اقدامات حقوقی که باید بعد از فوت متوفی انجام شود، با در نظر گرفتن مقطع زمانی و هدفی که وراث یا سایر صاحبان منفعت دارند، متفاوت است. با این وجود، یکی از مهم‌ترین این اقدامات که می‌تواند مقدمه انجام سایر اقدامات حقوقی باشد، طی کردن مراحل انحصار وراثت است. انحصار وراثت ، تشکیل شده از مجموعه‌ای از مراحل است. این مراحل باید به وسیله وراث یا صاحبان منفعت و به شیوه‌ای دقیق انجام شود به طوری که در نهایت، بتوان سند انحصار وراثت را از مرجع صالح دریافت کرد.
در مطلب امروز دادازما، مراحل انجام انحصار وراثت را با در نظر گرفتن عرف حقوقی موجود، بررسی می‌کنیم. باید دانست که اطلاع از مراحل دریافت انحصار وراثت ، نه تنها می‌تواند در صرفه جویی زمان موثر باشد بلکه از بروز اختلافات احتمالی میان ورثه جلوگیری می‌کند. بنابراین مطلب امروز را با دقت دنبال کنید.
اهمیت اطلاع از مراحل قانونی انحصار وراثت
قبل از بررسی هر یک از مراحل انحصار وراثت به ترتیب ، ابتدا به اهمیت اطلاع از این مراحل اشاره می‌کنیم. در حال حاضر، بسیاری از اشخاصی که مورثان خود را در سال‌های قبل از دست داده‌اند، همچنان مراحل شروع انحصار وراثت را دنبال نکرده‌اند. این احتمال وجود دارد که وراث اشاره شده، تقسیم ارث را نیز به انجام رسانده یا حتی برای نوشتن تقسیم نامه ارث اقدام کرده باشند. متاسفانه تشکیل بسیاری از پرونده‌های حقوقی نیز ناشی از همین اشتباه از سوی وراث است.
بنابراین با ارائه این توضیح مشخص می‌شود که یکی از دلایل مهم طی کردن مراحل تهیه انحصار وراثت ، انجام اقدامات حقوقی نسبت به اموال شخص فوت شده است. به عبارت دیگر اگر ورثه بخواهند توافق نامه تقسیم ارث یا صلح نامه ارث را تنظیم کنند، موظف هستند ابتدا برای انحصار وراثت اقدام کنند. برای مراجعه به دفاتر ثبت اسناد و املاک کشور، مراجعه به شهرداری‌ها، بانک‌ها، موسسات دولتی همچون اداره دارایی و غیره، وجود این سند، ضروری است.
مراحل انحصار وراثت چیست ؟
مخاطبانی که به عبارت تمام مراحل انحصار وراثت و امثال این عبارت اشاره می‌کنند، معمولا به دنبال اطلاع از دو مساله هستند:
- اطلاع از فرآیند تهیه اسناد شامل دریافت گواهی فوت، استشهادیه و غیره.
- انجام اقداماتی که به طور اختصاصی به دفاتر خدمات قضایی و شورای حل اختلاف مرتبط است.
بنابراین مراحل تقاضای انحصار وراثت را به دو دسته بالا تقسیم و هر یک را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.
جمع آوری اسناد لازم
برای بررسی مراحل پیگیری انحصار وراثت به طور خاص، لازم است مجموعه‌ای از اسناد را برای صدور سند انحصار وراثت، تهیه کنید. این اسناد، به شرح زیر هستند:
- گواهی فوت
- استشهادیه محضری
- شناسنامه متوفی
- شناسنامه وراث
- عقدنامه
- وصایا
- فرم ۱۹ مالیات بر ارث برای اشخاص فوت شده قبل از فروردین ۱۳۹۵
گواهی فوت
صدور این سند، توسط سازمان ثبت احوال انجام می‌شود. در حقیقت این سند می‌تواند جایگزین مناسبی برای شناسنامه شخص فوت شده باشد، زیرا با فوت شخص، شناسنامه او باطل خواهد شد و سند اشاره شده، نشان دهنده وضعیت مورث و وراث خواهد بود، به عنوان مثال در این سند، به شیوه فوت برای دریافت وجوهی همچون دیه و غیره اشاره شده است. به هر حال مطابق ماده ۲۲ قانون ثبت احوال، اشخاص موظف هستند این گواهی را از مرجع اشاره شده دریافت کنند. مهلت دریافت این سند، حداکثر ده روز بعد از فوت متوفی است. برای دریافت این سند، وجود اسناد زیر الزامی است:
- شناسنامه شخص فوت شده
- کارت ملی
- گواهی بیمارستان، پزشک یا یک استشهادیه که به وسیله دو نفر از افراد حاضر در زمان وفات، تنظیم شده است.
