تقسیم ارث مرد یکی دیگر از موضوعات مهم زیر مجموعه تقسیم ارث است. بعد از فوت شخص، اموال باقیمانده از او به ورثه تعلق می‌گیرند. البته قانون گذار، تقسیم این دسته از اموال را تنها در صورتی امکان پذیر دانسته است که ابتدا دیون و حقوق مربوط به اموال متوفی در نظر گرفته شود.
حالت‌ها و شرایط متفاوتی را می‌توان در خصوص تقسیم ارث مرد در نظر گرفت. مرد ممکن است فرزند یا پدر شخص دیگری باشد. فروض مربوط به این دو حالت را بیان می‌کنیم. همچنین در مطلب امروز، تقسیم ارث مرد بدون فرزند ، تقسیم ارث مرد دو زنه ، تقسیم ارث مرد مجرد و غیره را بررسی خواهیم کرد. در واقع هر کدام از این موارد، احکام جداگانه‌ای را به همراه دارند و ضروری است که مورد توجه قرار گیرند.
از طرف دیگر قانون مدنی، وراث را در سه طبقه قرار داده است که لازم است به این اشخاص نیز اشاره کنیم. البته تمام وراث در این سه طبقه قرار نمی‌گیرند، به عنوان مثال مشاهده می‌کنیم که همسر از اموال متوفی سهم خواهد داشت اما قانون گذار، او را در طبقات وراث قرار نداده است.
مفهوم ارث
با فوت شخص، برای اموال، یک شخصیت حقوقی ایجاد می‌شود و تا زمانی که دیون و حقوق مربوط به آن‌ها پرداخت نشوند، شخصیت حقوقی از بین نخواهد رفت. دیون مربوط به تقسیم ارث مرد در ماده ۸۶۹ قانون مدنی مورد توجه قرار گرفته است. مطابق این ماده: «حقوق و دیونی که به اموال متوفی تعلق می‌گیرند و باید قبل از تقسیم اموال، ادا شوند، به شرح زیر هستند:
- قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق است به اعیان ترکه، مثل عینی که متعلق رهن است.
- دیون و واجبات مالی متوفی
- وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیادتر از آن با اجازه آن‌ها»
بنابراین مفاد ماده ۸۶۹ باید قبل از تنظیم صلح نامه تقسیم ارث مورد توجه قرار گیرد. همچنین ماده ۸۷۰ قانون مدنی اشاره می‌کند که حقوق تعیین شده در ماده قبل باید به همان ترتیب، تادیه و سپس باقیمانده آن، بین وراث تقسیم شود.
طبقات وراث
ورثه شخص فوت شده با در نظر گرفتن نسب، به سه طبقه تقسیم می‌شوند. البته همسر یکی از اشخاصی است که به واسطه رابطه سببی از متوفی سهم خواهد داشت و در نتیجه قانون گذار، او را در طبقات وراث موضوع ماده ۸۶۲ قانون مدنی قرار نداده است.
وراث طبقه اول
- درجه اول: پدر، مادر و فرزندان متوفی
- درجه دوم: نوه‌ها
- درجه سوم: نبیره‌ها
وراث طبقه دوم
- درجه اول: برادران و خواهران متوفی، اجداد
- درجه دوم: فرزندان آن‌ها
وراث طبقه سوم
- درجه اول: عمو، عمه، خاله، دایی
- درجه دوم: فرزندان آن‌ها
نکات مهم مربوط به وراث
- با حضور وراث در هر یک از طبقات، نوبت به سهم بردن سایر وراث نمی‌رسد. بنابراین در صورتی که حداقل یکی از ورثه در طبقه اول حضور داشته باشند، ورثه حاضر درطبقات دوم و سوم از اموال متوفی سهمی نخواهند داشت.
- در هر یک از طبقات اشاره شده، درجاتی تعیین شده است. مهم‌ترین دلیل تعیین درجه توسط قانون گذار، اولویت در دریافت سهم الارث است. بنابراین با حضور ورثه درجات اول، نوبت به سهم بردن وراث حاضر در درجات دوم و سوم نمی‌رسد.
- اشاره کردیم که همسر در این طبقات قرار نگرفته است اما به هر حال از اموال متوفی سهم خواهد داشت.
- مرد نمی‌تواند قبل از فوت خود به وسیله عقد جداگانه یا حتی وصیت نامه تقسیم ارث ، یکی از ورثه را از ارث محروم کند.
- مطابق متن ماده ۸۷۵ قانون مدنی، شرط ارث بردن، زنده بودن در حین فوت مورث است. بنابراین ورثه یا قائم مقام آن‌ها، تنها در صورتی موضوع تقسیم ارث مرد قرار می‌گیرند که بعد از او فوت کرده باشند یا در زمان فوت او حاضر باشند.
