مالیات بر ارث صندوق امانات یکی دیگر از انواع مالیات‌های قانونی است که وراث با توجه به متن قانون، آن را به دولت پرداخت می‌کنند. ممکن است شخصی در کنار سایر اموال خود، سرمایه‌ای را به عنوان امانت در یکی از صندوق‌های امانات اعم از دولتی یا خصوصی نگهداری کند. در این صورت سوالاتی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه بعد از فوت، تکلیف این اموال چیست؟ آیا دولت برای این دسته اموال نیز مالیاتی را تعیین کرده است؟ آیا برای استفاده از وجوه مربوطه، حتما باید مالیات بر ارث صندوق امانات پرداخت شود؟
پاسخ به این سوالات را در ادامه بیان خواهیم کرد.
منظور از مالیات بر ارث صندوق امانات چیست؟
همانطور که بیان کردیم، احتمال دارد شخصی قبل از فوت خود، اموالی را در صندوق امانات نگهداری کند. تا زمان مرگ نیز این اموال، توسط شخص، از صندوق خارج نشده است و در نتیجه همچنان توسط این نهادها نگهداری می‌شود. در این صورت، وراث علاوه بر اینکه ملزم به پرداخت مالیات بر ارث سایر اموال هستند، باید برای پرداخت مالیات بر ارث صندوق امانات بانک نیز اقدام کنند. بنابراین بحث مالیات بر ارث صندوق امانات با بحث مالیات بر ارث وجه نقد که در موسسات مالی نگهداری می‌شود، متفاوت است و پرداخت مربوط به هر یک از اموال مربوطه، الزامی خواهد بود.
قوانین حاکم بر مالیات بر ارث صندوق امانات!
بدیهی است مالیات بر ارث صندوق امانات بانک نیز مانند مالیات مربوط به سایر اموال متوفی، تابع قانون مالیات‌های مستقیم خواهد بود. البته نسبت به این مالیات، علاوه بر قانون تصویب شده در سال ۱۳۶۶، قانون اصلاح شده در سال ۱۳۹۴ نیز حکمفرما است. به عبارت دیگر در حال حاضر، دو متن قانونی وجود دارد که مقررات هر کدام، نسبت به برخی از وراث، لازم الاجرا خواهد بود. در حقیقت بعد از تصویب قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۹۴، بخشی از وراث، تحت حاکمیت این قانون در آمدند و در نتیجه در کنار قانون سابق، قانون دیگری نیز روی کار آمد.
با توجه به این توضیحات می‌توان چنین گفت که قانون سابق تنها برای متوفیانی کاربرد دارد که قبل از تاریخ ۹۵/۱/۱ فوت کرده باشند. در صورت فوت شخص بعد از تاریخ ذکر شده، احکام و مقررات موجود در قانون اصلاح شده، نسبت به اموال او، در نظر گرفته می‌شود.
فرق قانون سابق و قانون اصلاح شده!
با توجه به احکام هر یک از قوانین، میزان مالیات بر ارث صندوق امانات متفاوت خواهد بود. در حقیقت قانون گذار، در هر یک از متن‌های قانونی اخیر، شیوه خاصی را برای محاسبه این نوع مالیات در نظر گرفته است.
قانون تصویب شده در سال ۱۳۶۶
اگر به عنوان یکی از وراث، قصد داشته باشید مالیات بر ارث صندوق امانات بانک را با در نظر گرفتن متن قانون سابق، محاسبه کنید، توجه به ارزش تمام اموال، امری ضروری است. در واقع قانون گذار، در متن این قانون، درصد مشخصی را به عنوان مالیات بر ارث صندوق امانات بانک در نظر نگرفته است بلکه با مشخص کردن دو شاخصه، میزان مالیات بر ارث را به طور کلی مشخص می‌کند:
- ارزش کل اموال
- طبقات وراث
با در نظر گرفتن این دو شاخصه، درصدهای مالیات بر ارث، در متن قانون تنظیم شده در سال ۱۳۶۶، مشخص شده است. بنابراین وراثی که مشمول این قانون هستند، باید این درصدها را نسبت به کل اموال، در نظر گیرند. در فرض قانونی که در ادامه و بعد از بیان ویژگی قانون جدید بیان می‌کنیم، به این مورد اشاره خواهیم کرد.
قانون اصلاح شده در سال ۱۳۹۴
یکی از ابتکارات خردمندانه قانون گذار در متن قانون اصلاح شده، قرار دادن درصد برای هر یک از اموال شخص فوت شده است. در متن این قانون، معیار، محاسبه مالیات به صورت کلی نیست بلکه وراث، نسبت به هر یک از اموال، مالیاتی را به صورت جداگانه پرداخت خواهند کرد. بنابراین بر خلاف قانون سابق، در متن قانون اصلاح شده، برای مالیات بر ارث صندوق امانات بانک ، درصد خاصی پیش بینی شده است.
فرض قانونی!
فرض کنید وراث شخص فوت شده، مشمول قانون سابق هستند و در حال حاضر، قصد دارند مالیات بر ارث صندوق امانات بانک را به دولت پرداخت کنند. برای پرداخت این مالیات، به سازمان امور مالیاتی مراجعه می‌کنند اما سازمان، امکان پرداخت این مالیات را به صورت جداگانه، برای وراث فراهم نمی‌کند بلکه تنها زمانی اجازه دسترسی به اموال موجود در این صندوق‌ها را می‌دهد که وراث، مالیات بر ارث تمام اموال را با توجه به درصدهای کلی تعیین شده، پرداخت کنند. بنابراین سازمان، مالیات بر ارث منزل مسکونی، مالیات بر ارث آپارتمان، مالیات بر ارث وسایل نقلیه و غیره را علاوه بر مالیات بر ارث صندوق امانات بانک محاسبه می‌کند و بعد از دریافت مالیات تمام اموال، به وراث اجازه می‌دهد تا برای دریافت گواهی مربوطه، به شورای حل اختلاف، مراجعه کنند.