همچنین می‌توانید فرآیند دریافت این سند را به صورت الکترونیکی و از طریق وب سایت سازمان ثبت احوال دنبال کنید. برای اطلاع از جزئیات ثبت درخواست مجازی، بر روی انحصار وراثت در سامانه ثنا بزنید.
استشهادیه محضری
یکی از مراحل تکمیل انحصار وراثت ، تکمیل برگه شهادت در یکی از دفاتر ثبت اسناد رسمی است. ضروری است حداقل سه نفر از افراد حاضر در زمان فوت، این سند را امضا کنند. توصیه می‌شود اشخاص امضا کننده، بستگان درجه اول شخص فوت شده نباشند. همچنین ضرورتی است در ارائه اطلاعات دقت کافی وجود داشته باشد. قانون گذار، در ماده ۱۰ قانون انحصار وراثت و ماده ۲۱۸ قانون مجازات اسلامی، برای اشخاصی که اطلاعات صحیح و دقیق را در برگه شهادت بیان نمی‌کنند، ضمانت اجرا یا مجازات تعیین کرده است.
شناسنامه متوفی
ارائه شناسنامه متوفی به عنوان یکی از مراحل ثبت انحصار وراثت الزامی است. بنابراین وراث یا نماینده قانونی آن‌ها موظف هستند با در دست داشتن این سند، درخواست خود را ثبت کنند. با این وجود بسیاری از اشخاص، به عدم وجود شناسنامه اشاره می‌کنند. به عبارت دیگر این دسته از وراث، می‌خواهند بدانند که آیا انحصار وراثت بدون شناسنامه متوفی نیز تحقق می‌یابد؟
پاسخ به این سوال در مطلب انحصار وراثت المثنی بررسی شده است. می‌توانید به این صفحه مراجعه و مطلب را مطالعه کنید.
شناسنامه وراث
ارائه شناسنامه وراث از جمله مراحل جهت انحصار وراثت است. در شرایط عادی، یک از ورثه، به نمایندگی از سایر وراث، شناسنامه‌ها را به دفتر خدمات قضایی ارائه می‌دهد. با این وجود ممکن است بعضی از وراث، با ورثه دیگر همکاری نکنند و شناسنامه خود را برای دریافت سند موضوع این نوشتار، به نماینده تقدیم نکنند. این مساله به ویژه زمانی که طلبکاران قصد دارند برای دریافت سند انحصار وراثت اقدام کنند، بسیار مشهود است. در نتیجه، اگر مشکلی در این زمینه برای وراث محقق شود، آن‌ها می‌توانند از شورای حل اختلاف تقاضای استعلام کنند. این مرجع، تقاضای استعلام را به اطلاع سازمان ثبت احوال می‌رساند و سازمان نیز در اسرع وقت، این اطلاعات را در دسترس شورا قرار خواهد داد.
عقدنامه
در صورتی که متوفی همسر دارد، ضرورتی است عقدنامه یا رونوشت آن در دسترس مرجع صادر کننده سند قرار گیرد. بنابراین وجود این سند برای متوفیان متاهل ضروری است.
وصایا
علاوه بر اسناد بالا، ارائه وصایایی که از متوفی باقی مانده است، الزامی خواهد بود. در بسیاری از اوقات، وصایا، به صورت رسمی تنظیم می‌شوند. در این صورت، وراث می‌توانند از طریق اداره ثبت اسناد و املاک کشور، از وجود یا عدم وجود وصایا مطلع شوند.
