ابطال تقسیم نامه ماترک ، یکی از دغدغه‌های حقوقی در زمینه تقسیم ارث است. بسیاری از وراث بعد از فوت مورث، ماترک شخص فوت شده را با توجه به قانون و به صورت توافقی میان خود تقسیم می‌کنند. معمولا این تقسیم به صورت عادلانه و بر اساس قانون انجام می‌شود و در نتیجه مشکلی در آینده برای وراث پدید نمی‌آید.
با این وجود، ممکن است برخی از وراث بعد از تقسیم ماترک، از فرآیند تنظیم تقسیم نامه یا تقسیم ناعادلانه ماترک، رضایت نداشته باشند و در نتیجه با طرح دعوای تقسیم ماترک در مراجع قضایی صالح، اعتراض خود را به طور رسمی مطرح کنند. این افراد در جست و جوی راهی برای ابطال تقسیم نامه ماترک خود هستند و در ادامه قصد دارند فرآیند رسیدگی به تقسیم ماترک را به دادگاه واگذار کنند.
در این نوشتار، به راه‌های ابطال تقسیم نامه و مهم‌ترین نکات حاکم بر این مسئله اشاره می‌کنیم.
موارد ابطال تقسیم نامه ماترک
ابطال تقسیم نامه ماترک از طریق مراجع قضایی، به سه دلیل انجام می‌شود:
- در صورتی که سهم شخص دیگری به غیر از شرکا، به عنوان ماترک، میان وراث تقسیم شده باشد.
- در صورتی که بعد از تقسیم اموال مشاع، حقوق مسلم سایر افراد ضایع شود.
- در صورتی که مال تعیین شده به عنوان سهم وارث، معیوب باشد.
هر کدام از این موارد را جداگانه بررسی می‌کنیم. البته قبل از توضیح این موارد، تعیین سهام را بدون توجه به متن قانون، مورد بررسی قرار می‌دهیم.
بی توجهی به متن قانون در هنگام تقسیم ماترک
ممکن است در هنگام تقسیم ارث توافقی بین وراث، سهم یکی از وراث کمتر محاسبه شود و در نتیجه باقیمانده سهم او در اختیار وارث دیگر قرار گیرد. تصور کنید متوفی سه فرزند پسر و یک فرزند دختر داشته باشد. وراث به دلیل سن کم یکی از فرزندان پسر، سهم او را به میزان سهم دختر محاسبه می‌کنند و باقیمانده سهم قانونی او را به مادر خود انتقال می‌دهند. در این صورت، وراث، سهم فرزند پسر را همچون فرزند دختر محاسبه کرده‌اند و به مادر، بیش از مقدار قانونی، سهم منتقل شده است.
در این شرایط، قیم فرزند صغیر می‌تواند نمونه دادخواست ابطال تقسیم نامه ماترک را تنظیم کند و از دادگاه ابطال تقسیم نامه ماترک را درخواست کند. همچنین خود فرزند نیز می‌تواند بعد از رسیدن به سن قانونی، برای ابطال ورقه تقسیم از طریق مراجع قضایی اقدام کند.
این در صورتی است که شخص صغیر در خانواده حضور داشته باشد. بدیهی است در شرایطی که همه وراث، عاقل، بالغ و رشید باشند و با اراده خود، اموال شخص فوت شده را تقسیم کنند، منع قانونی در خصوص ورقه تقسیم تنظیم شده توسط آن‌ها، وجود نخواهد داشت. بنابراین امکان تنظیم ورقه تقسیم، بدون در نظر گرفتن سهام قانونی وجود دارد، مگر آنکه حداقل یکی از وراث، در این خصوص، اعتراضی داشته باشند.
استفاده از اموال غیر در کنار اموال متوفی برای تقسیم ماترک
ممکن است وراث، به صورت عمدی یا غیرعمدی، اموال سایر افراد را نیز در تقسیم نامه ارث بنویسند و آن را نیز میان خود تقسیم کنند، به عنوان مثال فرض کنید پدر قبل از فوت خود، بخشی از اموال را به فرزند دختر یا پسر انتقال دهد. بعد از فوت، وراث توجهی به انتقال اموال توسط پدر به فرزند نمی‌نکنند و در نتیجه این اموال نیز در متن تقسیم نامه ذکر می‌شود. در این صورت، با توجه به اینکه اموال متعلق به فرزند است و متوفی مالکیت آن را در قالب عقد بیع،صلح نامه و… به او منتقل کرده است، از نگاه قانون، وراث حق تنظیم چنین سند تقسیمی را ندارند. در نتیجه فرزند متوفی می‌تواند با تنظیم نمونه دادخواست ابطال تقسیم نامه ماترک ، برای ابطال تقسیم نامه اقدام کند.
