مالیات بر ارث مادر را می‌توان یکی از مباحث حقوقی پرکاربرد در حوزه مالیات‌های قانونی دانست. برای تقسیم ماترک متوفی، وراث، موظف به پرداخت مالیات بر ارث هستند. مالیات بر ارث به تمام اموال باقیمانده از مادر تعلق می‌گیرد به جز اموالی که به طور صریح و تحت عنوان معافیت مالیات ارث، از پرداخت مالیات، مستثنی شده‌اند.
مطابق متن قانون، وراث موظف هستند در زمان تعیین شده، به سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه کنند و با پرداخت مالیات بر ارث مادر ، دین خود را نسبت به دولت ادا کنند. ممکن است مورث، قبل از فوت، اموال خود را به هر یک از وراث، انتقال دهد. در این صورت به نظر می‌رسد مالیات بر ارث نسبت به اموال منتقل شده، تعلق نمی‌گیرد. اما در صورتی که اموال مادر، در زمان فوت، به نام او باشد و مالکیت آن، به شخص دیگری منتقل نشود، پرداخت مالیات بر ارث مادر با توجه به درصدهای تعیین شده توسط قانون گذار الزامی است.
نکات مقدماتی!
همانطور که در مباحث قبل نیز مطرح کردیم، قانون مالیات‌های مستقیم، میزان مالیات بر ارث را تعیین خواهد کرد. بنابراین برای محاسبه مالیات بر ارث مادر نیز مراجعه به قانون اخیر ضروری است. البته باید به این نکته مهم توجه داشت که قانون اخیر در چند سال گذشته، اصلاحاتی داشته است. در این اصلاحات، بعضی از مواد قانونی حذف شدند و البته در شیوه محاسبه میزان مالیات بر ارث نیز تجدید نظر شد.
قبل از آنکه بخواهیم متن قانون سابق و همچنین اصلاحات آن را بررسی کنیم باید این نکته را مد نظر قرار دهیم که علاوه بر متن اصلاحات، متن قانون سابق نیز همچنان قابل استناد است. به عبارت دیگر با تصویب اصلاحات قانون فوق در سال ۱۳۹۴، قانون سابق به طور کلی نسخ نشده است بلکه همچنان بخشی از وراث، ملزم به استفاده از متن این قانون خواهند بود. در ادامه به نکات هر یک از این قوانین، بیشتر اشاره می‌کنیم.
قوانین حاکم بر میزان مالیات بر ارث مادر !
تا قبل از اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۱۳۹۴ و اجرای آن در فروردین ماه سال ۱۳۹۵، کلیه وراث موظف بودند برای محاسبه میزان مالیات بر ارث و همچنین جزئیات مربوط به این مالیات، به قانون تصویب شده در سال ۱۳۶۶ مراجعه کنند. به عبارت دیگر متن قانون واحدی نسبت به اموال تمام متوفیان لازم الاجرا بود و وراث نیز با توجه به درصدهای معین در این قانون، مالیات را به دولت پرداخت می‌کردند.
از زمانی که اصلاحات قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۱۳۹۴ به تصویب رسید، ما شاهد دو متن قانونی در حوزه پرداخت مالیات بر ارث مادر هستیم. در حقیقت، قانون اصلاح شده تنها متوفیانی را در بر می‌گیرد که بعد از تاریخ ۹۵/۱/۱ فوت کرده‌اند. بنابراین برای اشخاص فوت شده قبل از تاریخ مذکور، مواد قانونی موجود در قانون اصلاح شده، کاربردی نخواهد داشت.
ویژگی‌های هر یک از قوانین در محاسبه مالیات بر ارث مادر
با توجه به اوصافی که بیان کردیم، تاریخ فوت مادر، تعیین کننده متن قانون خواهد بود. اما سوال مهمی که وجود دارد این است که هر یک از این قوانین، چه رویکردی را در محاسبه مالیات بر ارث، دنبال کرده‌اند و ویژگی آن‌ها چیست؟
در دو عنوان جداگانه، رویکرد این دو قانون را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
اصلاحات قانونی!
در متن اصلاحات قانونی، برای هر یک از اموال مادر، درصد خاصی به عنوان مالیات بر ارث مشخص شده است. به عنوان مثال در صورتی که وراث قصد داشته باشند مالیات بر ارث منزل مسکونی را به دولت پرداخت کنند، این مالیات، با توجه به درصد جداگانه و همچنین ارزش مال، محاسبه خواهد شد. در نتیجه ارزش سایر اموال، تاثیری در میزان این مالیات، نخواهد داشت.
علاوه بر این در صورتی که مالیات بر ارث مادر مشمول مقررات این اصلاحات باشد، الزامی به پرداخت مالیات بر ارث تمام اموال، در زمانی واحد، وجود نخواهد داشت. بنابراین وراث می‌توانند در هر زمان که قصد انتقال یا تقسیم مال خاصی را دارند، برای پرداخت مالیات مربوط به آن، به سازمان امور مالیاتی مراجعه کنند. البته قانون گذار در متن این قانون، مهلت یک ساله را برای وراث مادر در نظر گرفته است. به عبارت دیگر، در صورتی که وراث، حداکثر تا یک سال بعد از تاریخ فوت مادر، برای پرداخت مالیات اقدام کنند، از مزایای موجود در ماده ۲۶ قانون یاد شده، بهره مند می‌شوند.
قانون سابق!
