یکی از خویشاوندانی که در دسته وراث اشخاص فوت شده قرار می‌گیرد، همسر است. در حال حاضر علاوه بر وراث موضوع ماده ۸۶۲، همسر نیز از اموال متوفی سهم خواهد داشت. به همین دلیل است که مبحث تقسیم ارث همسر را موضوع مطلب امروز خود قرار دادیم.
بعد از فوت متوفی و تادیه دیون و حقوق او، نوبت به تقسیم ارث می‌رسد. در هنگام تقسیم اموال نیز ممکن است وراث متعددی حضور داشته باشند و هر یک بخواهند سهم خود را دریافت کنند. بنابراین در این نوشتار، به حقوقی که قبل از تقسیم ارث همسر مورد توجه قرار می‌گیرند، اشاره می‌کنیم. سپس طبقات وراث و نکات مهم مربوط به آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
حقوق و دیون
قانون گذار، مجموعه‌ای از حقوق و دیون را برای اموال شخص فوت شده در نظر گرفته است. این موارد در ماده ۸۶۹ قانون امور حسبی بیان شده‌اند. بنابراین هر یک را به ترتیب ذکر می‌کنیم.
تجهیز میت
هزینه‌های مربوط به کفن و دفن متوفی، خریداری قبر، شست و شوی میت، تشییع و غیره باید در اولویت پرداخت از طریق اموال شخص فوت شده قرار گیرد. البته معمولا هزینه‌های اضافی همچون هزینه قاری، هزینه ناهار یا شام و غیره از اموال متوفی دریافت نمی‌شود مگر آنکه وراث، طلبکاران و سایر صاحبان منافع، از پرداخت این مبالغ، رضایت داشته باشند.
حقوق تعلق گرفته به اعیان
مصداق اصلی این دسته از حقوق، حق رهنی است که یک شخص، نسبت به عین معین دارد. همچنین در بسیاری از اوقات مشاهده می‌کنیم که اشخاص، مال غیر منقول خود را موضوع ضمانت قرار می‌دهند. در چنین مواردی نیز به اموال متوفی مراجعه خواهد شد. همچنین در صورتی که مالی توسط متوفی غصب شده باشد یا به دلیل تلف مال، مالک بخواهد برای دریافت بدل آن اقدام کند، امکان مراجعه به اموال شخص فوت شده وجود خواهد داشت.
تعهدات متوفی
کلیه تعهدات متوفی که ارتباطی به اموال ندارند و به عهده او بوده‌اند، باید ایفا شوند. در غیر این صورت امکان تقسیم ارث همسر وجود نخواهد داشت. تعهد ممکن است پرداخت پول یا حتی مهیا کردن شرایط خاصی برای شخص متعهد له باشد. به هر حال این تعهدات نیز قبل از تقسیم اموال، انجام می‌شوند.
وصایا
متوفی حق دارد به میزان یک سوم از اموال خود را وصیت کند. این وصایا ممکن است انجام تعهد نسبت به شخصی یا انتقال مال به فردی باشد. بسیاری از حقوقدانان ایران نیز معتقد هستند که اجرای وصایای ناظر بر انجام تعهد، نیازی به اجازه شخص متعهد له ندارد. این در حالی است که برای تملیک مال، حتما باید قبول متعهد له وجود داشته باشد. این مساله، به دلیل اهمیت ایجاب و قبول در عقود تملیکی است.
مالیات
تقسیم ارث همسر باید بعد از پرداخت مالیات بر ارث انجام شود. در غیر این صورت، تقسیم ارث قانونی یا تقسیم ارث توافقی ، امکان پذیر نخواهد بود.
توجه داشته باشید که ماده ۸۷۰، وراث را موظف دانسته است تا حقوق بالا را به ترتیب تادیه کنند. در نهایت اگر مالی باقی ماند، تقسیم ارث همسر نیز انجام می‌شود.
نحوه تقسیم ارث همسر
در این مطلب، قصد نداریم به جزئیات هر یک از طبقات موضوع ماده ۸۶۲ قانون مدنی اشاره کنیم. مخاطبان این صفحه همسران هستند و ما نیز نکات مربوط به این افراد را بررسی می‌کنیم. البته بیان کلیاتی در خصوص طبقات وراث نیز بسیار مفید خواهد بود.
وراث طبقه اول موضوع تقسیم ارث همسر
- وراث درجه اول: والدین متوفی، فرزندان او
- ورثه حاضر در درجه دوم: نوه‌ها
- وراث درجه سوم: نبیره‌ها
وراث طبقه دوم موضوع تقسیم ارث همسر
- درجه اول: برادران و خواهران متوفی، اجداد
- درجه دوم: فرزندان آن‌ها
وراث طبقه سوم موضوع تقسیم ارث همسر
- درجه اول: عمو، عمه، خاله، دایی
- درجه دوم: فرزندان آن‌ها
به نکاتی که در قانون تقسیم ارث همسر و در خصوص هر یک از ورثه اشاره شده است، توجه داشته باشید:
- این نکته را بیان کردیم که همسر در هیچ یک از طبقات قرار نمی‌گیرد. در حقیقت همسر به هر حال از اموال شخص فوت شده سهم خواهد داشت. به همین دلیل نیز در طبقات وراث، به او اشاره‌ای نشده است.