فرم ۱۹، آخرین گام از سیر مراحل انحصار وراثت
گواهی مالیات بر ارث آخرین سندی است که توسط بعضی از وراث، برای صدور سند انحصار وراثت، به مرجع صالح تقدیم می‌شود. در این سند، به پرداخت مالیات بر ارث توسط وراث اشاره شده است. توجه داشته باشید که ارائه این سند تنها برای وراثی الزامی است که متوفیان خود را قبل از سال ۱۳۹۵ از دست داده‌اند.
مراحل کاری انحصار وراثت
در اینجا به مراحل مرتبط با ثبت درخواست اشاره می‌کنیم. توجه داشته باشید که ثبت درخواست اولیه، از طریق سامانه ثنا نیز انجام خواهد شد. بنابراین وراث می‌توانند برای جلوگیری از اتلاف وقت، ابتدا درخواست خود را در این سامانه به ثبت رسانند.
بعد از تهیه اسناد بالا، اولین اقدامی که باید به وسیله وراث شخص فوت شده انجام شود، مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. با مراجعه به این دفاتر، وراث موظف هستند اسناد جمع آوری شده را به متصدی تقدیم کنند تا ثبت درخواست با موفقیت انجام شود. علاوه بر این، مبلغی به عنوان حق الزحمه صدور سند انحصار وراثت، از سوی این دفاتر دریافت خواهد شد.
مراحل انحصار وراثت در شورای حل اختلاف
بعد از انجام مراحل قبل، نوبت به مراحل قانونی انحصار وراثت می‌رسد. ابتدا شورا، درخواست وراث را بررسی می‌کند. سپس با در نظر گرفتن ارزش کل اموال شخص فوت شده، یک آگهی را در روزنامه کثیرالانتشار، منتشر می‌کند. در حقیقت انتشار این آگهی، زمانی انجام می‌شود که ارزش کل اموال متوفی، بالاتر از ۵۰ میلیون تومان باشد. در نتیجه در اکثر اوقات مشاهده می‌کنیم که این آگهی، منتشر می‌شود. بعد از انتشار آگهی، اشخاص، حداکثر تا سی روز می‌توانند نسبت به درخواست وراث، اعتراض کنند. در صورتی که سی روز به اتمام برسد، سند اشاره شده، حداکثر تا ۱۰ روز صادر خواهد شد.
مراحل انحصار وراثت چقدر طول میکشد ؟
همانطور که اشاره کردیم، اسنادی که نیاز به انتشار آگهی در روزنامه دارند، ممکن است بین ۳۰ تا ۴۰ روز صادر شوند و در اختیار ورثه قرار گیرند. این در حالی است که صدور سند در شرایطی که ارزش اموال پایین‌تر از ۵۰ میلیون تومان است، ۷ تا ۱۰ روز زمان لازم دارد.
با وکلای ما مشورت کنید
مشورت با وکیل ارث از جمله مهم‌ترین خدماتی است که مرجع تخصصی ارث (دادازما) به کاربران خود ارائه می‌دهد. بنابراین اگر می‌خواهید با کارشناس متخصص ارث مشورت کنید، بر روی مشاوره حقوقی تلفنی بزنید و درخواست خود را به ثبت رسانید.
دریافت اسناد مورد نیاز
علاوه بر مشاوره، شما می‌توانید اسناد مورد نیاز خود را از طریق مرجع تخصصی ارث تهیه کنید. کافی است توضیحات زیر را مطالعه و سپس با توجه به وضعیت خود، سند تنظیم شده را دریافت کنید.
در صورتی که قصد دارید اموال متوفی را بین خود تقسیم کنید، می‌توانید عقد زیر را مورد استفاده قرار دهید.
اگر تصمیم دارید سهم الارث خود را به شخص دیگری انتقال دهید، می‌توانید از سند زیر استفاده کنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!