تقسیم ارث پدری چگونه است ؟! این سوال، موضوع بسیاری از مشاوره‌های کاربران با مشاوران حقوقی دادازما است. تقسیم ارث پدر یکی از مهم‌ترین مباحث حقوقی در زمینه ارث است که به صورت تقسیم ارث توافقی یا تقسیم مبتنی بر متن قوانین، انجام می‌شود. با فوت شخص، ورثه می‌توانند برای تقسیم اموال اقدام کنند. البته توجه به ماده ۸۶۹ قانون مدنی و در نتیجه پرداخت دیون و حقوق موضوع این ماده، قبل از تقسیم الزامی است. بنابراین در این مطلب، احکام تقسیم ارث پدر و اقداماتی که ورثه ملزم به انجام آن‌ها قبل از تقسیم هستند را بررسی می‌کنیم.
مراجعه به اداره ثبت احوال
بر اساس متن ماده ۲۲ قانون ثبت احوال کشور، ورثه تقسیم ارث پدری وظیفه دارند وفات متوفی را به یکی از ادارات ثبت احوال کشور اطلاع دهند. همچنین اشخاصی که در ادامه بررسی می‌شوند، می‌توانند برای دریافت گواهی فوت اقدام کنند:
- نزدیک‌ترین خویشاوندان متوفی یا هر کسی که در موقع فوت او حضور داشته است. لازم به ذکر است به همراه داشتن مدارک شناسایی الزامی است.
- ماموران انتظامی متصدی یا صاحب مکانی که وفات در آنجا اتفاق افتاده است.
- متصدیان قبرستان‌ها
- مقاماتی که قضایی یا نظامی هستند.
- گروه‌هایی که به صورت امدادی مشغول ارائه خدمات هستند.
دریافت گواهی حصر ورثه
اولین اقدامی که قبل از تقسیم ارث پدری باید انجام شود، دریافت گواهی اشاره شده است. برای دریافت این گواهی، موظف هستید اقداماتی که در ادامه بیان می‌شود را به انجام رسانید:
- ابتدا به شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی مراجعه کنید و از شورا تقاضا کنید که فرم استشهادیه مخصوص این گواهی و همچنین برگ دادخواست دادگاه عمومی را به شما تقدیم کنند.
- سه تن از اشخاصی که ارتباط فامیلی با متوفی ندارند، وظیفه دارند فرم استشهادیه را تکمیل و امضاء کنند. با مراجعه به دفتر اسناد رسمی ، دفترخانه، امضاء این اشخاص را گواهی می‌کند.
- در مرحله سوم از دریافت گواهی مورد نیاز تقسیم ارث پدری ، یکی از وراث که با هدف دریافت گواهی مذکور اقدام می‌کند (خواهان)، دادخواست را تکمیل و امضاء می‌کند.
- در نهایت و بعد از طی شدن فرآیند قانونی، گواهی اشاره شده تنظیم و به ورثه تقدیم می‌شود.
دریافت گواهی مالیاتی
برای دریافت گواهی مالیات بر ارث قبل از تقسیم ارث پدر ، ورثه موظف هستند اقدامات زیر را به انجام رسانند:
- با در دست داشتن کپی استشهادیه، کپی گواهی فوت پدر و همچنین شناسنامه، کارت ملی و کپی تمام صفحات آن‌ها که مربوط به خودشان است، به حوزه مالیاتی مراجعه می‌کنند. با تقدیم این مدارک، اظهارنامه مالیات بر ارث تنظیم و به آن‌ها تقدیم خواهد شد.
- بعد از دریافت ورقه اظهار، نوبت به تکمیل آن می‌رسد. اطلاعاتی همچون نام تمام اموال منقول و غیر منقول که قابل فروش باشد و همچنین کپی اسناد مربوط به آن‌ها باید تهیه و علاوه بر ثبت در ورقه اظهار، به آن ضمیمه شود.
- ارائه مشخصات مربوط به حساب‌های بانکی و آدرس آن‌ها
- ارائه مشخصات سپرده‌های بانکی
- ضمیمه کردن کروکی منزل متوفی به این ورقه
- تقدیم ورقه به حوزه مالیاتی
طریقه تقسیم ارث پدری قبل از دریافت گواهی
قبل از بررسی این قسمت، باید به این نکته اشاره کنیم که شما به هیچ وجه نمی‌توانید از پرداخت مالیات خودداری کنید! البته در مطلب فرار از مالیات بر ارث اشاره کردیم که از طریق بعضی از راه‌ها، امکان عدم پرداخت مالیات وجود دارد اما اگر شخصی فوت کند، ورثه مطابق قانون، موظف به پرداخت مالیات هستند.
بعد از تقدیم اظهارنامه به حوزه مالیاتی، سازمان امور مالیاتی، اموال را بررسی می‌کند و سپس با تعیین میزان مالیات، فیش مالیاتی را به شما تحویل می‌دهد. در نهایت، شرایط تقسیم ارث پدر وابسته به پرداخت میزان مالیات تعلق گرفته به اموال او است. بعد از پرداخت مالیات مربوط به مال موضوع تقسیم، ورثه می‌توانند برای تقسیم ارث اقدام کنند.
تقسیم ارث پدر چگونه است ؟!