در متن اصلاحات چه طور؟!
با در نظر گرفتن همین فرض، در صورتی که وراث، مشمول قانون اصلاح شده باشند، امکان پرداخت مالیات بر ارث صندوق امانات بانک به صورت جدا از سایر اموال، برای وراث وجود خواهد داشت. به عبارت دیگر وراث می‌توانند مالیات مربوط به هر یک از اموال را به صورت جداگانه پرداخت کنند و در نتیجه به محاسبه مالیات به صورت کلی احتیاجی نیست.
توجه داشته باشید که تا زمانی که وراث مشمول قانون سابق، برای پرداخت مالیات تمام اموال، اقدام نکنند، امکان دریافت گواهی حصر ورثه توسط آن‌ها وجود نخواهد داشت. به همین دلیل، این مالیات، به مالیات بر ارث انحصار وراثت نیز مشهور است. این در حالی است که مطابق قانون اصلاح شده، گرفتن گواهی مربوطه، بدون پرداخت مالیات بر ارث نیز امکان پذیر است و در نتیجه وراث می‌توانند در زمانی که قصد انتقال یا تقسیم مالی را دارند، به سازمان امور مالیاتی مراجعه کنند و مالیات بر ارث آن مال را بپردازند.
میزان مالیات بر ارث صندوق امانات!
در این بخش از نوشتار خود، هر یک از متن قوانین را از نظر درصدهایی که برای صندوق امانات در نظر گرفته‌اند، مورد بررسی قرار می‌دهیم.
قانون سابق!
در این قانون، با توجه به معیارهای اشاره شده، درصدهایی تعیین شده است که تمام اموال متوفی را شامل می‌شوند. این درصدها، به شرح زیر هستند:
- ارزش اموال، حداکثر ۵ میلیون تومان: وراث طبقه اول: ۵ درصد، وراث طبقه دوم: ۱۵ درصد، وراث طبقه سوم: ۳۵ درصد
- ارزش اموال، حداقل ۵ میلیون تومان و حداکثر ۲۰ میلیون تومان: وراث طبقه اول: ۱۵ درصد، وراث طبقه دوم: ۲۵ درصد، وراث طبقه سوم: ۴۵ درصد
- ارزش اموال، حداقل ۲۰ میلیون تومان و حداکثر ۵۰ میلیون تومان: وراث طبقه اول: ۲۵ درصد، وراث طبقه دوم: ۳۵ درصد، وراث طبقه سوم: ۵۵ درصد
- ارزش اموال، بیشتر از ۵۰ میلیون تومان باشد: وراث طبقه اول: ۳۵ درصد، وراث طبقه دوم: ۴۵ درصد،وراث طبقه سوم: ۶۵ درصد
قانون اصلاح شده!
با توجه به نکاتی که بیان کردیم، درصد مالیات بر ارث صندوق امانات عبارت است از:
- طبقه اول وراث: ۱۰ درصد مالیات
- طبقه دوم وراث: ۲۰ درصد مالیات
- طبقه سوم وراث: ۴۰ درصد مالیات
اسناد تخصصی ارث
اسناد زیر توسط مرجع تخصصی ارث تنظیم شده‌اند. این اسناد رایج‌ترین نوشته‌های حقوقی هستند که توسط وراث تنظیم می‌شوند. توضیحات کلی هر یک از آن‌ها در ادامه بیان خواهد شد. با این وجود می‌توانید بر روی آیکون آن‌ها بزنید و توضیحات تفصیلی را نیز مطالعه کنید.
اخذ تصمیم برای اموال قبل از وفات
مورث می‌تواند قبل از آنکه فوت کند، اموال خود را به وراث انتقال دهد. در این صورت نه تنها مالیاتی در خصوص آن اموال دریافت نخواهد شد بلکه میزان سهم نیز با توجه به نظر مورث می‌تواند متغیر باشد.
تصمیم گیری بعد از فوت
بعد از تصفیه دیون متوفی، وراث می‌توانند اموال خالص از بدهی را بین خود تقسیم کنند. این تقسیم باید با در نظر گرفتن متن قانون انجام شود مگر آنکه وراث، با اطلاع از متن قانون، سهم کمتری را برای خود در نظر گیرند. سند زیر، با همین هدف تنظیم شده است.
تعیین تکلیف سهم الارث
ورثه می‌توانند تکلیف سهم الارث منتقل شده به آن‌ها را تعیین کنند. می‌توانند آن را برای خود حفظ کنند یا آنکه به سایر ورثه انتقال دهند. به هر حال استفاده از سند زیر، می‌تواند به شما در رسیدن به این هدف کمک کند.
مادر من، طلای خاله، مادربزرگ و پدرم، که برای جهزیه خواهرانم بوده‌اند را به همراه نقره های خانه، در صندوق امانات قرار داده‌اند.
الان که فوت کردند، برای این اموال نیز مالیاتی تعیین خواهد شد؟
وقت بخیر.
در پاسخ به سوال شما، مالیات بر ارث صندوق امانات به این دسته از اموال نیز تعلق می‌گیرند، مگر آنکه بتوانید مالکیت سایر افراد را نسبت به این اموال، به اثبات برسانید، که معمولا دشوار است و اداره دارایی، فرض را بر مالکیت متوفی می‌گذارد.