تقسیم ماترک پدر یکی از مباحث حقوقی مهم است، به طوری که در حال حاضر، پرونده‌های حقوقی متعددی به این مساله اختصاص دارند. با وجود آنکه بسیاری از وراث، تقسیم ارث توافقی را ترجیح می‌دهند اما به هر حال برخی از ورثه، بعد از به وجود آمدن اختلافات، تقسیم ارث توسط دادگاه را انتخاب می‌کنند.
همانطور که در مبحث تقسیم ماترک مادر نیز بیان کردیم، ترتیب تقسیم ماترک برای تقسیم ماترک ، بسیار مهم است. در واقع در صورتی که هر یک از وراث در طبقه اول حضور داشته باشند، طبقه دوم و سوم از ماترک پدر سهم نمی‌برند. همچنین هر یک از طبقات وراث، درجه بندی خاصی دارند که در صورت وجود ورثه درجه اول، وراث درجات دوم یا سوم، از اموال متوفی سهمی نخواهند داشت، به عنوان مثال درجه اول از طبقه اول وراث، پدر، مادر و فرزندان و درجه دوم از طبقه اول، نوه و اولاد نوه (نبیره و غیره) هستند. در مثالی که بیان شد، در صورتی که حداقل یکی از وراث درجه اول حضور داشته باشد، وراث درجه دوم سهمی نخواهند داشت. در ادامه این مقاله، به مهم‌ترین نکات مربوط به تقسیم ماترک پدر اشاره می‌کنیم.
تقسیم ماترک پدر چگونه انجام می‌شود؟
هر یک از وراث پدر می‌تواند بعد از فوت او، به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و برای آغاز فرآیند تقسیم ماترک پدر ، دادخواست انحصار وراثت را تنظیم کند. پرونده اشاره شده به شورای حل اختلاف، در آخرین محل اقامت شخص متوفی ارجاع می‌شود و پس از انجام بررسی‌های لازم توسط این مرجع، گواهی مذکور، صادر خواهد شد. مشخصات تمام وراث و همچنین میزان سهم قانونی هر یک از آن‌ها در این گواهی ذکر می‌شود. سپس وراث می‌توانند برای تقسیم ماترک پدر به دادگاه مراجعه کنند.
وراث و میزان سهم آن‌ها
علاوه بر وراث طبقه اول (پدربزرگ، مادربزرگ، فرزندان و…)، همسر پدر یا مادر هم از اموال او سهم می‌برد. قبل از تقسیم ماترک، مهریه به عنوان دین ممتاز به مادر پرداخت می‌شود. سپس سهم قانونی، با تقسیم ماترک پدر به او تعلق می‌گیرد و بعد از این مرحله، ماترک باقیمانده، میان سایر وراث متوفی تقسیم خواهد شد.
میزان سهم همسر، در صورتی که فرزندی برای او و شوهر وجود نداشته باشد، یک چهارم خواهد بود. همچنین اگر زن و مرد فرزندی داشته باشند، سهم مادر، به میزان یک هشتم، تعیین خواهد شد. توجه داشته باشید که چون مادر از طریق رابطه سببی (ازدواج) با پدر نسبت دارد، سهم او قبل از سایر وراث پرداخت می‌شود.
همچنین در صورتی که متوفی فرزندی نداشته باشد و تنها پدربزرگ و مادربزرگ در قید حیات باشند، مادربزرگ یک سوم از اموال و پدربزرگ دو سوم از آن را دریافت می‌کنند. در شرایطی که علاوه بر پدربزرگ و مادربزرگ، فرزندان نیز حضور دارند، هنگام تقسیم ماترک پدر میان وراث، ابتدا پدربزرگ و مادربزرگ، هر کدام یک ششم سهم می‌برند و سپس باقیمانده ماترک میان فرزندان پسر و دختر به نسبت ۲ به ۱ تقسیم می‌شود.
آیا برادر یا خواهر پدر نیز از ماترک او سهمی می‌برند؟
به طور کلی برادر و خواهر متوفی در طبقه دوم وراث قرار می‌گیرند. بنابراین در صورتی که هیچ یک از وراث در طبقه اول حضور نداشته باشد، نوبت به برادر و خواهر متوفی می‌رسد. سوالی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که اگر همه شرایط برای سهم بردن برادر یا خواهر متوفی وجود داشته باشد، میزان سهمی که به هر کدام می‌رسد چه قدر خواهد بود؟
سهم خواهر و برادر، مانند سهم فرزندان دختر و پسر در هنگام تقسیم ماترک پدر است. بنابراین در صورتی که شرایط برای سهم بردن خواهران و برادران فراهم باشد، میزان سهم با توجه به ماده ۹۰۷ محاسبه می‌شود؛ یعنی برادر دو برابر خواهر سهم می‌برد.
نکات مهم!
- در صورتی که متوفی تنها پدر، مادر و نوه داشته باشد، استثنائا نوه‌ها در تقسیم ماترک سهم خواهند داشت. به عبارت دیگر اگر پدربزرگ و مادربزرگ در قید حیات باشند اما همه فرزندان فوت کرده باشند و تنها نوه برای شخص فوت شده باقیمانده باشد، ماترک میان پدربزرگ، مادربزرگ و نوه‌ها تقسیم می‌شود.
