قولنامه فروش سهم الارث یکی از انواع عقود مناسب برای فروش سهم الارث قبل از تقسیم ارث یا بعد از انجام آن است. با استفاده از این عقد، هر یک از ورثه شخص فوت شده، می‌توانند سهم مشاعی یا مفروز خود را به سایر اشخاص انتقال دهند. این عقد تابع قوائد حاکم بر عقد بیع است و در نتیجه ورثه موظف هستند مقرراتی که در قوانین تعیین شده است را مد نظر قرار دهند.
کاربرد متن قولنامه فروش سهم الارث
با استفاده از متن قولنامه فروش سهم الارث ، وارث می‌تواند سهم خود را در قبال دریافت عوض یا بهای معامله، به شخص دیگری منتقل کند. این مساله به ویژه بعد از تقسیم اموال شخص فوت شده کاربرد دارد. به هر حال موضوع قولنامه فروش سهم الارث، انواع اموال را شامل می‌شود و تفاوتی بین منقول یا غیر منقول بودن آن‌ها وجود نخواهد داشت.
قولنامه فروش سهم الارث ؛ یک عقد بیع!
اشاره کردیم که ماهیت قولنامه فروش سهم الارث، بیع است. عقد بیع از جمله عقود مهم در حقوق ایران است. قانون مدنی نیز قوائد متعددی را در خصوص این عقد بیان کرده است. بر اساس متن ماده ۳۳۸ قانون مدنی: «بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم».
در گذشته‌های دور، معمولا برای انتقال مال به سایر اشخاص، از نوشتار خاصی استفاده نمی‌شد. به عنوان مثال شخص وارث صرفا بیان می‌کرد که قصد انتقال سهم الارث خود را دارد و شخص مقابل نیز با عبارت «قبول می‌کنم»، ثمن معامله را به وارث تقدیم می‌کرد.
بعد از ایجاد نظام‌های حقوقی پیشرفته در کشورها، تنظیم عقود، جایگزین معاطات یا مبادله لفظی اموال شد. به همین دلیل است که در حال حاضر، تنظیم متن قولنامه فروش سهم الارث ، بهترین راه برای انتقال سهم الارث است، اقدامی که از تحقق اکثر اختلافات حقوقی و مسائل قضایی، جلوگیری می‌کند.
شرایط حاکم بر متن قولنامه فروش سهم الارث
در این قسمت از نوشتار خود، قصد داریم به شرایط عمومی که برای عقود تعیین شده است، اشاره کنیم. به این شرایط اساسی در ماده ۱۹۰ قانون مدنی اشاره شده است. بر اساس این ماده، شروط لازم برای صحت هر عقد، به شرح زیر هستند:
- قصد
- رضا
- اهلیت
- معین بودن موضوع معامله
- مشروعیت جهت معامله
قصد تنظیم متن قولنامه فروش سهم الارث
اعلام ایجاب و قبول از سوی وارث و شخص خریدار برای ایجاد رابطه حقوقی الزامی است. اشاره کردیم که در گذشته، بیشتر از لفظ استفاده می‌شد، به عنوان مثال وارث اعلام می‌کرد: سهم الارث خود را به مبلغ ده تومان به تو می‌فروشم. در مقابل خریدار بیان می‌کرد: سهم الارث را به مبلغ ده تومان قبول کردم. با وجود اهمیت الفاظ، نمی‌توان برای انتقال سهم، تنها به آن اکتفا کرد.
در حال حاضر، نگارش متن قولنامه فروش سهم الارث و امضا و اثر انگشت آن توسط ورثه، بهترین راه برای نشان دادن قصد است. بدون وجود قصد، اصولا هیچ گونه عقدی تحقق نمی‌یابد. توجه داشته باشید که تنظیم عقد، در شرایطی که قصد باطنی برای ایجاد رابطه حقوقی وجود نداشته باشد، اثر قانونی نخواهد داشت، به عنوان مثال تنظیم عقد در حالت بیهوشی یا مستی، اثر عقد را از بین می‌برد.
رضای نفسانی
برای تنظیم و امضای عقد، وجود رضایت نفسانی یا باطنی الزامی است. هیچ گونه اجبار یا اکراهی نباید به امضای متن قولنامه فروش سهم الارث منجر شود. در غیر این صورت، عقد تنظیم شده توسط ورثه به دلیل عدم وجود رضایت، نافذ نخواهد بود. به عبارت دیگر بعد از تنظیم عقد، وارث یا شخص خریدار، می‌تواند عدم رضایت خود را به مرجع قضایی صالح اعلام و از این طریق، برای ابطال تقسیم نامه ارث اقدام کند.
البته تحقق اکراه یا اجبار شخص نیز شرایط خاصی دارد که به شرح زیر هستند:
- عمل تهدید آمیز، باید توسط اکراه کننده و علیه اکراه شونده انجام شود. در نتیجه این عمل، اکراه شونده باید تحت فشار مادی یا معنوی قرار گیرد.