بعد از طی کردن فرآیند اشاره شده ورثه می‌توانند با اطلاع از روش تقسیم ارث پدر ، برای تقسیم مال یا اموال اقدام کنند. اشاره کردیم که ورثه می‌توانند یکی از راه‌های زیر را به عنوان نحوه تقسیم ارث پدر انتخاب کنند:
- تقسیم توافقی که با تنظیم تقسیم نامه ارث انجام می‌شود.
- تقسیم مبتنی بر متن قانون که یا از راه تنظیم ورقه تقسیم یا از طریق دادگاه انجام می‌شود.
توافقات ورثه، تعیین کننده میزان سهم آن‌ها است. با این وجود معمولا مشاهده می‌کنیم که وراث، متن قانون را مد نظر قرار می‌دهند. بنابراین در این مطلب نیز به سهم نزدیک‌ترین ورثه به پدر اشاره می‌کنیم.
تقسیم ارث پدر در قانون مدنی
قانون مدنی ایران اولین و مهم‌ترین قانونی است که به نحوه ی تقسیم ارث پدر اشاره کرده است. در متن این قانون، به انواع طبقات ورثه (طبقات اول، دوم و سوم) اشاره شده و میزان سهم آن‌ها در شرایط مختلف نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
البته در حال حاضر قانون امور حسبی نیز به نکاتی در خصوص جدول تقسیم ارث پدر اشاره کرده است. در نتیجه اگر بخواهیم متن تقسیم نامه‌ای را تنظیم کنیم، باید قوانین زیر را مد نظر داشته باشیم:
- قانون مدنی ایران مصوب ۱۳۰۷ شمسی
- قانون امور حسبی مصوب ۱۳۱۹ شمسی
نحوه تقسیم ارث از پدر با توجه به حضور وراث
با توجه به عنوان این نوشتار، مهم‌ترین ورثه متوفی در طبقه اول قرار می‌گیرند. افراد این طبقه به شرح زیر هستند:
- پدر و مادر متوفی، فرزندان متوفی
- نوه‌ها
- نبیره‌ها
در خصوص ورثه اشاره شده، به نکات زیر توجه داشته باشید:
- همسر به هر حال از اموال متوفی سهم می‌برد و فرقی ندارد که وراث، در کدام یک از طبقات حضور دارند. بنابراین در این فرض، اگر پدر فرزند داشته باشد، میزان سهم همسر یک هشتم خواهد بود. در غیر این صورت به میزان یک چهارم از اموال به همسر تعلق می‌گیرد. علاوه بر این اگر تعداد همسران متعدد باشد، میزان یک چهارم یا یک هشتم به طور مساوی بین هر یک از آن‌ها تقسیم خواهد شد.
- در صورت حضور هر یک از طبقات وراث، نوبت به سهم بردن وراث دیگر نمی‌رسد. بنابراین در صورتی که تنها یکی از ورثه در طبقه نخست حضور داشته باشد، نوبت به سهم بردن وراث طبقات دیگر نخواهد رسید.
- در نحوه تقسیم ارث از پدر ، به درجات وراث طبقه نخست نیز توجه کنید. تا زمانی که پدر و مادر و فرزندان حضور داشته باشند، سهمی به نوه تعلق نمی‌گیرد. با این وجود یک استثنا وجود دارد. در صورتی که تمام فرزندان متوفی قبل از وفات او از دنیا رفته باشند، اموال بین نوه‌ها و پدر و مادر (در صورت حضور) تقسیم خواهد شد.
- به طور معمول و در فرضی که پدر و مادر به همراه فرزندان متوفی حضور داشته باشند، به هر یک از اولیاء به میزان یک ششم سهم تعلق می‌گیرد. سپس باقیمانده اموال به نسبت پسر دو برابر دختر بین ورثه تقسیم خواهد شد. البته این فرض زمانی مطرح می‌شود که تمام ورثه طبقه اول حاضر باشند. بنابراین با در نظر گرفتن فروض مختلف، میزان سهم هر یک از ورثه نیز متفاوت خواهد بود.
پیشنهاد ما
شما می‌توانید تنظیم اوراق قضایی خود را به کارشناسان حقوقی ما بسپارید. مرجع تخصصی ارث آماده ارائه خدمات به کاربرانی است که قصد دارند اموال را به شیوه‌ای کاملا حقوقی و قانونی تقسیم کنند. برای بهره مندی از این خدمات بر روی لینک قبل بزنید.
همچنین شما می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی تیم دادازما استفاده کنید، سوالات و مباحث حقوقی خود را با این تیم در میان بگذارید و در مقابل پاسخ‌هایی دقیق را در جهت حل مسائل به دست آورید. برای بهره مندی از این خدمات نیز می‌توانید بر روی لینک مربوط به مشاوره بزنید.
«بر روی عکس زیر بزنید و نمونه عقد تقسیم را دریافت کنید.»
سلام من پدرم به رحمت خدا رفتند اما مادرم در قید حیات هستند. در یکی از مجلات مطالعه کردم که وسایل منزل (به جز جهاز مادرم)، باید بین ورثه تقسیم شود. می‌خواستم بدانم این موضوع درست است؟؟
وقت بخیر.
بله. اموالی که به مادر تعلق دارد و مالک آن‌ها، شخص متوفی نیست، باید به مادر تسلیم شود. اما اگر وسایل منزل توسط پدر خریداری شده است و مالکیت آن‌ها نیز به پدر تعلق دارد، می‌توانید برای تقسیم آن‌ها اقدام کنید.