- فرزند خوانده از اموال متوفی سهمی نخواهد داشت.
فروض تقسیم ارث مرد
اشاره کردیم که موضوع مطلب امروز، فروض متعددی دارد که در این قسمت، آن‌ها را بیان می‌کنیم. این فروض به شرح زیر هستند:
- تقسیم ارث مرد مجرد
- تقسیم ارث مرد متاهل
مورد دوم نیز به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- تقسیم ارث مردی که فرزند ندارد.
- تقسیم ارث مردی که فرزند دارد.
هر کدام از این موارد را بررسی می‌کنیم. البته به دلیل کاربرد کمتر طبقه سوم نسبت به سایر طبقات و همچنین مفصل بودن مباحث مربوط به آن، نکات حاکم بر طبقات اول و دوم را ذکر خواهیم کرد.
تقسیم ارث مرد مجرد
- در صورتی که مرد، همسری نداشته باشد، پدر و مادر او از اموال باقیمانده سهم خواهند داشت. در صورتی که تنها یکی از آن‌ها در قید حیات باشند، تمام اموال به شخص زنده تعلق می‌گیرد. در غیر این صورت، یک ششم به مادر تعلق می‌گیرد. البته میزان یک ششم در فرضی است که مادر حاجب داشته باشد. بنابراین در صورت فقدان حاجب، به میزان یک سوم از اموال، به او تعلق می‌گیرد. در هر دو صورت، پدر باقیمانده اموال را دریافت می‌کند.
- در صورت عدم حضور ورثه طبقه اول، تقسیم ارث مرد مجرد بین ورثه حاضر در طبقه دوم انجام خواهد شد. اگر هر یک از اجداد یا اخوه (برادر و خواهر) به تنهایی حضور داشته باشند، کل اموال به شخص حاضر تعلق خواهد گرفت.
- در صورتی که جد و جده ابی (پدری) بین وراث حضور داشته باشند، جد دو برابر جده سهم خواهد داشت. سهم جد و جده امی (مادری)، با یکدیگر مساوی خواهد بود.
- در صورتی که یکی از اجداد ابی یا هر دو به همراه یکی از اجداد امی یا هر دو حضور داشته باشند، دو سوم از اموال به نسبت جد ابی دو برابر جده ابی، به آن‌ها تعلق می‌گیرد. سپس باقیمانده (یک سوم)، بین اجداد امی به نسبت مساوی تقسیم خواهد شد.
ادامه مبحث تقسیم ارث مرد مجرد
- در صورتی که متوفی تنها یک برادر یا یک خواهر داشته باشد، اموال، به او تعلق خواهد داشت. در فرض تعدد برادران و عدم حضور خواهر یا تعدد خواهران و عدم حضور برادر، اموال به صورت مساوی بین آن‌ها تقسیم خواهد شد.
- در فرض حضور اخوه ابی در کنار اخوه ابوینی، تنها اخوه ابوینی از تقسیم ارث مرد مجرد سهم خواهند داشت.
- سهام اخوه ابی یا ابوینی، به نسبت پسر دو برابر دختر خواهد بود.
- این میزان سهام در خصوص اخوه امی، به نسبت مساوی است.
- در فرض جمع بین اخوه ابوینی یا ابی و چند اخوه امی، به میزان یک سوم از اموال، به اخوه امی تقدیم می‌شود. سپس باقیمانده اموال، بین سایر افراد تقسیم خواهد شد.
- در فرض قبل، اگر تنها یک برادر یا یک خواهر امی حضور داشته باشد، میزان سهم خواهر یا برادر امی، یک ششم خواهد بود.
- در صورت جمع اجداد و اخوه، یک سوم سهم اجداد و اخوه امی خواهد بود که باید به نسبت مساوی بین آن‌ها تقسیم شود. در غیر این صورت (فرض حضور اجداد و اخوه ابی یا ابوینی)، اموال به نسبت دو به یک تقسیم خواهد شد.
- در فرض دوم از مورد شماره هفت، اگر یک خواهر یا برادر امی حضور داشته باشد، یک ششم از اموال متوفی به او تعلق می‌گیرد.
تقسیم ارث مرد متاهل
نسبت به این دسته از افراد نیز احکام بالا لازم الاجرا است. البته موارد زیر نیز باید در خصوص زن و فرزندان مورد توجه قرار گیرد:
- تقسیم ارث مرد بدون فرزند بین همسر او و سایر وراث حاضر در طبقات سه گانه انجام خواهد شد.
- در صورت حضور فرزندان، اموال، بین آن‌ها، پدر و مادر و همسر متوفی تقسیم خواهد شد و نوبت به سهم بردن سایر وراث، نمی‌رسد.
