یکی از مباحث حقوقی که امروزه توسط بسیاری از افراد به ویژه ورثه شخص فوت شده مطرح می‌شود، تقسیم ارث طبق وصیت نامه است. نگارش وصیت نامه توسط شخص فوت شده، یکی از راه‌های تعیین تکلیف نسبت به تقسیم ارث و بخشی از اموال او است. با نگارش این سند قانونی، ورثه موظف هستند اقدامات بعد از فوت را با در نظر گرفتن مفاد آن به انجام رسانند. البته تقسیم ارث بر اساس وصیت نامه تابع شرایطی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
ماهیت وصیت نامه
به طور کلی هر نوع نوشته یا سندی که توسط متوفی تنظیم و در آن، نسبت به اقدامات بعد از فوت، مطالبی بیان شود، به عنوان وصیت نامه مورد توجه قرار می‌گیرد. بدیهی است وصیت به اموال شخص فوت شده اختصاص ندارد و مورث می‌تواند در خصوص موضوعات دیگر نیز تعیین تکلیف کند. با این وجود آنچه موضوع تقسیم ارث و وصیت نامه است، اموالی است که بعد از فوت و کسر دیون، برای ورثه باقی می‌مانند.
از جمله امتیازاتی که وصیت برای موصی ایجاد می‌کند، امکان اصلاح این متن قانونی است. مورث می‌تواند تا زمانی که در قید حیات است، متن وصیت نامه را تغییر دهد یا با تغییر شیوه تنظیم آن، برای آن اعتبار بیشتری را ایجاد کند.
تقسیم اموال
بعد از کسر دیون و پرداخت کلیه واجبات مالی و عبادی شخص فوت شده، نوبت به تقسیم اموال او بین ورثه می‌رسد. تقسیم اموال متوفی ممکن است به صورت توافقی یا به صورت قانونی انجام شود. با تقسیم ارث توافقی در مطلب مربوط به آن آشنا شدیم و دانستیم که ورثه حق دارند سهم خود را با در نظر گرفتن مفاد قانون یا توافقات خودشان تعیین کنند. در نهایت نیز ورثه با تنظیم تقسیم نامه ارث ، سهم خود را از اموال شخص فوت شده مشخص می‌کنند.
ورثه موضوع تقسیم ارث در وصیت نامه
ورثه موضوع صلح نامه تقسیم ارث در ماده ۸۶۲ قانون مدنی ایران مورد اشاره قرار گرفته‌اند. با توجه به متن ماده ذکر شده، وراث متوفی در سه طبقه قرار می‌گیرند:
- طبقه اول: پدر، مادر و فرزندان متوفی به همراه نوه‌ها و نبیره‌ها
- طبقه دوم: جد و جده، برادر و خواهر متوفی و فرزندان آن‌ها
- طبقه سوم: عمو، عمه، خاله و دایی متوفی و فرزندان آن‌ها
البته برای هر یک از طبقات ورثه، درجاتی نیز تعیین شده است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم. توجه داشته باشید که در صورت حضور هر یک از ورثه حاضر در طبقات بالاتر، طبقات پایین‌تر از اموال متوفی سهم نمی‌برند. علاوه بر این با حضور هر یک از درجات، نوبت به درجات بعد نمی‌رسد مگر آنکه:
- ورثه شخص فوت شده تنها پسر عموی ابوینی و عموی ابی باشند. در این صورت پسر عمو سهم دارد اما عمو از اموال شخص فوت شده سهمی نمی‌برد.
- تنها پدر و مادر متوفی و نوه‌ها در قید حیات باشند و هیچ یک از فرزندان حضور نداشته باشند. در این صورت علاوه بر پدر و مادر متوفی، نوه‌ها نیز از اموال سهم می‌برند.
درجات طبقه اول در تقسیم ارث با وصیت نامه
- درجه اول: پدر، مادر، فرزندان متوفی
- درجه دوم: اولاد فرزندان (نوه‌ها)
- نبیره‌ها
درجات طبقه دوم در تقسیم ارث طبق وصیت نامه
- درجه اول: جد و جده، برادر و خواهر
- درجه دوم: پدر و مادر جد و جده و فرزندان برادر و خواهر
درجات طبقه سوم در تقسیم ارث طبق وصیت نامه
- درجه اول: عمو، عمه، خاله و دایی
- درجه دوم: فرزندان آن‌ها
تقسیم ارث طبق وصیت نامه
حال که از ماهیت وصیت نامه، تقسیم اموال و همچنین طبقات و درجات ورثه مطلع شدیم، این مبحث را بررسی می‌کنیم که آیا موصی می‌تواند در متن وصیت نامه، شیوه تقسیم اموال را تعیین کند؟ به عبارت دیگر آیا وراث موظف هستند تمام دستورات تعیین شده در متن وصیت نامه را مورد توجه قرار دهند؟
به طور کلی موصی می‌تواند تکلیف یک سوم از اموال خود را تعیین کند، به عنوان مثال فرض کنید یک سوم از اموال شخص فوت شده، یکی از خانه‌های او باشد. در این صورت او حق دارد شیوه تقسیم آن خانه را تعیین کند یا اصولا آن را با اهدافی که در نظر دارد، وقف کند یا به مراکز آموزشی اختصاص دهد. بنابراین ورثه نمی‌توانند نسبت به این وصیت بی‌اعتنا باشند و اگر متوفی در خصوص تقسیم یک سوم، شرایطی را بیان کرده باشد، ورثه وظیفه دارند تقسیم ارث طبق وصیت نامه را مد نظر قرار دهند.
در مقابل مشاهده می‌کنیم که بسیاری از اشخاص، نسبت به مازاد یک سوم نیز وصیت می‌کنند. فرض سابق را در نظر بگیرید. در صورتی که مورث علاوه بر یکی از خانه‌ها، تکلیف دو زمین دیگر را نیز مشخص کند، ورثه می‌توانند به این خواسته متوفی عمل نکنند. به عبارت دیگر نسبت به دو سوم از اموال باقیمانده، امکان تقسیم ارث طبق وصیت نامه وجود دارد اما این مساله تنها در صورتی قابل تحقق است که تمام وراث، حاضر به اجرای آن باشند. در غیر این صورت، با در نظر گرفتن متن قانون یا توافق وراث، اموال متوفی بین آن‌ها تقسیم خواهد شد.
پیشنهاد ما
همانطور که می‌دانید استفاده از خدمات متخصصان حقوقی و بهره مندی از تخصص آن‌ها می‌تواند در انجام اعمال حقوقی به بهترین شکل ممکن، موثر واقع شود. با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی می‌توانید از خدمات وکیل و کارشناسان حقوقی ما بهره مند شوید و مباحث حقوقی خود را با آن‌ها در میان بگذارید. برای استفاده از این خدمات، بر روی لینک قبل بزنید. همچنین شما می‌توانید تنظیم اوراق قضایی خود را به وکلای دادازما واگذار کنید و با دریافت سند تنظیم شده بدون نقص، به اهداف قانونی خود نزدیک‌تر شوید. برای بهره مندی از این خدمات نیز می‌توانید بر روی لینک قبل بزنید.
برای دریافت نمونه عقد تقسیم، بر روی عکس زیر بزنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!