- عمل تهدید آمیز، باید سایر اشخاص متعارف را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در تعیین این اشخاص، باید به جنسیت، سن و سایر ویژگی‌های شخصیتی شخص اکراه شونده، دقت شود.
- این عمل، باید شخص اکراه شونده را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
- موضوع اکراه، باید یک اقدام غیر قانونی باشد.
اهلیت
منظور از اهلیت، شایستگی شخص برای دارا شدن حقوق یا تصرف در آن‌ها است. در نظام حقوقی ما، به شایستگی شخص برای دارا شدن حقوق، اهلیت تمتع و به شایستگی شخص برای تصرف در حقوق و اموال، اهلیت استیفا گفته می‌شود. منظور ما از اهلیت نیز مورد دوم است. به عبارت دیگر ضروری است که اشخاص، بتوانند بدون حضور سرپرستان قانونی و با آزادی کامل، برای امضای متن قولنامه فروش سهم الارث اقدام کنند.
البته سرپرستان قانونی نیز می‌توانند اقدامات لازم برای فروش سهم الارث این دسته از اشخاص را به انجام رسانند. اشخاصی که فاقد اهلیت هستند یا نیاز به حضور سرپرست قانونی دارند، در دسته‌های زیر قرار می‌گیرند. در صورتی که این دسته از اشخاص، به عنوان وراث شخص فوت شده حضور دارند، بر روی فروش سهم الارث محجور بزنید و این مطلب را نیز مطالعه کنید.
- صغار
- اشخاص غیر رشید (سفیه)
- مجانین
معین بودن مورد معامله
معلوم و معین بودن موضوع متن قولنامه فروش سهم الارث ، یکی از شرایط اساسی برای صحت معامله است. در متن عقد، به طور دقیق به موضوع سهم الارث خود اشاره کنید. علاوه بر این، موضوع معامله باید مشروعیت و مالیت داشته باشد و بتوان آن را به شخص دیگر تسلیم کرد.
مشروعیت جهت معامله
لازم نیست انگیزه و هدف از خریداری مال را بیان کنید. قانون مدنی نیز به این مساله اشاره کرده است. اما اگر به هر دلیل، این مساله را بیان می‌کنید، جهت یا انگیزه معامله، باید مشروع و قانونی باشد، به عنوان مثال تهیه ملک برای سکونت در آن، کاملا مشروع و قانونی است و در نتیجه اثر حقوقی عقد را نیز به همراه دارد.
ویژگی‌های متن قولنامه فروش سهم الارث
ویژگی‌های متعددی برای متن قولنامه فروش سهم الارث تعیین شده است. در این متن، به دو مورد از مهم‌ترین این ویژگی‌ها اشاره می‌کنیم.
- لازم بودن
- معین بودن
عقد لازم
منظور از عقد لازم، عقدی است که امکان فسخ آن وجود ندارد مگر آنکه طرفین، نسبت به بهم زدن آن یا اقاله با یکدیگر به توافق برسند. همچنین در فرض وجود اختیارات قانونی در متن عقد، امکان بهم زدن عقد به صورت یک طرفه وجود خواهد داشت.
عقد معین
منظور از معین بودن یک عقد، وجود شرایط و نکات حاکم بر آن در متن قوانین است. بنابراین برای تنظیم متن قولنامه فروش سهم الارث ، باید به مواد آمره تعیین شده در قانون توجه داشته باشید. در غیر این صورت، عقد تنظیم شده اعتبار نخواهد داشت.
نمایندگی
هر یک از ورثه می‌توانند به یکدیگر یا اشخاص ثالث، وکالت فروش سهم الارث دهند. در این صورت، ضرورتی به حضور مالک سهم الارث در جلسه فروش مال، وجود نخواهد داشت. شخص نماینده، برای فروش سهم اقدام می‌کند و اگر اختیار دریافت ثمن را نیز داشته باشد، مبلغ را از مشتری دریافت و آن را به موکل، پرداخت خواهد کرد. این روش، آسان‌ترین راه برای فروش سهم قانونی است، راهکاری که از صرف زمان بیش از اندازه، جلوگیری می‌کند.
توصیه ما
به شما پیشنهاد می‌دهیم از خدمات مشاوره‌ای کارشناسان حقوقی و وکیل ارث دادازما بهره مند شوید. با ثبت درخواست، می‌توانید سوالات مهم حقوقی خود را با کارشناسان مجرب مرجع تخصصی ارث به اشتراک بگذارید و در مقابل، راهکارهای قانونی را از آن‌ها دریافت کنید. برای ثبت درخواست، بر روی مشاوره حقوقی تلفنی بزنید. همچنین می‌توانید از خدمات تخصصی تنظیم عقود بهره مند شوید. این خدمات شامل تنظیم اوراق حقوقی با در نظر گرفتن انتظارات شما و شرایطی است که بیان می‌کنید. برای ثبت درخواست، بر روی تنظیم اوراق قضایی بزنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!