- اگر فرزند و پدر در یک حادثه فوت کنند در حالی که تاریخ فوت پدر معلوم باشد اما تاریخ فوت فرزند نامعلوم باشد، کسی که تاریخ فوت او نامعلوم است (فرزند)، از کسی که تاریخ فوت مشخصی دارد (پدر)، سهم می‌برد.
- در صورتی که پدر به همراه مادر در یک حادثه قهری مانند سیل یا زلزله فوت کنند به طوری که زمان فوت هر یک از آن‌ها نامشخص باشد یا اینکه شخصی از تقدم فوت هر یک از آن‌ها نسبت به دیگری آگاهی نداشته باشد، مادر و پدر از اموال یکدیگر سهمی نخواهند داشت. توجه داشته باشید که فوت پدر و مادر از طریق غرق شدن یا هدم (همچون انفجار یا زوال هواپیما) به عنوان استثنا می‌شود. در این صورت، با توجه به مفاد ماده ۸۷۳ قانون مدنی، هر کدام از آن‌ها از اموال یکدیگر سهم می‌برند.
- جنین، به محض متولد شدن، از ماترک پدر خود سهم می‌برد. بنابراین در هنگام تقسیم ماترک پدر ، برای شخص تازه متولد شده نیز سهمی تعیین می‌شود. توجه داشته باشید که فوت نوزاد بعد از تولد، تاثیری در سهم بردن او از ماترک پدر نخواهد داشت.
سایر نکات مربوط به تقسیم ماترک پدر
- قبل از تقسیم ماترک پدر ، اجرای وصیت او توسط وراث، ضروری است. بنابراین وراث موظف هستند به مفاد وصیت عمل کنند مگر اینکه شخص فوت شده، بیش از یک سوم از اموال خود را وصیت کرده باشد. در این صورت اجرای وصیت نسبت به سایر اموال، وابسته به اجازه وراث خواهد بود.
- اموال متوفی در صورتی توسط دولت ضبط می‌شود که به جز همسر، هیچ وارث دیگری وجود نداشته باشد.
- پدر، حق ندارد فرزندی را از سهم قانونی خود محروم کند. به عبارت دیگر محروم کردن فرزند یا فرزندان، حتی با وجود نافرمانی از دستورات پدر یا هر گونه بی احترامی نسبت به ایشان غیرممکن است. البته پدر می‌تواند اموال خود را به فرزندانی که مد نظر دارد، انتقال دهد و در نتیجه وراث دیگر، بعد از فوت، حق گرفتن سهم از مال منتقل شده را نخواهند داشت.
- چنانچه یکی از فرزندان، پدر خود را به قتل برساند، با توجه به قانون ایران، از ماترک پدری به او سهمی نخواهد رسید.
پیشنهاد ما
بهره مندی از خدمات مشاوره مرجع تخصصی ارث حق تمام کاربرانی است که به دادازما مراجعه می‌کنند. با استفاده از مشاوره می‌توانید به آسانی مباحث روز و سوالات حقوقی خود را با وکلای متخصص ارث مطرح کنید و در مقابل راهکارهای قانونی را از آن‌ها دریافت کنید. برای بهره مندی از این خدمات بر روی مشاوره حقوقی تلفنی بزنید. همچنین می‌توانید تنظیم اوراق قضایی خود را به وکلای مرجع تخصصی ارث واگذار کنید. برای سپردن این وظیفه نیز می‌توانید بر روی لینک قبل بزنید و درخواست خود را به آسانی ثبت کنید.
عقود مورد نیاز شما
عقودی که در ادامه مطلب به آن‌ها اشاره می‌کنیم، توسط بسیاری از کاربران دادازما مورد استفاده قرار گرفته است. شما می‌توانید با بررسی توضیحات بیان شده، عقد مناسب خود را دریافت کنید.
تقسیم اموال قبل از فوت
چنانجه شخص مورث قصد دارد اموال خود را به وراث یا سایر اشخاص انتقال دهد (به صورت معوض یا بدون دریافت عوض)، طرفین می‌توانند از عقد زیر استفاده کنند. برای دریافت عقد، بر روی عکس زیر بزنید.
تقسیم اموال بعد از فوت
در صورتی که تصمیم دارید اموال متوفی را با در نظر گرفتن میزان سهم قانونی بین خود و سایر وراث تقسیم کنید، از عقد زیر استفاده کنید.
انتقال سهم الارث
اگر تصمیم دارید برای انتقال سهم الارث خود به وراث یا سایر اشخاص اقدام کنید، عقد زیر دقیقا مناسب شما است.
سلام. در صورتی که پدرم بیماری آلزایمر داشته باشند، به طوری که نتوانند اموال خود را مدیریت کنند، آیا می‌توانیم قبل از فوت، اموال ایشان را بین خود تقسیم کنیم و خود ما، در خصوص اموال ایشان تصمیم گیری کنیم؟
در این صورت سهمی که به هر یک از وراث می‌رسد چه قدر است؟
(وراث من، برادر و مادرم هستیم.)
ممنون.
وقت بخیر.
قبل از فوت، هیچ گونه حقی به عنوان ارث یا سهم الارث، برای وراث وجود ندارد. بنابراین در صورتی که پدر شما دچار بیماری آلزایمر هستند، شما موظف هستید از دادگاه تقاضا کنید که برای پدر، قیم نصب کند. در این صورت قیم، مدیریت سرمایه و اموال پدر را به عهده خواهد گرفت. مدیریت این اموال نیز به صلاح پدر شما، انجام می‌شود.