مالیات بر ارث زمین بایر نوعی مالیات بر ارث زمین است که با توجه به متن قانون مالیات‌های مستقیم محاسبه می‌شود. امروزه مالیات‌ها به یکی از منابع درآمدی برای دولت تبدیل شده‌اند. دولت برای توسعه کشور و اجرای برنامه‌های خود، انواع مالیات‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم را از مودیان مالیاتی دریافت می‌کند. مالیات بر ارث زمین بایر و سایر مالیات‌هایی که با محوریت ارث و میراث مطرح می‌شوند، از جمله مهم‌ترین مالیات‌هایی هستند که در متن قانون مالیات‌های مستقیم، به آن‌ها اشاره شده است. این مالیات، نوعی مالیات مستقیم است. به عبارت دیگر دولت، برای دریافت این مالیات، به صورت مستقیم اقدام می‌کند و در نتیجه معیار، تقدیم اظهارنامه از سوی مودیان مالیاتی است.
منظور زمین بایر چیست؟
مطابق ماده ۱ قانون نحوه واگذاری و احیای اراضی مصوب ۱۳۵۸ شورای انقلاب اسلامی ایران، منظور از اراضی بایر زمین‌هایی است که سابقه ساخته شدن ساختمان یا تاسیس موسسات در آن‌ها وجود ندارد.
علاوه بر این در بعضی از قوانین مربوط به اراضی غیر شهری، زمین بایر اینگونه تعریف شده است: «زمین بایر زمینی است که سابقه احیاء را داشته است اما به علت اعراض یا عدم بهره برداری بدون عذر موجه، مدت ۵ سال متوالی متروک مانده یا بماند.»
به تعریف دوم، در ماده ۴ قانون زمین شهری مصوب ۱۳۶۶ نیز اشاره شده است. مطابق این ماده: «اراضی بایر شهری زمین‌هایی هستند که سابقه عمران و احیاء داشته‌اند و به تدریج به حالت موات برگشته‌اند، اعم از آنکه مالک مشخصی داشته باشد یا مالک مشخصی نداشته باشد.»
مالیات بر ارث زمین بایر
همانطور که در مبحث مالیات بر ارث زمین مسکونی نیز بیان کردیم، بعد از فوت شخص، کلیه اموال او، به جز اموالی که مشمول معافیت مالیات ارث هستند، در جدول مالیات بر ارث قرار می‌گیرند. مالیات بر ارث زمین بایر نیز یکی از انواع مالیات‌های قانونی است که به وراث شخص فوت شده تعلق می‌گیرد. میزان درصدی که برای این نوع از زمین در نظر گرفته می‌شود، تابع ارزش معاملاتی و همچنین هر یک از طبقات وراث است. البته توجه داشته باشید که معیار اصلی در تعیین مالیات بر ارث زمین بایر ، متن قانون حاکم بر آن است. بنابراین ممکن است وراث دو شخص فوت شده حضور داشته باشند و میزان اموال آن‌ها نیز یکسان باشد، اما مشمول متون قانونی متفاوت باشند و در نتیجه میزان مالیات تعلق گرفته به آن‌ها نیز متغیر باشد.
متون قانونی حاکم بر مالیات بر ارث زمین بایر
در حال حاضر دو متن قانونی وجود دارد که میزان مالیات بر ارث زمین بایر ، بر اساس آن‌ها محاسبه می‌شود:
- قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال ۱۳۶۶
- اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۹۴
قانون اول برای متوفیانی کاربرد دارد که قبل از تاریخ ۱۳۹۵/۱/۱ فوت کرده‌اند. در مقابل، قانون اصلاح شده نیز توسط وراثی مورد استناد قرار می‌گیرد که مورثین خود را بعد از تاریخ ذکر شده از دست داده‌اند. معیار تعیین کردن درصدهای مالیاتی نیز در هر یک از متون قانونی متفاوت است. ملاک محاسبه مالیات در متن قانون قدیم، ارزش معاملاتی اموال در زمان فوت متوفی و همچنین طبقات وراث است. این در حالی است که در متن قانون جدید، ارزش اموال مورد توجه شخص قانون گذار نیست بلکه میزان مالیات، با در نظر گرفتن درصدهایی که توسط قانون گذار و برای هر یک از اموال تعیین شده است، محاسبه و دریافت می‌شود.
از کدام قانون استفاده کنیم؟!
به این نکته مهم توجه داشته باشید که شما حق انتخاب یکی از دو قانون اشاره شده را ندارید. همانطور که اشاره کردیم، قانون گذار، مشمولان هر یک از متون قانونی را مشخص کرده است. در نتیجه امکان انتخاب قانون حاکم توسط وراث یا حتی مراجع اداری و مالیاتی وجود ندارد.
هر یک از قوانین مالیاتی، مجموعه‌ای از شرایط را برای مالیات بر ارث زمین بایر در نظر گرفته‌اند. در نتیجه، این قوانین و میزان مالیاتی که برای زمین بایر تعیین شده است را بررسی می‌کنیم.