رویکرد قانون گذار در متن قانون سابق، رویکردی کلی است. در متن این قانون، درصد جداگانه‌ای برای هر یک از اموال شخص فوت شده تعیین نشده است بلکه قانون گذار، با توجه به ارزش معاملاتی همه اموال، درصدهایی را برای هر یک از طبقات وراث در نظر گرفته است. بنابراین بر خلاف قانون اصلاح شده، در متن این قانون، نوع مال، تعیین کننده مالیات بر ارث مادر نخواهد بود بلکه درصد مالیات، از ارزش کل اموال کسر خواهد شد. قانون گذار برای وراثی که مشمول این قانون هستند، چنین مقرر کرده است که اگر حداکثر تا شش ماه بعد از فوت مورث خود برای پرداخت مالیات بر ارث اقدام نکنند، ملزم به پرداخت جریمه مالیات بر ارث خواهند بود. علاوه بر این، امکان تقسیم یا انتقال اموال، حتی به صورت جداگانه و نسبت به بعضی از آن‌ها، تا قبل از پرداخت این مالیات، وجود نخواهد داشت.
میزان مالیات بر ارث مادر !
با در نظر گرفتن مطالبی که بیان کردیم، در این قسمت از نوشتار خود، قصد داریم به درصدهای مالیات بر ارث مادر اشاره کنیم. این درصدها را با توجه به هر یک از قوانین، مورد بررسی قرار می‌دهیم.
قانون تصویب شده در سال ۱۳۶۶
در صورتی که ارزش اموال، حداکثر ۵ میلیون تومان باشد، وراث طبقه اول، ۵ درصد از این ارزش را به عنوان مالیات بر ارث، به دولت پرداخت می‌کنند. به همین ترتیب، میزان مالیات برای وراث حاضر در طبقات دوم و سوم، به ترتیب ۱۵ درصد و ۳۵ درصد است.
ممکن است ارزشی که توسط سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شود، مقادیری بین ۵ تا ۲۰ میلیون تومان باشد. در این صورت نیز به وراث طبقه اول، ۱۵ درصد، به وراث طبقه دوم، ۲۵ درصد و به وراث طبقه سوم نیز ۴۵ درصد مالیات بر ارث مادر تعلق خواهد گرفت. همچنین اگر ارزش کل اموال مادر، بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون تومان باشد، میزان مالیات برای طبقات اول، دوم و سوم، به ترتیب، ۲۵ درصد، ۳۵ درصد و ۵۵ درصد خواهد بود. به همین ترتیب، اگر ارزش اموال بیش از مبلغ ۵۰ میلیون تومان باشد، نسبت به وراث حاضر در طبقه اول، ۳۵ درصد، وراث طبقه دوم، ۴۵ درصد و وراث طبقه سوم نیز ۶۵ درصد مالیات بر ارث مادر در نظر گرفته می‌شود.
اصلاحات قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۱۳۹۴
- املاک: وراث طبقه اول: ۷/۵ درصد، وراث طبقه دوم: ۱۵ درصد، وراث طبقه سوم: ۳۰ درصد
- مالیات بر ارث وسایل نقلیه: وراث طبقه اول: ۲ درصد، وراث طبقه دوم: ۴ درصد، وراث طبقه سوم: ۸ درصد
- انواع سپرده و اوراق مشارکت و سود سهام: وراث طبقه اول: ۳ درصد، وراث طبقه دوم: ۶ درصد، وراث طبقه سوم: ۱۲ درصد
- سهام خارج از بورس: وراث طبقه اول: ۶ درصد، وراث طبقه دوم: ۱۲ درصد، وراث طبقه سوم: ۲۴ درصد
- سهام داخل در مورد اخیر: وراث طبقه اول: ۰/۵ درصد، وراث طبقه دوم: ۱ درصد، وراث طبقه سوم: ۲ درصد
- سایر اموال و حقوق مالی: وراث طبقه اول: ۱۰ درصد، وراث طبقه دوم: ۲۰ درصد، وراث طبقه سوم: ۴۰ درصد
- اموال موجود در خارج از کشور: وراث طبقه اول: ۱۰ درصد، وراث طبقه دوم: ۲۰ درصد، وراث طبقه سوم: ۴۰ درصد
اسناد کاربردی در زمینه ارث
مجموعه‌ای از اسناد اختصاصی وجود دارند که معمولا استفاده از آن‌ها به وراث شخص فوت شده توصیه می‌شود.
تعیین تکلیف اموال قبل از فوت
ممکن است مورث تصمیم بگیرد تمام یا بخشی از اموال خود را قبل از فوت به وراث انتقال دهد. بنابراین دیگر نیاز نیست تا وراث بعد از وفات، مالیات اموال منتقل شده را به اداره دارایی پرداخت کنند. در این صورت، سند زیر، می‌تواند مورد استفاده وراث قرار گیرد.
تقسیم بعد از وفات
در اکثر اوقات، وراث بعد از فوت تصمیم می‌گیرند که اموال را با توجه به میزان سهم تعیین شده در قانون بین خود تقسیم کنند. در این صورت، استفاده از سند زیر به آن‌ها توصیه می‌شود.
منتقل کردن سهم
با در نظر گرفتن ماده ۳۰ قانون مدنی، هر یک از وراث، حق قانونی نسبت به سهم الارث خود دارند و می‌توانند هر گونه تصرف مشروع و قانونی در آن انجام دهند. یکی از انواع رایج تصرفات، انتقال مال به شخص دیگر است. بنابراین ورثه می‌توانند با استفاده از سند زیر، سهم الارث خود را به وراث یا سایر افراد انتقال دهند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!