مالیات بر ارث سهام ؛ مالیات سهام هر یک از شرکت‌های بورسی و غیر بورسی چقدر است؟!

مالیات بر ارث سهام ، نمونه دیگری از مالیات بر ارث است که وراث شخص متوفی، موظف هستند در سریع‌ترین زمان، آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند. چنانچه در مطالب گذشته بیان کردیم، بعد از فوت شخص مورث، وراث او مکلف هستند لیستی از اموال منقول و غیر منقول او را تهیه کنند. سپس برای تقدیم آن لیست به اداره امور مالیاتی، اقدامات لازم را به انجام رسانند.

بدیهی است انواع سهام شرکت‌های سهامی و شرکت‌های غیر سهامی نیز به عنوان مال در نظر گرفته می‌شوند و در نتیجه وراث، ملزم به نوشتن مشخصات سهام در لیست مربوطه خواهند بود. بنابراین در صورتی که وراث قصد داشته باشند اموال شخص فوت شده را بین خود تقسیم کنند، موظف هستند مالیات بر ارث سهام بورسی و غیر بورسی او را نیز محاسبه کنند. در نتیجه در کنار مالیات بر ارث خودرو، مالیات بر ارث آپارتمان و سایر مالیات‌های موضوع ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات بر ارث بورس ، مالیات بر ارث سهام فرابورس و همچنین مالیات بر ارث سهام عدالت نیز توسط وراث به دولت پرداخت می‌شود.

مالیات بر ارث سهام در متن قوانین مالیاتی!

به طور کلی، قانون گذار، در متن قانون مالیات‌های مستقیم و همچنین اصلاحات قانون مالیات‌های مستقیم، به میزان مالیات بر سهام شخص فوت شده، اشاره کرده است. در حقیقت میزان مالیات سهام، با در نظر گرفتن متن قانون حاکم و همچنین بورسی یا غیر بورسی بودن آن‌ها، محاسبه و پرداخت می‌شود.

چنانچه اشاره کردیم، در حال حاضر، دو متن قانونی، نسبت به دو گروه از وراث، مورد استناد قرار می‌گیرد. در وهله اول، قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۶۶ که تنها برای اموال متوفیانی کاربرد دارد که قبل از تاریخ ۱۳۹۵/۱/۱ فوت کرده‌اند. در مقابل اصلاحات قانون مالیات‌های مستقیم مصوب تیر ماه ۱۳۹۴، برای اموال متوفیانی در نظر گرفته می‌شود که بعد از اول فروردین سال ۱۳۹۵ از دنیا رفته‌اند.

در نظر داشته باشید که هر یک از گروه‌های اشاره شده، تنها حق استفاده از قانون تعیین شده برای خود را دارند. به عنوان مثال وراثی که پدر خود را در بهمن ماه ۱۳۹۰ از دست داده‌اند، نمی‌توانند از متن قانون اصلاح شده، استفاده کنند. به همین ترتیب، اشخاصی که مشمول قانون اصلاح شده هستند، حق استناد به مواد قانون سابق را ندارند.

تفاوت قانون سابق و قانون اصلاح شده

هر یک از قوانین اشاره شده، طریقه خاصی را برای محاسبه مالیات بر ارث سهام در نظر گرفته‌اند. به عبارت دیگر قانون گذار، با تصویب قانون اصلاح شده در سال ۱۳۹۴، تغییرات زیادی را در درصدهای معاملاتی، شیوه محاسبه مالیات و… ایجاد کرده است و در نتیجه میزان مالیات پرداختی توسط گروه‌های وراث، با یکدیگر متفاوت خواهد بود.

در ادامه این مطلب، به مهم‌ترین تفاوت‌های قوانین مربوطه، اشاره می‌کنیم.

1. در قانون اصلاح شده، برای هر یک از اموال شخص متوفی، درصد جداگانه‌ای به عنوان مالیات بر ارث، ذکر شده است. به عبارت دیگر در صورتی که وراث قصد داشته باشند مالیات سهام را محاسبه کنند، می‌توانند با مراجعه به متن قانون، درصد مشخصی را که برای سهام بورس، فرابورس و سهام غیر بورسی تعیین شده است، در نظر گیرند و بر اساس آن، مالیات را به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند.
   این در حالی است که در قانون سابق، درصدهای کلی برای تمام اموال در نظر گرفته شده است. در حقیقت رویکرد قانون گذار در متن قانون سابق، رویکردی کلی است و در نتیجه وراث موظف هستند مالیات بر ارث تمام اموال را با توجه به درصدی مشخص، به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند.
2. مطابق قانون سابق، وراث موظف هستند حداکثر شش ماه بعد از فوت مورث خود، برای تقدیم اظهارنامه، اقدام کنند. این در حالی است که مهلت تقدیم اظهارنامه برای مشمولین قانون اصلاح شده، حداکثر یک سال بعد از فوت مورث است. همچنین در صورتی که مشمولین قانون سابق، در این مدت، سند مربوطه را به اداره امور مالیاتی تقدیم نکنند، جریمه مالیات بر ارث به آن‌ها تعلق می‌گیرد. این در حالی است که اگر وراث مشمول قانون اصلاح شده، در تاریخ مذکور، سند را به اداره مالیاتی ارائه ندهند، مشمول جریمه نخواهند بود، بلکه از برخی از امتیازاتی که سایر وراث دارند، محروم می‌شوند.

