بعد از وفات اشخاص و پرداخت حقوق و دیونی که به اموال آن‌ها تعلق می‌گیرد، نوبت به تقسیم ارث می‌رسد. در آن زمان، هر یک از وراث شخص فوت شده، می‌توانند تقسیم نامه ارث را تنظیم کنند یا با مراجعه به مراجع قضایی، تقسیم ارث توسط دادگاه را به انجام رسانند. با این وجود تقسیم ارث محجور ، فرآیند دیگری را برای او به همراه دارد. این دسته از افراد، حق تصرف در اموال و حقوق قانونی خود را ندارند و در اکثر اوقات، با ولی یا قیم آن‌ها رو به رو هستیم.
محجورین
ماده ۱۲۰۷ قانون مدنی، محجورین را در سه دسته زیر قرار داده است:
- صغار (اشخاصی که بالغ نیستند.)
- اشخاص سفیه یا غیر رشید
- مجانین
صغار موضوع تقسیم ارث محجور
منظور از صغار، اشخاصی هستند که هنوز به سن بلوغ نرسیده‌اند. این سن، با در نظر گرفتن متن ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی برای دختران ایرانی، نه سال تمام قمری و برای پسران ایرانی، پانزده سال تمام قمری است. همچنین صغار به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- صغار ممیز
- صغار غیر ممیز
برای تشخیص ممیز از غیر ممیز معیار خاصی ارائه نشده است. منظور از صغار ممیز، اشخاصی هستند که ماهیت اقدامات حقوقی را نمی‌دانند اما می‌توانند سود را از زیان تشخیص دهند. اشخاص غیر ممیز، همین ویژگی را نیز ندارند. به هر حال در صورت اختلاف در ممیز یا غیر ممیز بودن، تشخیص آن، توسط مراجعه قضایی انجام می‌شود.
اشخاص غیر رشید موضوع تقسیم ارث محجور
اشخاص غیر رشید، آن دسته از محجورانی هستند که توانایی تصرف عقلانی در اموال خود را ندارند. به عبارت دیگر خوب را از بد و سود را از زیان تشخیص نمی‌دهند و ممکن است اقداماتی را انجام دهند که اشخاص متعارف، آن‌ها را به انجام نمی‌رسانند. بنابراین این دسته از اشخاص، توانایی اداره اموال خود را ندارند.
همچنین مطابق تبصره ۲ ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی، هیچ شخص بالغی نمی‌تواند در اموال خود تصرف کند مگر آنکه رشد او ثابت شده باشد. بنابراین اصل بر این است که شخص، در فاصله زمانی بین سن بلوغ و هجده سالگی، یک غیر رشید است و در نتیجه اقدامات مالی او باید زیر نظر سرپرست قانونی انجام شود. در نهایت، شخصی که به سن هجده سالگی می‌رسد، در حکم رشید است و عدم رشد او باید به اثبات برسد.
مجانین موضوع تقسیم ارث محجور
به کسی مجنون گفته می‌شود که فاقد قوه تعقل است. در نظام‌های حقوقی بسیاری از کشورهای دنیا، برای جنون، درجاتی را در نظر گرفته‌اند اما در نظام حقوقی ایران، هر درجه از جنون، حجر شخص را به همراه دارد. مجانین به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- مجانین دائمی
- مجانین ادواری (دوره‌ای)
منظور از جنون دائمی، فقدان عقل در یک شخص به صورت دائمی است و این مساله اختصاص به زمان خاصی ندارد. در مقابل، مجنون ادواری، در بعضی از زمان‌ها، دچار اختلالات ذهنی می‌شود، به عنوان مثال ممکن است شخصی به صورت ماهانه و به مدت یک هفته دچار جنون شود. به هر حال مجنون ادواری در زمان افاقه خود می‌تواند برای امضای عقد تقسیم اقدام کند. همچنین تشخیص جنون، توسط مراجع قضایی و با صدور قراری مبنی بر کارشناسی پزشکی قانونی انجام می‌شود.
تقسیم ارث محجور
در فرضی که در میان وراث شخص فوت شده، محجوری حضور دارد، تقسیم اموال با حضور ولی یا قیم انجام خواهد شد، اما تکلیف تقسیم ارث محجور چیست؟ اگر متوفی، محجور باشد، چگونه می‌توان اموال او را تقسیم کرد؟
به طور کلی تقسیم اموال محجور نیز زیر نظر قیم یا ولی و با توجه قوانین حاکم بر ارث انجام می‌شود. در حقیقت تا زمانی که انحصار ورثه محجور انجام نشده است، سرپرست قانونی موظف است به عنوان امین، از اموال محجور محافظت کند و نگذارد که سایر ورثه، در آن دخل و تصرف داشته باشند. بدیهی است حضور سرپرست قانونی برای تقسیم اموال ضروری است و دادگاه خانواده نیز به عنوان مرجع قضایی صالح، بر تقسیم ارث محجور ، نظارت خواهد داشت.
وضعیت وصایا
آیا اجرای وصایای محجور توسط سرپرست قانونی الزامی است؟ در این مطلب اشاره کردیم که محجورین، حق تصرف به صورت مستقل، در اموال خود را ندارند. حال با توجه به وضعیت این دسته از اشخاص، آیا نگارش وصیت نامه تقسیم ارث توسط آن‌ها امکان پذیر است؟
پاسخ منفی است. محجور نمی‌تواند متنی را تنظیم و در آن، شخصی را به عنوان ذی نفع تعیین کند. در واقع ماهیت وصایا، ایجاد تعهد به انجام کار یا حتی انتقال مالکیت اموال به شخص دیگری است و این مساله، نیازمند وجود ویژگی‌هایی در شخص تنظیم کننده است.
پیشنهاد ما
شما می‌توانید تنظیم اختصاصی عقود خود را به تیم متخصص ما بسپارید. برای بهره مندی از این خدمات، بر روی تنظیم اوراق قضایی بزنید. همچنین می‌توانید از خدمات مشاوره‌ای تیم حقوقی ما بهره مند شوید. برای استفاده از این خدمات نیز بر روی مشاوره حقوقی تلفنی بزنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!