معامله
- مشروعیت جهت معامله
قصد فروش سهم الارث
وارثی که برای فروش سهم الارث به غیر اقدام می‌کند، باید قصد خود را به وسیله ایجاب یا قبول نشان دهد. البته طرف مقابل نیز ملزم به اظهار قصد خود است. در گذشته، صرف اعلام قصد فروش با گفتار یا رفتار کفایت می‌کرد اما در حال حاضر، امضا و اثر انگشت عقود، بهترین راه برای نمایش اراده است. بنابراین فروش سهم الارث به غیر در فرضی که یکی از طرفین، در حالت مستی یا بیهوشی است، از نظر حقوقی اشکال دارد و نمی‌توان گفت که معامله، به شیوه‌ای صحیح انجام شده است.
رضا
رضایت نفسانی هر یک از طرفین نیز در دسته انواع شرایط فروش سهم الارث قرار می‌گیرد. در حقیقت تا زمانی که شخص، برای فروش سهم خود، رضایت نداشته باشد، معامله نافذ نخواهد بود. این مساله به ویژه زمانی محقق می‌شود که افراد، مورد تهدید و اجبار قرار گیرند. به عبارت دیگر در صورت وجود هر گونه اکراه و تهدید شخص توسط سایر اشخاص، معامله شکل گرفته غیر نافذ است و نفوذ معامله نیز منوط به رضایت بعدی شخص موضوع اکراه خواهد بود.
اهلیت
منظور از اهلیت، شایستگی شخص برای تصرف در اموال و حقوق قانونی او است. قانون گذار ایران، مصادیق اهلیت را در سه دسته طبقه بندی کرده است. این سه دسته به شرح زیر هستند:
- عقل
- بلوغ
- رشادت
نقطه مقابل موارد بالا به ترتیب جنون، صغر و سفاهت است که در صورت تحقق آن‌ها، عقد تنظیم شده غیر نافذ یا حتی باطل خواهد شد. بنابراین در هنگام تنظیم عقد، به موارد بالا و شرایط قانونی حاکم بر آن‌ها توجه داشته باشید.
معین بودن موضوع معامله
موضوع معامله شما، سهم الارثی است که به وارث تعلق گرفته است. این موضوع باید به میزان متعارف، آشکار و معین باشد، به طوری که از تحقق هر گونه تردید و سردرگمی جلوگیری کند. به نظر می‌رسد این مساله در اکثر اوقات رعایت می‌شود. در خصوص فروش سهمی که حالت اشاعه دارد نیز مشکلی وجود نخواهد داشت.
مشروعیت جهت معامله
منظور از جهت، هدف و انگیزه از معامله است. مطابق قانون فروش سهم الارث ، ضروری نیست که طرفین، جهت انجام معامله را بیان یا آن را در متن عقد خود ذکر کنند. اما در فرضی که به جهت معامله اشاره می‌شود، این جهت باید مشروع و بر اساس قانون فروش سهم الارث باشد. در غیر این صورت، عقد تنظیم شده، باطل است.
مراحل فروش سهم الارث
برای فروش سهم قانونی، مراحل خاصی وجود ندارد. این مساله مانند فروش اموال متوفی نیست که حضور مقامات قضایی نیز برای انتقال آن لازم باشد. بنابراین به راحتی می‌توانید با تنظیم عقد مناسب خود، برای انتقال سهم الارث اقدام کنید. البته توجه داشته باشید که فروش سهم الارث محجور تابع نکات خاصی است و با فروش سهم به شیوه عادی تفاوت دارد.
پیشنهاد ما
به شما توصیه می‌کنیم سوالات و مباحث حقوقی خود را با کارشناسان متخصص و وکیل ارث دادازما در میان بگذارید. شما می‌توانید راهکارهای قانونی و قضایی را از اشخاصی مجرب دریافت و به راحتی برای فروش سهم خود اقدام کنید. برای بهره مندی از این خدمات، بر روی مشاوره حقوقی تلفنی بزنید. همچنین می‌توانید از خدمات تنظیم عقود و اسناد، که توسط متخصصان مرجع تخصصی ارث انجام می‌شود نیز بهره مند شوید. برای ثبت درخواست و ارتباط با کارشناسان، بر روی تنظیم اوراق قضایی بزنید.
با استفاده از نمونه عقد صلح، می‌توانید برای انتقال سهم خود اقدام کنید. برای دریافت این عقد، بر روی عکس زیر بزنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!