- توجه کنید که طبقات بالاتر نسبت به طبقات پایین‌تر، اولویت دارند. بنابراین در فرضی که وراث طبقه اول حضور داشته باشند، وراث حاضر در سایر طبقات، سهمی نخواهند داشت.
- نحوه تقسیم ارث همسر با توجه به وراث حاضر در هر یک از طبقات، متفاوت خواهد بود. همچنین اگر درجات اول حاضر در طبقات حضور داشته باشند، نوبت به درجات بعد نمی‌رسد. بنابراین اگر فرزندان متوفی در قید حیات باشند، نوه‌ها سهمی از اموال نخواهند داشت. در این خصوص، استثنائاتی وجود دارد که می‌توانید با مطالعه مطلب تقسیم ارث پدر بزرگ ، از آن‌ها مطلع شوید.
نحوه تقسیم ارث همسر
میزان سهمی که به همسر تعلق می‌گیرد، با در نظر گرفتن حضور یا عدم حضور فرزندان، متفاوت است. همچنین جنسیت شخص فوت شده و شخصی که اکنون در قید حیات است، در تعیین میزان سهم، اهمیت دارد.
سهم همسر در فرض حضور فرزند
بعد از فوت متوفی و در فرض حضور فرزند، به میزان یک چهارم از اموال، به زوج تعلق می‌گیرد. فرقی ندارد که فرزند، حاصل از ازدواج اول یا دوم متوفی باشد. به هر حال، میزان سهم، همان است که به آن اشاره کردیم. همچنین در فرضی که زوج فوت کند و زوجه حضور داشته باشد، میزان سهم او، یک هشتم خواهد بود. در این صورت نیز فرقی ندارد که فرزند حاصل از ازدواج اول یا دوم متوفی باشد.
سهم همسر در فرض عدم حضور فرزند
در صورتی که فرزندی حضور نداشته باشد، سهم همسر از زن فوت شده، یک دوم از اموال خواهد بود. همچنین اگر زنی وجود داشته باشد که شوهر خود را از دست داده است، در فرض عدم حضور فرزند، میزان سهم او، یک چهارم خواهد بود. توجه داشته باشید که تقسیم ارث بین دو همسر ، شیوه جداگانه‌ای خواهد داشت.
تقسیم ارث بین دو همسر
مطابق فقه امامیه و قانون مدنی ایران، زوجه نمی‌تواند در زمان واحد، دو همسر داشته باشد. این در حالی است که زوج می‌تواند حداکثر چهار همسر دائم را برای خود اختیار کند. به هر حال در فرضی که مردی چند همسر داشته باشد، میزان یک چهارم یا یک هشتم، به صورت مساوی، بین آن‌ها تقسیم خواهد شد. بنابراین چنین نیست که به هر یک از آن‌ها، میزان سهم جداگانه‌ای تعلق گیرد.
حقوقدانان توصیه می‌کنند!
برای تقسیم اموال، می‌توانید تنظیم تقسیم نامه ارث خود را به ما بسپارید. برای ثبت درخواست نگارش عقد، بر روی تنظیم اوراق قضایی بزنید. همچنین می‌توانید از خدمات مشاوره‌ای تیم حقوقی ما بهره مند شوید. برای استفاده از این خدمات، بر روی مشاوره حقوقی تلفنی بزنید.
عقود کاربردی در اختیار شما
در این قسمت از مطلب، به عقودی اشاره شده است که با توجه به نیازهای اغلب کاربران دادازما، تنظیم شده و در اختیار شما قرار گرفته است. ابتدا توضیحات مربوط به هر یک از اسناد را مطالعه کنید. سپس با در نظر گرفتن وضعیت خود، عقد مناسب را دریافت کنید.
در صورتی که تصمیم دارید برای تقسیم ارث در زمان حیات اقدام کنید، سند زیر دقیقا مناسب شما است.
اگر مراحل انحصار وراثت انجام شده است و قصد دارید اقدامات بعد از انحصار وراثت مانند تقسیم اموال را انجام دهید، می‌توانید از سند زیر استفاده کنید.
اگر قصد دارید برای انتقال سهم الارث خود به سایر اشخاص اقدام کنید، دریافت عقد زیر را به شما توصیه می‌کنیم. انتقال مال شما از طریق سند زیر، ممکن است با دریافت عوض یا بدون دریافت آن، انجام شود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!