از بین رفتن حقوق مسلم اشخاص در نتیجه تقسیم ملک مشاع مورث
افراد نافع از اموال متوفی، همیشه وراث او نخواهند بود. گاهی ممکن است برخی از حقوق مربوط به املاک مشاع همچون حق ارتفاق یا انتفاع، برای اشخاص دیگر نیز وجود داشته باشد. این اشخاص، قبل از تقسیم اموال متوفی، به طور کامل از این حقوق استفاده می‌کردند اما بعد از تقسیم یا تفکیک املاک، این حقوق را از دست داده‌اند. در این صورت منع قانونی برای مطرح کردن تقاضای ابطال تقسیم نامه ماترک ، وجود نخواهد داشت.
معیوب بودن سهم تعلق گرفته به وارث
هرگاه سهمی به یکی از وراث تعلق گیرد و وارث متوجه شود که در مال تعیین شده به عنوان سهم، عیبی وجود دارد، می‌تواند با ثابت کردن عیب مال و اینکه قبل از تقسیم، از وجود این عیب، اطلاعی نداشته است، ابطال تقسیم نامه را از دادگاه تقاضا کند.
نحوه ابطال تقسیم نامه ماترک
ابطال تقسیم نامه ماترک توسط اشخاص متقاضی، تنها از طریق شکایت و رسیدگی توسط مراجع قضایی انجام می‌شود. در حقیقت، اگر پس از تقسیم ماترک شخص فوت شده، مشخص شود که تقسیم اموال به شیوه نادرستی انجام شده است و این مسئله در مراجع قضایی دارای صلاحیت اثبات شود، تقسیم نامه ماترک باطل خواهد بود.
علاوه بر این، با وجود اینکه معمولا کارشناسان دادگستری بر فرآیند تقسیم ماترک نظارت می‌کنند، این احتمال وجود دارد که سهم برخی از وراث کمتر از سهم سایر ورثه محاسبه شود. وراث نیز با در نظر گرفتن ماده ۶۰۱ قانون مدنی، از دادگاه تقاضا می‌کنند تا رای ابطال تقسیم نامه ماترک را صادر کند. دادگاه صالح، با توجه به اشتباهی که در تقسیم اموال صورت گرفته است، تقسیم نامه را باطل می‌کند.
نکات مهم مربوط به ابطال تقسیم نامه ماترک
- صدور دستور تقسیم املاک مشاع، از جمله مهم‌ترین دلایل مراجعه وراث به دادگاه برای ابطال تقسیم نامه ماترک است. به دلیل مشکلاتی که در هنگام تقسیم این دسته از املاک میان اشخاص به وجود می‌آید، معمولا وراث علاوه بر درخواست ابطال تقسیم نامه، تقاضای تشکیل جلسه‌ای را با حضور کارشناس افراز املاک و خودشان مطرح می‌کنند.
- اگر بعد از تقسیم ماترک میان ورثه، سهم یکی از آن‌ها با سهم شخص دیگر تداخل داشته باشد و در نتیجه در این میان، حقوق یکی از طرفین پایمال شود، شخص زیان دیده می‌تواند به دادگاه صادر کننده رای مراجعه کند و در نتیجه تقاضای ابطال تقسیم را مطرح کند. در این شرایط، اموال به صورت مجدد میان وراث تقسیم می‌شود.
- اگر ابطال تقسیم نامه ماترک توسط دادگاه انجام شد و دادگاه نیز به طور مجدد برای تقسیم اموال شخص فوت شده اقدام کرد، مالکیت ورثه بر اموالی که به آن‌ها تعلق گرفته است، باطل می‌شود. لذا بعد از تقسیم مجدد و رفع هرگونه مشکل، مالکیت، با توجه به میزان سهم قانونی هر یک از وراث، به آن‌ها تعلق می‌گیرد. البته به این نکته توجه داشته باشید که اولویت در تقسیم اموال توسط دادگاه، موافقت وراث است. بنابراین در صورتی که توافقی بین وراث شکل گیرد، دادگاه، اموال را بر اساس توافق، تقسیم می‌کند.
پیشنهاد ما
شما می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی تیم حقوقی دادآزما استفاده کنید. با استفاده از این خدمات، می‌توانید از مزایای مشاوره با یک وکیل یا کارشناس متخصص بهره مند شوید. در صورت تمایل به این دسته از خدمات، می‌توانید بر روی لینک قبل بزنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!