مالیات بر ارث زمین بایر در قانون تصویب شده در سال ۱۳۶۶
تا قبل از تصویب اصلاحات قانونی در سال ۱۳۹۴، کلیه وراث موظف بودند میزان مالیات بر ارث زمین بایر و سایر اموال شخص متوفی را با در نظر گرفتن متن این قانون محاسبه و به دولت پرداخت کنند. البته با توجه به رویکرد حاکم بر این قانون، به نظر می‌رسد اصلاح آن امری عاقلانه به نظر می‌رسید. به هر حال بسیاری از مودیان، برای فرار از مالیات بر ارث ، اقدامات لازم را انجام می‌دادند و در نتیجه میزان درآمد مورد انتظار دولت از بخش مالیات‌ها، تامین نمی‌شد.
یکی از مشکلاتی که در متن قانون سابق وجود داشت، در نظر گرفتن درصدهای مالیاتی، به میزان بالا برای اموال شخص فوت شده بود. در اکثر اوقات، میزان مالیاتی که وراث موظف به پرداخت آن بودند، به ۳۵ درصد نیز می‌رسید و در نتیجه اشخاص تلاش می‌کردند با تنظیم عقد صلح، از پرداخت مالیات بر ارث خودداری کنند.
با وجود آنکه بسیاری از اشخاص، مشمول قانون اصلاح شده در سال ۱۳۹۴ هستند، اما لازم است به ویژگی‌های قانون سابق نیز اشاره کنیم.
در متن قانون سابق، درصد مشخصی برای مالیات بر ارث زمین بایر و سایر اموال شخص فوت شده وجود ندارد. بنابراین وراث موظف هستند با در نظر گرفتن یک درصد کلی که برای تمام اموال تعیین شده است، مالیات بر ارث را محاسبه کنند. البته میزان درصدها با در نظر گرفتن هر یک از طبقات وراث متفاوت است.
همچنین مطابق این قانون، وراث موظف هستند ورقه اظهار خود را حداکثر تا شش ماه بعد از فوت متوفی، به اداره امور مالیاتی تقدیم کنند. در غیر این صورت، وراث متخلف، مشمول جریمه مالیات بر ارث خواهند بود.
مالیات بر ارث زمین بایر در قانون اصلاح شده در سال ۱۳۹۴
در این قانون، برای هر یک از اموال شخص فوت شده، به صورت جداگانه درصدهای مالیاتی تعیین شده است. بنابراین میزان مالیات بر ارث زمین بایر با در نظر گرفتن درصد خاص خود محاسبه می‌شود. علاوه بر این وراث موظف هستند حداکثر تا یک سال بعد از فوت متوفی، برای تقدیم ورقه اظهار، اقدام کنند. در غیر این صورت هزینه‌های کفن و دفن، واجبات عبادی و شرعی و سایر کسورات قانونی موضوع ماده ۲۶ قانون مالیات‌های مستقیم، از مالیات آن‌ها کسر نخواهد شد.
توجه داشته باشید که وراث می‌توانند مالیات بر ارث زمین بایر را تا قبل از تقسیم یا انتقال آن به خودشان یا اشخاص ثالث، به تاخیر اندازند. بنابراین بر خلاف متن قانون سابق، الزامی به پرداخت این مالیات تا قبل از دریافت گواهی حصر ورثه وجود ندارد. به عبارت دیگر در حال حاضر، به وراثی که مشمول قانون اصلاح شده در سال ۱۳۹۴ هستند، گواهی حصر ورثه بدون رعایت تشریفات خاصی تقدیم می‌شود. این در حالی است که مطابق متن قانون سابق، وراث موظف بودند مالیات بر ارث تمام اموال را به دولت پرداخت کنند و سپس برای دریافت گواهی اشاره شده، اقدامات لازم را انجام دهند.
میزان مالیات بر ارث زمین بایر
با در نظر گرفتن هر یک از متون قانونی، میزان مالیات بر ارث زمین بایر را بررسی می‌کنیم.
متن قانون سابق
همانطور که گفتیم، در متن قانون سابق، درصدهای کلی با در نظر گرفتن ارزش‌های معاملاتی تعیین شده است. با این وجود، بیشترین محدوده ارزشی که توسط این قانون در نظر گرفته می‌شود، ارزش بیشتر از ۵۰ میلیون تومان است و با در نظر گرفتن وضعیت ملک در ایران، به نظر می‌رسد مالیات بر ارث زمین بایر و سایر اموال شخص فوت شده نیز با توجه به همین ارزش، محاسبه می‌شود.
درصدهای مالیاتی که به این محدوده ارزشی تعلق دارد را بررسی می‌کنیم.
- طبقه اول وراث: ۳۵ درصد
- طبقه دوم وراث: ۴۵ درصد
- طبقه سوم وراث: ۶۵ درصد
متن قانون اصلاح شده
با در نظر گرفتن رویکرد قانون گذار، که برای هر یک از اموال شخص متوفی، درصد خاصی را در نظر گرفته است، میزان مالیات بر ارث زمین بایر با توجه به درصدهایی که در ادامه بیان می‌شود، محاسبه خواهد شد:
- طبقه اول وراث: ۷/۵ درصد
- طبقه دوم وراث: ۱۵ درصد
- طبقه سوم وراث: ۳۰ درصد
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!