- در صورت حضور ابوین (پدر و مادر) و یک دختر، به هر یک از ابوین، یک ششم تعلق می‌گیرد. سپس سه ششم به دختر تعلق می‌گیرد. همچنین در فرضی که مادر حاجب نداشته باشد، یک ششم باقیمانده از اموال به او رد می‌شود. در غیر این صورت، یک ششم به او تعلق نمی‌گیرد.
- در صورت حضور یکی از ابوین و یک دختر، یک ششم به مادر یا پدر حاضر و سه ششم نیز سهم دختر خواهد بود. همچنین دو ششم باقیمانده نیز به وراث رد خواهد شد.
- ممکن است تقسیم ارث مرد بین چند دختر و ابوین انجام شود. در این صورت به هر یک از ابوین، به میزان یک ششم از اموال تعلق می‌گیرد و باقیمانده نیز به نسبت مساوی بین دختران تقسیم خواهد شد.
- در فرض حضور چند دختر و یکی از ابوین، یک ششم به پدر یا مادر و چهار ششم نیز به دختران تعلق می‌گیرد. یک ششم باقیمانده نیز به وراث رد خواهد شد.
- در صورتی که تقسیم ارث مرد بین ابوین یا یکی از آن‌ها و یک یا چند فرزند پسر انجام شود، یک ششم به هر یک از ابوین تعلق می‌گیرد. سپس باقیمانده به پسران تعلق خواهد گرفت. این فرض در موردی که ابوین در کنار فرزندان پسر و دختر قرار می‌گیرند نیز قابل اجرا است.
تقسیم ارث مرد دو زنه
بسیاری از افراد گمان می‌کنند با حضور چند همسر، میزان سهم بیشتری به همسران تعلق می‌گیرد. این در حالی است که قضیه با آنچه تصور می‌شود، متفاوت است. به طور کلی سهم همسر در حالات متفاوت، به شرح زیر است:
- در صورتی که متوفی فرزند نداشته باشد، میزان سهم همسر، یک چهارم خواهد بود.
- در فرضی که متوفی فرزند دارد (چه از همسر اول و چه از همسر دوم)، میزان سهم الارثی که به زن تعلق می‌گیرد، یک هشتم خواهد بود.
- توجه داشته باشید که در تقسیم ارث مرد دو زنه یا مردی که بیش از دو زن دارد، میزان یک چهارم یا یک هشتم اشاره شده در بالا، به نسبت مساوی بین آن‌ها تقسیم خواهد شد. اشاره کردیم که تفاوتی ندارد که فرزند، از چه کسی متولد شده باشد.
پیشنهاد ما
تقسیم اموال بین ورثه شخص فوت شده، معمولا به صورت تقسیم ارث توافقی یا تقسیم ارث قانونی انجام می‌شود. به عبارت دیگر ممکن است ورثه با تنظیم تقسیم نامه ارث ، توافق یا متن قانون را مورد توجه قرار دهند و اموال را به یکدیگر انتقال دهند.
بنابراین شما به عنوان یکی از وراث متوفی، می‌توانید سند اشاره شده را تنظیم و قبل از تقسیم ارث توسط دادگاه و احتمال به وجود آمدن اختلافات احتمالی بین وراث، اموال را بین خود تقسیم کنید. برای سپردن وظیفه تنظیم این سند به کارشناسان حقوقی دادازما، می‌توانید درخواست خود را در صفحه تنظیم اوراق قضایی به ثبت رسانید. همچنین شما می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی تیم حقوقی ما بهره مند شوید و از این طریق، سوالات حقوقی در زمینه ارث و وصیت را مطرح کنید. برای استفاده از این خدمات نیز می‌توانید بر روی لینک آبی رنگ قبل بزنید.
دریافت نمونه اسناد
شما می‌توانید با در نظر گرفتن توضیحاتی که در ادامه بیان می‌شود، نمونه عقد مناسب خود را دریافت کنید. بنابراین با توجه به هر یک از توضیحات، بر روی عکس مربوط به آن‌ها بزنید.
در صورتی که می‌خواهید قبل از فوت، برای تقسیم اموال اقدام کنید، سند زیر را دریافت کنید.
اگر انحصار وراثت را انجام داده‌اید و می‌خواهید اموال را با در نظر گرفتن متن قانون یا توافق، بین خود تقسیم کنید، بر روی عکس زیر بزنید.
همچنین در فرضی که سهم الارث خود را دریافت کرده‌اید و تصمیم دارید آن را به سایر اشخاص انتقال دهید، بر روی عکس زیر بزنید و نمونه عقد مناسب برای این اقدام را دریافت کنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!