سایر تفاوت‌های حاکم بر قوانین مالیاتی

1. در متن قانون سابق، برای مالیات‌هایی همچون مالیات سهام، اعم از مالیات بر ارث بورس ، مالیات بر ارث سهام فرابورس و مالیات بر ارث سهام عدالت ، معافیت مالیات ارث در نظر گرفته شده است. این در حالی است که در متن قانون جدید، اثری از معافیت‌های مالیاتی مختص سهام، مشاهده نمی‌شود.
2. مطابق قانون سابق، برای دریافت گواهی حصر ورثه از شورای حل اختلاف، وراث موظف هستند ابتدا مالیات ارث سهام و سایر مالیات‌های قانونی را پرداخت کنند. این در حالی است که قانون اصلاح شده، این شرط را کنار گذاشته است.
3. وراثی که مشمول قانون اصلاح شده هستند، می‌توانند مالیات هر یک از اموال شخص فوت شده را به صورت جداگانه و حتی هنگامی که قصد تقسیم آن مال را دارند، به دولت پرداخت کنند. این در حالی است که مطابق قانون سابق، تا زمانی که مالیات بر ارث تمام اموال، توسط وراث، به دولت پرداخت نشود، تقسیم هیچ یک از اموال شخص فوت شده، امکان پذیر نخواهد بود.

مالیات بر ارث سهام چقدر است ؟

همانطور که بیان کردیم، میزان مالیات ارث سهام با در نظر گرفتن هر یک از متون قانونی، متفاوت است. بنابراین در این قسمت از نوشتار خود، میزان مالیات ارث سهام را با توجه به متون قانونی و همچنین نوع سهام، بررسی می‌کنیم.

مالیات ارث سهام در قانون سابق

گفتیم که در متن قانون سابق، درصدی کلی برای تمام اموال شخص متوفی، تعیین شده است. بنابراین میزان مالیات ارث سهام با توجه به ارزش سایر اموال شخص فوت شده، محاسبه می‌شود.

البته به این نکته مهم توجه داشته باشید که مطابق بند ۴ ماده ۲۴ قانون مالیات‌های مستقیم سابق، به میزان ۵۰ درصد از ارزش سهام شرکت‌های بورسی و به میزان ۴۰ درصد از میزان سهام شرکت‌های غیر بورسی، مشمول معافیت ارث خواهند بود. بنابراین در صورتی که وراث قصد داشته باشند مالیات بر ارث بورس و مالیات بر ارث سهام فرابورس را مطابق قانون سابق، به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند، از ارزش اسمی سهام شخص متوفی، به میزان ۵۰ درصد کسر می‌شود و نسبت به ۵۰ درصد باقیمانده، مالیات ارث سهام اعمال خواهد شد.

همچنین در صورتی که سهام شخص فوت شده متعلق به شرکت‌های غیر بورسی باشد، نسبت به ۶۰ درصد از ارزش سهام، مالیات ارث سهام محاسبه می‌شود.

در نتیجه مطابق قانون سابق، میزان مالیات بر ارث، بر اساس درصدهای زیر، محاسبه می‌شود:

1. ارزش اموال شخص فوت شده حداکثر ۵ میلیون تومان است. وراث طبقه اول: ۵ درصد. وراث طبقه دوم: ۱۵ درصد. وراث طبقه سوم: ۳۵ درصد.
2. ارزش اموال شخص متوفی، حداقل ۵ میلیون تومان و حداکثر ۲۰ میلیون تومان است. وراث طبقه اول: ۱۵ درصد. وراث طبقه دوم: ۲۵ درصد. وراث طبقه سوم: ۴۵ درصد.
3. ارزش اموالی که از متوفی باقیمانده است، حداقل ۲۰ میلیون تومان و حداکثر ۵۰ میلیون تومان است. وراث طبقه اول: ۲۵ درصد. وراث طبقه دوم: ۳۵ درصد. وراث طبقه سوم: ۵۵ درصد.
4. ارزش اموال، بیش از ۵۰ میلیون تومان است. وراث طبقه اول: ۳۵ درصد. وراث طبقه دوم: ۴۵ درصد. وراث طبقه سوم: ۶۵ درصد.

مالیات ارث سهام در قانون اصلاح شده

در متن قانون اصلاح شده، میزان درصدی که برای سهام شرکت‌های بورسی در نظر گرفته می‌شود، نسبت به سهام شرکت‌های غیر بورسی متفاوت است. بنابراین مالیات بر ارث بورس و مالیات بر ارث سهام فرابورس در یک دسته و مالیات‌ شرکت‌های غیر بورسی مانند مالیات بر ارث سهام عدالت ، در دسته‌ای دیگر، شرح داده می‌شود.

مالیات بر ارث بورس و مالیات بر ارث سهام فرابورس

با در نظر گرفتن متن ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم، درصدهایی که برای هر یک از طبقات وراث، در نظر گرفته شده است، به این شرح هستند:

1. نسبت به طبقه اول وراث: ۰/۵ درصد از ارزش اسمی سهام
2. نسبت به طبقه دوم وراث: ۱ درصد از ارزش اسمی سهام
3. نسبت به طبقه سوم وراث: ۲ درصد از ارزش اسمی سهام

مالیات بر ارث سهام عدالت و سایر سهام‌ غیر بورسی

درصدهایی که برای هر قسم از سهام غیر بورسی اعم از سهام عدالت و… در نظر گرفته شده است، نسبت به هر یک از طبقات وراث، عبارت‌اند از:

1. طبقه اول وراث: ۶ درصد از ارزش اسمی سهام
2. طبقه دوم وراث: ۱۲ درصد از ارزش اسمی سهام
3. طبقه سوم وراث: ۲۴ درصد از ارزش اسمی سهام